پیتر پائول روبنز
پیتئر پاول روبئنس (نید. Pieter Paul Rubens؛28 اییون 1577 —30 مای 1640) — اؤز اثرلرینده آوروپادا باروککو دؤورونون جانلیلیغینی و هسساسلیغینی عکس ائتدیرمیش فلاماند رسسامی. روبئنسین یارادیجیلیغی برئیگئل رئالیزمی ایله وئنئسییا مکتبینین قاریشیغیندان عیبارتدیر. میفولوگییا و دین مؤوزوسونداکی بؤیوک اثرلری ایله یاناشی، هم ده پورترئت و پئیزاژ اوستاسی کیمی ده تانینیر.
حیاتی و یارادیجیلیغی
1577-جی ایلده زیگئنده (وئستفالییا، ایندیکی آلمانییا اراضیسی) آنادان اولموشدور. او، حوقوقشوناس یان روبئنسین یئددینجی اؤولادی ایدی. روبئنسلر عاییلهسی اوزون مودت آنتوئرپئنده یاشامیش 1568-جی ایلده کؤلن شهرینه کؤچموشدور. بو مودت عرضینده یان پروتئستانتلیغا مئیل ائتمه‌یه باشلامیشدی کی، بو دا کاتولیک جمعیتینین خوشونا گلمیردی. اودور کی، یان روبئنس عاییلهسی ایله ایسپانییایا کؤچدو. یانین وفاتیندان سونرا حیات یولداشی مارییا اوشاقلاری ایله بیرلیکده آنتوئرپئنه قاییتیر. لاکین همین واخت مارییانین جمعی اوچ اوشاغی — اون اوچ یاشلی فیلیپ و دوققوز یاشلی پیتئر پاول و اونلارین بؤیوک باجیلاری بلاندینا قالمیشدی، دیگرلری هله اوشاق ایکن اؤلموشدولر.
بئله گؤرونور کی، فیلیپ و پیتئر اؤز ساوادلی آتالاریندان لاتین دیلینی ایبتیدای سویییه‌ده اؤیرنمیشدیلر. آنتوئرپئنده اونلار لاتین و یونان دیللری تدریس اولونان مکتبده تحصیل آلمیشدیلار. قارداشلار ماددی وضعیتین آغیرلیغی ایله علاقه دار اولاراق تحصیللرینی دایاندیردیلار و آنالارینا کؤمک ائتمه‌یه باشلادیلار. عاییلهنین ماددی وضعیتینه تاثیر ائدن عامیللردن بیری آتالارینین اولماماسی و باجیلاری بلاندینانین اره گئتمه‌سی ایله علاقه دار اونا قالان وسایته جئهیز آلینماسی اولموشدو.
1591-جی ایلدن باشلایاراق روبئنس رسساملیق صنعتینی اؤیرنمه‌یه باشلادی. بیر مودت او توبیاس وئرخاختین یانیندا؛ اون دؤرد یاشیندا آداما وان نورتا و ائلجه ده دیگر رسساملارین یانیندا ایشله‌میشدیر. 1598-جی ایلده پیتئر موقدس لوکی رسساملار قیلدییاسینا قوشولدو. پیتئرین ان سئویملی موعلیمی وان وئن اولموشدور. وان وئن اؤز ساوادی و گئنیش دونیاگؤروشو ایله دیگر رسسام دوستلاریندان فرقله‌نیردی. وان وئن بیر مودت ایتالییادا یاشامیشدیر. شوبهه‌سیز کی، موعلیمینین ایتالیان تصویری اینجه‌سنتی، آنتیک اینجه‌سنت باره‌ده صؤحبتلری گنج رسسامی بوتون بونلاری اؤز گؤزلری ایله گؤرمه‌یه هوسلندیریردی.
1600–جو ایل مای آییندا پیتئر پاول رسساملار اؤلکه‌سی اولان ایتالییایا یوللاندی. پیتئر اونون گله‌جگینه بؤیوک تسی گؤسترن 7 ایل عرضینده ایتالییادا یاشادی. ایتالییادا اولدوغو مودتده روبئنس ایتالیان مدنیتینی، اینجه‌سنتینی دریندن منیمسه‌دی. شیمالی آوروپادا روبئنس کیمی ایتالیان اینجه‌سنتینی دریندن بیلن ایکینجی بیر رسسام چتین تاپیلار. گنج رسسام بیر مودت سونرا آنتیک اینجه‌سنت ساحه سینده ان گوجلو موتخصیصه چئوریلدی.
ایتالییادا روبئنس مانتوی هئرسوقو وینچئنزو قونزاقونون دعوتی ایله خیدمته جب اولوندو. هئرسوق اؤزونون بعضی شخصی پورترئتلری ایستیثنا اولماقلا هئچ بیر اوریژینال اثر سیفاریش ائتمه‌دی. هئرسوق اؤز شخصی کوللئکسییاسینی تاماملاماق اوچون روبئنسدن بعضی رسساملارین مشهور اثرلرینی چکمگی سیفاریش ائدیردی. هئرسوق روبئنسه فلورئنسییادا،وئنئسییادا ایشله‌مک ایمکانی یاراتدی.
1603-جو ایلده وینچئنزو روبئنسی ایسپان کرالی اوچ فیلیپه هدیهلر گؤندرن میسسییانی ترکیبینه داخیل ائتدی. روبئن بونون واسیطه‌سیله اؤز اثرلرینی کرالا گؤندریردی. 1601-1602 و 1605-1608 جی ایللر روبئنس یارادیجیلیغی اوچون چوخ اهمیتلی ایللر اولدو. 1608-جی ایل اوکتیابردا روبئنس آناسینین آغیر خسته اولماسی باره‌ده اؤیره‌نیر و تله‌سیک آنتوئرپئنه قاییدیر. لاکین، روبئنس آنتوئرپئنه قاییتدیقدا آناسی آرتیق اؤلموشدو. رسسام اؤز سئویملی اؤلکه‌سی اولان ایتالییایا قاییدا بیلمه‌دی. آنتوئرپئنده روبئنسین رسساملیق ایستعدادینا اینسانلار بلد ایدی. تدریجن او، آنتوئرپئنده ان مشهور رسساما چئوریلدی.
23 سئنتیابر 1609-جو ایلده روبئنس،فلاندرییا هئرسوقو آلبئرتین ساراییندا ایشله‌مک تکلیفی آلیر. 10 ایل سونرا روبئنس 17 یاشلی ایزابئللا برانتلا عاییله حیاتی قورور و آنتوئرپئنده بؤیوک ائو آلیب فلاندرییادا مسکونلاشیر.
روبئنس فلاندرییایا ائلئ واختدا گلمیشدی کی،همین دؤورده سییاستده باش وئرن فاصیله‌لر میللی اینجه‌سنتین اینکیسافینا موثبت تاثیر گؤستردی. 1609-جو ایله کیمی و جنوبی نیدئرلاند (هوللاندییا) و ایسپانلارین حاکیمیتیندن آزاد اولموش شیمالی نیدئرلاند آراسیندا باش وئرن موحاریبه لر 1609-جو ایلده طرفلرین باریشیق ایمضالاماسی ایله نتیجلندی. بوندان سونرا موحاریبهواختیندا ضرر چکمیش ساحه لرین برپاسینا باشلانیلیدی. باشلیجا اولاراق کیلسه‌لرین برپاسینا گئنیش یئر آیریلمیشدی.
روبئنسین طلبه‌لرینین سیراسیندا تانینمیش وان دئیک، کوئللینوس، سخوپ، وان-هوک، دیپئوبئک وووتئرس، دئقمونت، هئرارد، دوففئ، فرانکویس، وان-مول و دیگر تانینمیش رسساملار واردیر. روسییادا یئرلشن مشهور ائرمیتاژ موزهی روبئنسین رسملری ایله زنگیندیر. بو موزهده آقرینین قووولماسی (1625-جی ایل)؛ چارمیخا چکیلمیش ایسا (1613-1614-جو ایل)؛ وئنئرا و آدونیس (1615-جی ایل)؛ رومالی جنگاورین اوودان قاییدیشی؛ ایزابئللا برانت؛ سوزاننا فوورمان و قیزلارینین پورترئتلری و دیگر بیر بیریندن ماراقلی اثرلری واردیر.
اینجه‌سنت تاریخینده روبئنس تکجه فلاماند رسساملیق مکتبینینین گؤرکملی نوماینده‌سی دئییل همچنین اون یئددی عصر آوروپا رسساملیق مکتبینین چوخ گؤرکملی نوماینده‌سی حساب اولونور.
یارادیجیلیغینین ایلکین ایللرینده روبئنس موختلیف ایتالیان رسساملاریندان اؤیرندیکلرینی عومومیلشدیره‌رک اؤز یارادیجیلیغینین سونراکی ایللرینده همین اوسول و کئیفیتلردن ایستیفاده ائتمیشدیر.
روبئنسین حیاتیندا، اونون یارادیجیلیغیندا موهوم تجروبه الده ائتمه‌سیند، همچنین (سالامون دئ بروسس طرفیندن اینشا اولونموش) لوکسئنبورق ساراییندا فرانسا کرالیچاسی مارییا مئدیچینین تشببوسو ایله ایشله‌دیگی ایللردیر. مئدیچی روبئنسه تکیلیف ائدیر کی، سارایی کرالیچانین حیات طرزینی عکس ائتدیرن،ونون کئچمیشینی اؤزونده بیرلشدیرن رسم و موختلیف ائپیزدولارلا بزه‌سین. روبئنسین ایشی بو باخیمدان چوخ چتین ایدی. بئله کی، مارییا مئدیچی چوخ گؤزل قادین ایدی و اونون حیاتی چوخ پارلاق و یاددا قالان حادیثه لرله دولو ایدی. روبئنس بو ایشین عؤهدهسیندن مهارتله گلیب لوکسئنبورق سارایینی فرانسیز طبیعی صنعت مکتبینین عنعنه لرینی اونوتماماق شرطی ایله بزه‌ییر.
1623-جو ایلده پیتئر پاول روبئنسین یئگانه قیزی اولان اون ایکی یاشلی کلارا سئرئنا اؤلور. 1626-جی ایلین یاییندا ایسه 17 ایللیک خوشبخت عاییله حیاتیندان سونرا روبئنسین حیات یولداشی ایزابئللا روبئنس اؤلور. اونون اؤلومونون سببی معلوم دئییلدی، لاکین گومان ائدیلیر کی، ایزابئللا همین دؤورده آنتوئرپئرنده ووسعت آلمیش وبا خسته‌لیگیندن دونیاسینی دییشمیشدیر.
نؤوبتی اونیللیک عرضینده روبئنس، برپا ایشلرینده آکتیو ایشتراک ائدیر، کیلسه رسملری چکیردی. روبئنس بیر چوخ یئرلردن موختلیف تکلیفلر آلیردی. بئله‌لیکله 1622-1625-جی ایللرده او، مارییا مادئچینین (فرانسیز کرالی اون اوچ لیودوویکین آناسی) بوتون حیاتینی عکس ائتدیرن و پاریسده‌کیسارایینی بزه‌ین اثرلر یارادیر. بو ایشله علاقه دار روبئنس اوچ دفعهفرانسایا صفر ائدیر
بوتون بو اورکسارسیدیجی حادیثه لردن سونرا روبئنس دیپلوماتیک فعالیته باشلاییر. 1621-جی ایلده اری اؤلدوکدن سونرا هئرسوقینیا ایزابئل فلادرییانی تکباشینا ایداره ائدیردی. روبئنس ایزابئلین تکلیفی ایله فلاندرییانین کونسولو وضعیفه‌سینی ایجرا ائدیر. ایشی ایله علاقه دار اولاراق روبئنس بیر سیرا اؤلکه‌لره صفر ائدیردی. او، 1629-30-جو ایللرده لوندونا صفر ائدرکن اینگیلتره ایله ایسپانییا آراسیندا موناسسیبتلرین برپاسی ایستیقامتینده چوخ موهوم ایشلر گؤرور. اینجه‌سنته بؤیوک محبتی اولان ایگیلتره کرالی بیر کارل ایله عومومی دیل تاپماق روبئنس اوچون آسان اولور. 1630-جو ایلده بیر کارل روبئنسه "جنگاور" تیتولو وئریر. همین ایل روبئنسه کئمبریج اونیوئرسیتئتینین دیپلومو وئریلیر.
روبئنس یازیر: "من اصیل لابیرینتین ایچینه دوشموشم، بوتون گونوم سحر و آخشام دؤولتین قایغیلاری ایله احاطه اولونوب". کارل ایله گیزلی دانیشیقلار آپاریر عئینی زاماندا اونون پورترئتینی چکیر. دؤرد فیلیپ روبئنسی گیزلی مصلحتچیسی ائلان ائدیر.
بو ایللرده روبئن اؤزونون مشهور اثری اولاو "مئرکوری و آرقوس" اثرینی یارادیر. "مئرکوری و آرقوس" اثری قدیم افسانه‌یه اساسلانیر . افسانه‌یه گؤره یونونا یونو اینه‌یه چئویریر. و اونا نزارت ائتمک اوچون آرقوسو تعیین ائدیر . مئرکوری ایسه آرقوسو اؤلدوره‌رک یونو آزاد ائدیر. روبئنس اؤز دؤورونون ان ساوادلی شخصیتلریندن بیری اولوب. او، آنتیک ادبیاتی چوخ سئویر،بیر چوخ موعاصیر و قدیم دیللرده سربست دانیشا بیلیردی. فلاندرییا هؤکومتی روبئنسین یوکسک ساوادا و ایستعدادا مالیک اولدوغو اوچون دیپلوماتیک گؤروشلره چوخ واخت اونو گؤندریردیلر. لاکین روبئنس همیشه اؤزونون صنعتینین رسساملیق اولدوغونو همیشه قئید ائدیردی. روبئنسین کوللئکسییاسیندا چوخلو تاریخی اثرلری،تاریخی شخصیتلرین پورترئتلری واردیر. بو تاریخی اثرلره مارین مئدیچینین حیاتینی احاطه ائدن 21 اثر داخیلدیر. بورا داخیل اولان اثرلر ایچریسینده "مارین مئدیچینین تاجقویما مراسیمی" اؤز گؤزللیگی ایله سئچیلیر. اثرده مارین مادیچینین سیماسی،پالتاری،حتّی قوت اوسلوبو ایله تیکیلمیش سارایین ائلئمئنتلری ده دقیقلیکله ایشلنمیشدیر.
-
"آخئلویون مجلیسی" ،تقر. 1615 -
وئنئرا و آدونیس -
جاناوار و تولکو اووو، تقر. 1615-21
روبئنس فلاماند تصویری صنعتینه یئنی ژانر اوو صحنهلرینینی گتیردی. بو صحنهلره "پلنگ اووو"،"تیمساه اووو" و سایر اثرلر داخیلدیر. رسسامین یارادیجیلیغیندا موهوم یئری اونون پورترئتلری توتور. اونون ایکینجی حیات یولداشی ائلئنا فوورمئنین، 1618-جی ایلده چکدیگی "کارلین قیزی" اثرلری ده بو سییاهییا داخیلدیر.
روبئنسین داها بیر مشهور اثری حیات یولداشی ایزابئلین پورترئتی اولموشدور.
1630-1635-جی ایللر ایستر روبئنسین یارادیجیلیغیندا،یسترسه ده اونون شخصی حیاتیندا ان گؤزل دؤور حساب اولونور. عاییلهسینده اولان ایتکیلری،یئنی حیات یولداشی قیسمن اونوتدورموشدو. جمعیتد، اینسانلار آراسیندا بؤیوک نوفوز صاحیبی اولان روبئنس عؤمرونون سون ایللرینده یارادیجیلیغینی آنتوئرپئنده شهردن کناردا یئرلشن ائوینده داوام ائدیردی. تدریجن رسسامین صحّتینده یارانان پروبلئملر یارانیر. رئوماتیزم آغریلاری روبئن اوچون دؤزولمز حدده چاتمیشدی.
27 مای 1640-جی ایلده روبئنس اؤز وصیتنامه‌سینی یازیر. 28-29 مای گونلری روبئنسیو آغریلاری داها دا شیددتله‌نیر. حامیلهولان حیات یولداشی اونون بو وضعیتینده هئچ بیر کؤمک گؤستره بیلمیر. 30 مای 1640-جی ایلده سحر ساعاتلاریندا داهی رسسام دونیاسینی دییشیر. منبعلرده قئید اولونورکی، رسسام 2 اییون 1640-جی ایلده بؤیوک طنطنهیله باسدیریلیر.
داهی رسسام اؤز اثرلرینده اینسانی سانکی رنگلر دونیاسینا آپاریر. او، اثرلرینده اینسان حیاتینین گؤزللیکلرینی دقیقلیک و اوستالیقلا عکس ائتدیریر. بیز اونون اثرلرینین قهرمانلاریندا گؤزللیک، حیاتسئورلیک حیس ایوی درک ائدیریک. بوتون بونلار رسسامین حیات طرزی، خاراکتئری و یوکسک پروفئسسیوناللیغی ایله علاقه داردیر. روبئنسین اثرلرینده اولان بیر نئچه رنگ ائله ایفاده اولونور کی، سانکی قارشیمیزدا اولان تابلو بیر نئچه رنگدن عیبارت اولان اثر دئییل، بوتؤو رنگلرین سیمفونییاسیندان عیبارت جانلی بیر صحنهدیر.
پیتئر پاول روبئنسین کؤهنه پیناکوتئکده سرگیلنن اثرلری (رئنئسسانس)
"بؤیوک قییامت"
"بئیتلهمده اوشاق قطعلیامی"
"آسلان اووو"
"لئوکیپپین قیزینین قاچیریلماسی"