1. oktobar

1. oktobar (1.10.) je 274. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (275. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 91 dan.

Događaji

oktobar
P	U	S	Č	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

• 331. p. n. e. — U bici kod Gavgamele Aleksandar Makedonski je pobedio persijskog cara Darija III.
• 1777 — Potpisan Ugovor u San Ildefonsu, između Španije i Portugala.
• 1910 — Japan izvršio aneksiju Koreje i uključio je u Japansko carstvo.
• 1914 — Turska kao saveznica Centralnih sila u Prvom svetskom ratu zatvorila Dardanele za brodove zemalja Antante.
• 1918 — Predvođeni engleskim pukovnikom Tomasom Edvardom Lorensom, poznatim kao Lorens od Arabije, Arapi uz pomoć Britanaca u Prvom svetskom ratu preoteli Damask od Turaka.
• 1926 — U Beogradu otvorena pijaca na Zelenom vencu.
• 1928 — U SSSR proglašena Prva petoljetka, petogodišnji plan razvoja industrije i nastavak kolektivizacije poljoprivrede.
• 1938 — Nemačka armija ušla u Čehoslovačku i okupirala Sudete posle Minhenskog sporazuma Nemačke s Velikom Britanijom i Francuskom.
• 1943 — Saveznici posle jednomesečne bitke u Drugom svetskom ratu zauzeli Napulj.
• 1946 — Međunarodni vojni sud u Nirnbergu proglasio krivim 22 lidera nacističke Nemačke za ratne zločine počinjene u Drugom svetskom ratu. Na smrt osuđeno njih 12, tri dobila doživotni zatvor, a ostali zatvorske kazne od 10 do 20 godina.
• 1949 — Proglašena NR Kina.
• 1979 — Zona Panamskog kanala posle 70 godina pod kontrolom SAD formalno predata na upravu Panami.
• 1982 — Lider Hrišćansko-demokratske unije Helmut Kol postao šesti kancelar Zapadne Nemačke, nasledivši socijaldemokratu Helmuta Šmita.
• 1988 — Mihail Sergejevič Gorbačov postao predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR umesto Andreja Gromika, koji je prethodnog dana penzionisan. Tvorac političkih i privrednih reformi, Gorbačov bio poslednji lider Sovjetskog Saveza.
• 1989 — Danska je postala prva u svetu koja je dozvolila brak homoseksualaca.
• 1996 — Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija ukinuo ekonomske sankcije Jugoslaviji uvedene u maju 1992. zbog njene umešanosti u rat u Bosni.
• 1997 — Policija je grubom silom rasturila mirne demonstracije albanskih studenata u Prištini i još pet gradova na Kosovu. Studenti zahtevali povratak u univerzitetske ustanove i nastavu na albanskom jeziku.
• 1999 — Ruske snage ušle u Čečeniju pošto su tokom avgusta i septembra potukle čečenske islamiste na teritoriji Dagestana.
• 2000 —
  • Širom Srbije nastavljeni protesti građana zbog nepriznavanja pobede kandidata DOS Vojislava Koštunice na predsedničkim izborima u Jugoslaviji. Jake policijske snage ušle u rudnik “Kolubara” u pokušaju da spreče štrajk rudara.
  • Odbojkaši reprezentacije Jugoslavije pobedom nad Rusijom 3:0 osvojili su zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Sidneju.
• 2017 — Održan je referendum o nezavisnosti Katalonije, na kojem je za nezavisnost glasalo 90% stanovništva.

Rođenja

• 1207 — Henrik III, engleski kralj. (prem. 1272)
• 1685 — Karlo VI, car Svetog rimskog carstva (prem. 1740)
• 1754 — Pavle I Petrovič Romanov, ruski car, sin i naslednik Katarine Velike. (prem. 1801)
• 1892 — Anica Savić Rebac, srpska književnica i klasični filolog. (prem. 1953)
• 1903 — Vladimir Horovic, američki pijanista ruskog porekla. (prem. 1989)
• 1918 — Marija Crnobori, srpska glumica. (prem. 2014)
• 1922 — Branko Pešić, političar i državnik, predsednik Skupštine grada Beograda (prem. 1986)
• 1922 — Čen-Ning Jang, kineski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1957).
• 1924 — Džimi Karter, američki političar, 39. predsednik SAD.
• 1930 — Filip Noare, francuski glumac. (prem. 2006)
• 1930 — Ričard Haris, irski glumac. (prem. 2002)
• 1935 — Džuli Endruz, engleska glumica, pevačica i spisateljica.
• 1937 — Antun Rudinski, srpski fudbaler i fudbalski trener. (prem. 2017)
• 1947 — Stiven Kolins, američki glumac.
• 1948 — Dobrila Ćirković, srpska glumica.
• 1950 — Rendi Kvejd, američki glumac.
• 1951 — Radiša Urošević, srpski pevač.
• 1952 — Bari Karolji, mađarski pesnik, prevodilac, folklorista i grafičar romskog porekla
• 1954 — Ljubomir Travica, srpski odbojkaš i odbojkaški trener.
• 1955 — Neđo Đurić, srpski geolog, univerzitetski profesor, savetnik Tehničkog instituta u Bijeljini i dopisni član u redovnom sastavu Akademije nauke i umjetnosti Republike Srpske.

• 1956 — Tereza Mej, britanska političarka, 76. premijer Ujedinjenog Kraljevstva.
• 1959 — Zufer Avdija, srpsko-izraelski košarkaš i košarkaški trener.
• 1965 — Ted King, američki glumac.
• 1966 — Džordž Vea, liberijski fudbaler.
• 1967 — Snežana Babić Sneki, srpska pevačica i glumica.
• 1972 — Lejla Hatami, iranska glumica i režiserka.
• 1975 — Marko Vidojković, srpski pisac, muzičar i novinar.
• 1976 — Dora Venter, mađarska pornografska glumica.
• 1978 — Aleksandar Pantić, srpski fudbaler.
• 1981 — Žulio Baptista, brazilski fudbaler.
• 1983 — Mirko Vučinić, crnogorski fudbaler.
• 1987 — Vaut Puls, holandski biciklista.
• 1988 — Kariba Hajn, australijska glumica i plesačica.
• 1989 — Bri Larson, američka glumica.
• 1992 — Lejlani Lijen, američka pornografska glumica.
• 1994 — Dejan Meleg, srpski fudbaler.
• 2000 — Kale Rovanpere, finski automobilista.

Smrti

• 1684 — Pjer Kornej, francuski pisac. (rođ. 1606).
• 1957 — Ivan Đaja, srpski biolog, fiziolog i pisac. (rođ. 1884).
• 1970 — Petar Konjović, srpski kompozitor klasične muzike. (rođ. 1883).
• 1984 — Blagoje Marjanović, srpski i jugoslovenski fudbaler.
• 1988 — Pavle Vuisić, srpski filmski glumac. (rođ. 1926).
• 1999 — Miroslav Čangalović, doajen beogradske operske scene. (rođ. 1921).
• 1986 — Dražen Ričl, pevač i gitarista Crvene Jabuke, jedan od njenih osnivača. (rođ. 1962).
• 2018 — Šarl Aznavur, francuski muzičar i glumac. (rođ. 1924).
• 2019 — Karel Got, češki pevač. (rođ. 1939).

Praznici i dani sećanja

• 1878 — U Nišu otvorena prva gimnazija, u prvu školsku godinu upisano 49 učenika.
• 1924 — Radio Beograd počeo da emituje program. U eksperimentalnim emisijama inženjeri Mihajlo Simić i Dobrivoje Petrović sa predajnika u Rakovici emitovali i koncerte uz učešće pevača Beogradske opere. U znak sećanja na prvo emitovanje, 1. oktobar ustanovljen kao dan Radio-televizije Srbije.
• 1949 — Nacionalni dan Kine: U Pekingu proglašena Narodna Republika Kina na čelu s Mao Cedungom. Za prvog premijera i ministra spoljnih poslova postavljen Ču Enlaj.
• Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja
  • Sveti Evmenije Gortinski
  • Sveta mučenica Ariadna

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma