Przejdź do zawartości

2S1 Goździk: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
KujKuń (dyskusja | edycje)
6839 edycji
aktualizacja
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 15 użytkowników)
Linia 11: Linia 11:
|lata produkcji = 1971–1994
|lata produkcji = 1971–1994
|data wycofania =
|data wycofania =
|wyprodukowano = ponad 10 000<ref>{{Cytuj stronę|url = http://gvtm.ru/samohodnaya_gaubica_gvozdika_2s1| tytuł = Самоходная гаубица Гвоздика 2С1 122-мм| data dostępu = 2014-04-27 | autor = | opublikowany = Государственный Военно-технический музей| praca = | data = | język = ru}}</ref>
|wyprodukowano = ponad 10 000<ref>{{Cytuj stronę |url = http://gvtm.ru/samohodnaya_gaubica_gvozdika_2s1 |tytuł = Самоходная гаубица Гвоздика 2С1 122-мм |autor = |opublikowany = Государственный Военно-технический музей |data = |język = ru |data dostępu = 2014-04-27}}</ref>
|silnik = 1 [[silnik wysokoprężny]] ''JAMZ-238W'' o mocy 240 KM (177 kW) lub ''SW-680T'' o mocy 300 KM (220 kW)
|silnik = 1 [[silnik wysokoprężny]] ''JAMZ-238N'' o mocy 300 KM (220 kW) lub ''SW-680T'' o mocy 240 KM (177 kW)
|transmisja = mechaniczna
|transmisja = mechaniczna
|pojemność zbiorników = 550 l
|pojemność zbiorników = 550 l
|pancerz = 15-20 mm
|pancerz = 15–20 mm
|długość = 7,265 m
|długość = 7,265 m
|szerokość = 2,85 m
|szerokość = 2,85 m
Linia 31: Linia 31:
|kąt podjazdu = 60°
|kąt podjazdu = 60°
|przechył boczny =
|przechył boczny =
|uzbrojenie = 1 [[haubica]] ''2A31'' kal. 122 mm. zasięg 15 km (23 km z amunicją rakietową)
|uzbrojenie = 1 [[haubica]] ''2A31'' kal. 122 mm, zasięg 15 km (23 km z amunicją rakietową)
|wyposażenie =
|wyposażenie =
|użytkownicy = [[File:2S1 operators.png|center|240px]]<br />Niebieski - aktualni ,Czerwony - dawni
|użytkownicy = [[Plik:2S1 operators.png|center|240px]]<br />Niebieski – aktualni, Czerwony – dawni
|rzuty =
|rzuty =
|commons = Category:2S1 Gvozdika
|commons = Category:2S1 Gvozdika
}}
}}
[[Plik:Slovak 2S1 Gvozdika.jpg|mały|240px|Goździk armii Słowacji.]]
[[Plik:Slovak 2S1 Gvozdika.jpg|mały|Goździk armii Słowacji]]
'''2S1 Goździk''' ([[język rosyjski|ros.]] '''2S1 Gwozdika''' – ''2C1 Гвоздикa''; oznaczenie [[NATO]] – ''M1974''<ref>R. Jackson, "Czołgi i pojazdy bojowe", s.361</ref>) – [[samobieżne działo polowe|samobieżna haubica]] kalibru 122 mm, konstrukcji [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckiej]], z okresu po II wojnie światowej.
'''2S1 Goździk''' ([[język rosyjski|ros.]] '''2S1 Gwozdika''' – ''2C1 Гвоздикa''; oznaczenie [[NATO]] – ''M1974''<ref>R. Jackson, „Czołgi i pojazdy bojowe”, s. 361.</ref>) – [[samobieżne działo polowe|samobieżna haubica]] kalibru 122 mm, konstrukcji [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckiej]].


== Historia ==
== Historia ==
Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku rozpoczęto prace konstrukcyjne nad działem samobieżnym, zdolnym do pływania. Jego budowę oparto na konstrukcji [[czołg]]u pływającego [[PT-76]] oraz przedłużonym podwoziu [[Transporter opancerzony|transportera opancerzonego]] [[MTLB]].
Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku rozpoczęto prace konstrukcyjne nad działem samobieżnym, zdolnym do pływania. Jego budowę oparto na konstrukcji [[czołg]]u pływającego [[PT-76]] oraz przedłużonym podwoziu [[Transporter opancerzony|transportera opancerzonego]] [[MTLB]].


Prototyp samobieżnej haubicy został zbudowany w [[1967]] roku, a od [[1971]] roku rozpoczęto jego produkcję seryjną. Oprócz [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], gdzie produkowane były do [[1991]] roku, działo to produkowane było na licencji także w [[Bułgaria|Bułgarii]] i [[Polska|Polsce]]. W Polsce działa te produkowane były w zakładach [[Huta Stalowa Wola]], gdzie w latach [[1983]]–[[1991]] wyprodukowano 602 egzemplarze<ref name=kinski>{{cytuj pismo |autor=Andrzej Kiński|tytuł =Zmodyfikowane podwozie gąsienicowe do moździerza Rak i wozów dowodzenia - nowa propozycja Huty Stalowa Wola |czasopismo =Wojsko i Technika |oznaczenie =nr 5/2021 |miejsce =Warszawa |issn =2450-1301|strony=13}}</ref>. Działa produkcji HSW trafiły głównie na uzbrojenie polskiej armii, jedynie 73 zostały wyeksportowane do ZSRR jako rozliczenie licencji<ref name=kinski/>.
Prototyp samobieżnej haubicy został zbudowany w 1967 roku, a od 1971 roku rozpoczęto jego produkcję seryjną. Oprócz [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], gdzie produkowane były do 1991 roku, działo to produkowane było na licencji także w [[Bułgaria|Bułgarii]] i [[Polska|Polsce]]. W Polsce działa te produkowane były w zakładach [[Huta Stalowa Wola]], gdzie w latach 1983–1991 wyprodukowano 602 egzemplarze<ref name=kinski>{{cytuj pismo |autor = Andrzej Kiński |tytuł = Zmodyfikowane podwozie gąsienicowe do moździerza Rak i wozów dowodzenia – nowa propozycja Huty Stalowa Wola |czasopismo = Wojsko i Technika |oznaczenie = nr 5/2021 |miejsce = Warszawa |issn = 2450-1301 |strony = 13}}</ref>. Działa produkcji HSW trafiły głównie na uzbrojenie polskiej armii, jedynie 73 zostały wyeksportowane do ZSRR jako rozliczenie licencji<ref name=kinski />.


W Polsce opracowano ulepszoną wersję tej haubicy Wolfram, z polepszoną możliwością pływania, z pędnikami śrubowymi, lecz pozostała prototypem<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Kajetanowicz |imię = Jerzy |tytuł = Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce - przegląd lat 1955-1990 |czasopismo = Poligon | oznaczenie = 5(22)/2010 |miesiąc= wrzesień-październik |rok=2010 |wydawca = Magnum-X |miejsce = Warszawa |issn = 1895-3344 |strony=14}}</ref>. W XXI wieku na bazie wycofywanych podwozi 2S1 opracowano w HSW [[Lekkie Podwozie Gąsienicowe]]<ref name=kinski/>.
W Polsce opracowano ulepszoną wersję tej haubicy Wolfram, z polepszoną możliwością pływania, z pędnikami śrubowymi, lecz pozostała prototypem<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Kajetanowicz |imię = Jerzy |tytuł = Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce – przegląd lat 1955–1990 |czasopismo = Poligon |oznaczenie = 5(22)/2010 |miesiąc = wrzesień-październik |rok = 2010 |wydawca = Magnum-X |miejsce = Warszawa |issn = 1895-3344 |strony = 14}}</ref>. W XXI wieku na bazie wycofywanych podwozi 2S1 opracowano w HSW [[Lekkie Podwozie Gąsienicowe]]<ref name=kinski />.


== Służba ==
== Służba ==
[[File:1 Warszawska Brygada Pancerna w Wesołej (01).jpg|thumb|240px|Goździk w polskiej służbie]]
[[Plik:1 Warszawska Brygada Pancerna w Wesołej (01).jpg|thumb|Goździk w polskiej służbie]]
[[File:Samohodna haubica Gvozdika (2).jpg|thumb|240px|Goździk od tyłu, w armii Chorwacji]]
[[Plik:Samohodna haubica Gvozdika (2).jpg|thumb|Goździk od tyłu, w armii Chorwacji]]
[[File:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|thumb|240px|Goździk armii irackiej porzucony podczas wojny w 1991 roku]]
[[Plik:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|thumb|Goździk armii irackiej porzucony podczas wojny w 1991 roku]]
Samobieżna haubica ''2S1 Goździk'' od [[1971]] roku była wprowadzana do jednostek artylerii państw [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]]. W późniejszym okresie haubice takie zostały sprzedane do niektórych krajów arabskich i afrykańskich.
Samobieżna haubica ''2S1 Goździk'' od 1971 roku była wprowadzana do jednostek artylerii państw [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]]. W późniejszym okresie haubice takie zostały sprzedane do niektórych krajów arabskich i afrykańskich.


Do polskiej armii pierwszych dwanaście haubic 2S1 Goździk trafiło w 1974 roku. Kolejnych egzemplarzy nie zamawiano w związku z planowaną produkcją w kraju. W 1990 roku wojsko dysponowało 534 wozami tego typu, choć powinno ich być 543. Różnica wynikała z tego, że część pojazdów została przebudowana na pojazdy pochodne, a część dział utracono w wypadkach<ref name="Szulc">{{Cytuj stronę |url = http://www.magnum-x.pl/artykul/morski-gozdzik-polska-wersja-samobieznej-haubicy-2s1 |tytuł = Morski Goździk - polska wersja samobieżnej haubicy 2S1 |nazwisko = Szulc |imię = Tomasz |data = |opublikowany = magnum-x.pl |data dostępu = 2019-10-31}}</ref>.
Do polskiej armii pierwszych dwanaście haubic 2S1 Goździk trafiło w 1974 roku. Kolejnych egzemplarzy nie zamawiano w związku z planowaną produkcją w kraju. W 1990 roku wojsko dysponowało 534 wozami tego typu, choć powinno ich być 543. Różnica wynikała z tego, że część pojazdów została przebudowana na pojazdy pochodne, a część dział utracono w wypadkach<ref name="Szulc">{{Cytuj stronę |url = http://www.magnum-x.pl/artykul/morski-gozdzik-polska-wersja-samobieznej-haubicy-2s1 |tytuł = Morski Goździk – polska wersja samobieżnej haubicy 2S1 |nazwisko = Szulc |imię = Tomasz |data = |opublikowany = magnum-x.pl |data dostępu = 2019-10-31}}</ref>. Od 2009 roku część wycofywanych pojazdów została użyta w Polsce do przebudowy na [[Lekkie Podwozie Gąsienicowe]] pod wozy dowodzenia<ref>{{cytuj pismo |imię=Andrzej |nazwisko=Kiński|tytuł =Zmodyfikowane podwozie gąsienicowe do moździerza Rak i wozów dowodzenia – nowa propozycja Huty Stalowa Wola |czasopismo =Wojsko i Technika |oznaczenie =nr 5/2021 |rok=2021|miesiąc=maj|miejsce =Warszawa |issn =2450-1301|strony=13–14}}</ref>. W 2019 roku Polska posiadała 362 sztuki 2S1, a w 2021 roku 227, z czego nieujawnioną liczbę przekazano w 2022 roku Ukrainie<ref name=ntw22>{{Cytuj pismo | imię=Tomasz |nazwisko= Dmitruk| tytuł = Modernizacja Wojsk Lądowych 2021–2035| czasopismo = Nowa Technika Wojskowa | wydawca = Magnum-X | wolumin = 9/2022| miesiąc=wrzesień|rok=2022|strony =17}}</ref>.


[[Haubica]] ta jest współcześnie podstawowym rodzajem samobieżnych haubic w jednostkach artylerii samobieżnej m.in. w Rosji.
[[Haubica]] ta jest współcześnie podstawowym rodzajem samobieżnych haubic w jednostkach [[Artyleria samobieżna|artylerii samobieżnej]] m.in. w Rosji.


Bojowo została użyta w wojnie w [[Czeczenia|Czeczenii]], w latach 1999–2000, oraz w [[Irak]]u.
Bojowo została użyta w wojnie w [[Czeczenia|Czeczenii]], w latach 1999–2000, oraz w [[Irak]]u.
Linia 62: Linia 62:
Samobieżna haubica ''2S1 Goździk'' ma klasyczny układ konstrukcyjny i stosunkowo niską sylwetkę (zbudowano ją na wydłużonym podwoziu [[MTLB]]). Kadłub spawany z płyt pancernych zawiera w przedniej części zespoły układu napędowego i przedział kierowania, w środkowej – [[silnik]], a w tylnej – przedział bojowy i amunicyjny.
Samobieżna haubica ''2S1 Goździk'' ma klasyczny układ konstrukcyjny i stosunkowo niską sylwetkę (zbudowano ją na wydłużonym podwoziu [[MTLB]]). Kadłub spawany z płyt pancernych zawiera w przedniej części zespoły układu napędowego i przedział kierowania, w środkowej – [[silnik]], a w tylnej – przedział bojowy i amunicyjny.


W umieszczonej z tyłu kadłuba wieży zamontowano [[Haubica|haubicę]] ''2A31'' (zmodernizowana wersja haubicy ciągnionej [[122 mm haubica 2A18 (D-30)|D-30]] kal. 122 mm). Haubicę ''2A31'' wyposażono w: [[przedmuchiwacz]] przewodu lufy, dwukomorowy [[hamulec wylotowy]] i [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina. W wieży znajdują się: [[zmechanizowany układ zasilania amunicją]], który zapewnia prowadzenie ognia z szybkostrzelnością od 5 do 7 strz./min. i stanowiska dla trzech żołnierzy. Przy czym obsługa haubicy składa się z 4 członków załogi w czasie pokoju, tj. dowódcy, celowniczego, ładowniczego i kierowcy, zaś w czasie wojny dodatkowo obecny jest amunicyjny. Stanowisko czwartego członka załogi (mechanik-kierowca) znajduje się z przodu kadłuba po lewej stronie.
W umieszczonej z tyłu kadłuba wieży zamontowano [[Haubica|haubicę]] ''2A31'' (zmodernizowana wersja haubicy ciągnionej [[122 mm haubica 2A18 (D-30)|D-30]] kal. 122 mm). Haubicę ''2A31'' wyposażono w: [[przedmuchiwacz]] przewodu lufy, dwukomorowy [[hamulec wylotowy]] i [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina. W wieży znajdują się: [[zmechanizowany układ zasilania amunicją]], który zapewnia prowadzenie ognia z szybkostrzelnością od 5 do 7 strz./min. i stanowiska dla trzech żołnierzy. Obsługa haubicy składa się z 4 członków załogi w czasie pokoju, tj. dowódcy, celowniczego, ładowniczego i kierowcy, zaś w czasie wojny dodatkowo obecny jest amunicyjny. Stanowisko czwartego członka załogi (mechanik-kierowca) znajduje się z przodu kadłuba po lewej stronie.


Do strzelania stosuje się naboje rozdzielnego ładowania, przede wszystkim z [[pocisk]]iem: [[pocisk odłamkowo-burzący|odłamkowo-burzącym]] (o maksymalnej donośności 15 300 m i masie 21,76 kg), [[pocisk dymny|dymnym]] i [[pocisk kumulacyjny|kumulacyjnym]] (o masie 18,2 kg) stabilizowanym brzechwowo. Ponadto dostępne są naboje z pociskami:
Do strzelania stosuje się naboje [[Rozdzielne ładowanie|rozdzielnego ładowania]], przede wszystkim z [[pocisk]]iem: [[pocisk odłamkowo-burzący|odłamkowo-burzącym]] (o maksymalnej donośności 15 300 m i masie 21,76 kg), [[pocisk dymny|dymnym]] i [[pocisk kumulacyjny|kumulacyjnym]] (o masie 18,2 kg) stabilizowanym brzechwowo. Ponadto dostępne są naboje z pociskami:
* [[pocisk z dodatkowym napędem rakietowym|z dodatkowym napędem rakietowym]] (o zasięgu do 21 900 m)
* [[pocisk z dodatkowym napędem rakietowym|z dodatkowym napędem rakietowym]] (o zasięgu do 21 900 m)
* [[pocisk agitacyjny|agitacyjne]]
* [[pocisk agitacyjny|agitacyjne]]
Linia 75: Linia 75:


== Wersje produkcyjne i pojazdy pochodne ==
== Wersje produkcyjne i pojazdy pochodne ==
* '''2S1 IW12''' (MT – Lbus) – wóz dowodzenia i rozpoznawczy
* '''2S1 IW12''' (MT – Lbus) – [[wóz dowodzenia]] i rozpoznawczy
* '''2S1 IW13''' (M1974-1) – wóz dowódcy baterii (wysunięte stanowisko dowodzenia)
* '''2S1 IW13''' (M1974-1) – wóz dowódcy baterii (wysunięte stanowisko dowodzenia)
* '''2S1 IW14''' (M1974-2A) – wóz dowódcy baterii
* '''2S1 IW14''' (M1974-2A) – wóz dowódcy baterii
Linia 81: Linia 81:
* '''2S1 IW16''' (M1974-3) – wóz dowódcy dywizjonu (wysunięte stanowisko dowodzenia)
* '''2S1 IW16''' (M1974-3) – wóz dowódcy dywizjonu (wysunięte stanowisko dowodzenia)
* '''2S1 IW21''' – wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej
* '''2S1 IW21''' – wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej
* '''2S1 ?''' (M1979) – wóz saperski
* '''2S1?''' (M1979) – wóz saperski
* '''RChM''' – wóz rozpoznania chemicznego
* '''RChM''' – wóz rozpoznania chemicznego
* '''Da1''' – wóz rozpoznania chemiczno-jądrowego
* '''Da1''' – wóz rozpoznania chemiczno-jądrowego
Linia 88: Linia 88:
== Użytkownicy ==
== Użytkownicy ==
'''Aktualni użytkownicy'''
'''Aktualni użytkownicy'''
* {{państwo|Algieria}} - 145
* {{państwo|Algieria}} – 145
* {{państwo|Angola}}
* {{państwo|Angola}}
* {{państwo|Armenia}} - 20
* {{państwo|Armenia}} – 20
* {{państwo|Azerbejdżan}} - 81
* {{państwo|Azerbejdżan}} – 81
* {{państwo|Białoruś}} - 246
* {{państwo|Białoruś}} – 246
* {{państwo|Bośnia i Hercegowina}} - 5
* {{państwo|Bośnia i Hercegowina}} – 5
* {{państwo|Bułgaria}} - 506
* {{państwo|Bułgaria}} – 506
* {{państwo|Chorwacja}} - 9
* {{państwo|Chorwacja}} – 9
* {{państwo|Erytrea}} - 20
* {{państwo|Erytrea}} – 20
* {{państwo|Etiopia}}
* {{państwo|Etiopia}}
* {{państwo|Finlandia}} - 72
* {{państwo|Finlandia}} – 72
* {{państwo|Gruzja}} - 48
* {{państwo|Gruzja}} – 48
* {{państwo|Indie}} - 110
* {{państwo|Indie}} – 110
* {{państwo|Iran}}
* {{państwo|Iran}}
* {{państwo|Irak}}
* {{państwo|Irak}}
* {{państwo|Jemen}}
* {{państwo|Jemen}}
* {{państwo|Kazachstan}} - 10
* {{państwo|Kazachstan}} – 10
* {{państwo|Libia}}
* {{państwo|Libia}}
* {{państwo|Osetia Południowa}}
* {{państwo|Osetia Południowa}}
* {{państwo|Polska}} - 362<ref>{{Cytuj |tytuł = UNROCA (United Nations Register of Conventional Arms) |data dostępu = 2020-06-03 |opublikowany = www.unroca.org |url = https://www.unroca.org/poland/report/2019/}}</ref> (Wycofywany z uzbrojenia i zastępowany przez [[AHS Krab]])
* {{państwo|Polska}} – 362<ref>{{Cytuj |tytuł = UNROCA (United Nations Register of Conventional Arms) |data dostępu = 2020-06-03 |opublikowany = www.unroca.org |url = https://www.unroca.org/poland/report/2019/}}</ref> (Wycofywany z uzbrojenia i zastępowany przez [[AHS Krab]])
* {{państwo|Rosja}} - 622
* {{państwo|Rosja}} – 622
* {{państwo|Serbia}} - 72
* {{państwo|Serbia}} – 72
* {{państwo|Słowacja}} - 49
* {{państwo|Słowacja}} – 49
* {{państwo|Syria}} - 400
* {{państwo|Syria}} – 400
* {{państwo|Turkmenistan}} - Nieznana liczba
* {{państwo|Turkmenistan}} – Nieznana liczba
* {{państwo|Ukraina}} - W 1995 roku armia ukraińska dysponowała 640 armatohaubicami Goździk, a w 2014 roku liczba posiadanych egzemplarzy spadła do 600.<ref>https://www.globalsecurity.org/military/world/ukraine/groundforces-equipment.htm</ref> W 2018 roku ukraińskie siły zbrojne otrzymały bliżej nieokreśloną ilość armatohaubic 2S1 za pośrednictwem polskiej firmy Wtórplast, które był używane wcześniej przez czeskie siły zbrojne. Następnie w 2019 roku przeprowadzono dostawy 49 armatohaubic z Republik Czeskiej oraz Polski. Prawdopodobnie część dostarczonych armatohaubic była używana przez [[Wojska Lądowe]] w [[Wojsko Polskie|Wojsku Polskim]].<ref>https://defence24.pl/sily-zbrojne/kolejne-haubice-gozdzik-trafia-na-ukraine</ref> W 2022 roku w trakcie trwającej [[Inwazja Rosji na Ukrainę|rosyjskiej inwazji na Ukrainę]] spółka Excalibur ponownie dostarczyła bliżej nieokreśloną ilość armatohaubic 2S1 Goździk, które były wcześniej używane przez [[Czeskie Siły Zbrojne]]. W dodatku dostarczono również niewielką ilość prawdopodobnie dwudziestu armatohaubic 2S1 Goździk z Polski, które znajdowały się wcześniej na wyposażeniu [[Wojska Lądowe|Wojsk Lądowych]].<ref>https://defence24.pl/przemysl/polskie-uzbrojenie-w-obronie-ukrainy-analiza</ref>
* {{państwo|Ukraina}} – W 1995 roku armia ukraińska dysponowała 640 armatohaubicami Goździk, a w 2014 roku liczba posiadanych egzemplarzy spadła do 600<ref>{{Cytuj | url=https://www.globalsecurity.org/military/world/ukraine/groundforces-equipment.htm | tytuł=Ground Forces Equipment - Ukraine<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=globalsecurity.org | język=en | data dostępu=2024-04-22}}</ref>. W 2018 roku ukraińskie siły zbrojne otrzymały bliżej nieokreśloną liczbę armatohaubic 2S1 za pośrednictwem polskiej firmy Wtórplast, które był używane wcześniej przez czeskie siły zbrojne. Następnie w 2019 roku przeprowadzono dostawy 49 armatohaubic z Republiki Czeskiej oraz Polski. Prawdopodobnie część dostarczonych armatohaubic była używana przez [[Wojska Lądowe]] w [[Wojsko Polskie|Wojsku Polskim]]<ref>{{Cytuj | url=https://defence24.pl/sily-zbrojne/kolejne-haubice-gozdzik-trafia-na-ukraine | tytuł=Kolejne haubice Goździk trafią na Ukrainę &#124; Defence24<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=defence24.pl | język=pl | data dostępu=2024-04-22}}</ref>. W 2022 roku w trakcie trwającej [[Inwazja Rosji na Ukrainę|rosyjskiej inwazji na Ukrainę]] spółka Excalibur ponownie dostarczyła bliżej nieokreśloną liczbę armatohaubic 2S1 Goździk, które były wcześniej używane przez [[Czeskie Siły Zbrojne]]. W dodatku dostarczono również niewielką liczbę, prawdopodobnie dwudziestu armatohaubic 2S1 Goździk z Polski, które znajdowały się wcześniej na wyposażeniu [[Wojska Lądowe|Wojsk Lądowych]]<ref>{{Cytuj | url=https://defence24.pl/przemysl/polskie-uzbrojenie-w-obronie-ukrainy-analiza | tytuł=Polskie uzbrojenie w obronie Ukrainy [ANALIZA&#93; &#124; Defence24<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=defence24.pl | język=pl | data dostępu=2024-04-22}}</ref>.
* {{państwo|Urugwaj}} - 6
* {{państwo|Urugwaj}} – 6
* {{państwo|Uzbekistan}}
* {{państwo|Uzbekistan}}
* {{państwo|Wietnam}}
* {{państwo|Wietnam}}


'''Dawni użytkownicy'''
'''Dawni użytkownicy'''
* {{państwo|Czechy}} - Wycofane we wczesnych latach 2000
* {{państwo|Czechy}} – Wycofane we wczesnych latach 2000
* {{państwo|Czechosłowacja}}
* {{państwo|Czechosłowacja}}
* {{państwo|Jugosławia|SFR}}
* {{państwo|Jugosławia|SFR}}
* {{państwo|Niemiecka Republika Demokratyczna}}
* {{państwo|Niemiecka Republika Demokratyczna}}
* {{państwo|Rumunia}} - 48 w rezerwie od 2005 roku
* {{państwo|Rumunia}} – 48 w rezerwie od 2005 roku
* {{państwo|Słowenia}} - 8 w rezerwie
* {{państwo|Słowenia}} – 8 w rezerwie
* {{państwo|Węgry}} - 144 Wycofane w 2004 roku
* {{państwo|Węgry}} – 144 Wycofane w 2004 roku
* {{państwo|ZSRR}}
* {{państwo|ZSRR}}


== W muzeach ==
== W muzeach ==
* [[Muzeum Militariów Atena]] w [[Skwierzyna|Skwierzynie]] (na terenie firmy Pomoc Drogowa Gorzów Wlkp.) - sprawny
* [[Muzeum Militariów Atena]] w [[Skwierzyna|Skwierzynie]] (na terenie firmy Pomoc Drogowa Gorzów Wlkp.) – sprawny
* [[Muzeum Wojsk Lądowych]] w [[Bydgoszcz]]y - nr taktyczny 0606
* [[Muzeum Wojsk Lądowych]] w [[Bydgoszcz]]y – nr taktyczny 0606
* [[Muzeum Broni Pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych|Muzeum Broni Pancernej]] w [[Poznań|Poznaniu]]
* [[Muzeum Broni Pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych|Muzeum Broni Pancernej]] w [[Poznań|Poznaniu]]
* [[Muzeum Artylerii w Toruniu]]
* [[Muzeum Artylerii w Toruniu]]
* [[Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie]] – wystawa plenerowa przed siedzibą główną. Pojazd przekazany do muzeum w [[1996]] roku przez [[Huta Stalowa Wola|Hutę Stalowa Wola]]
* [[Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie]] – wystawa plenerowa przed siedzibą główną. Pojazd przekazany do muzeum w 1996 roku przez [[Huta Stalowa Wola|Hutę Stalowa Wola]]
* [[Muzeum Broni i Militariów - Witoszów]]<ref> 31 lipca 2012 - "Goździk" w muzeum - to trzeba zobaczyć http://www.muzeum-broni.pl/ </ref>
* [[Muzeum Broni i Militariów - Witoszów|Muzeum Broni i Militariów – Witoszów]]<ref>31 lipca 2012 – „Goździk” w muzeum – to trzeba zobaczyć http://www.muzeum-broni.pl/.</ref>
* [[Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://bip.mkdnis.gov.pl/media/download_gallery/20140319Muzea_utworzone_przez_osoby_fizyczne.pdf1397627824 |tytuł = MKDNiS – Muzea utworzone przez osoby fizyczne s. 7, poz. 73. |data = 19 marca 2014 |opublikowany = bip.mkdnis.gov.pl |data dostępu = 2021-10-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20211006104002/https://bip.mkdnis.gov.pl/media/download_gallery/20140319Muzea_utworzone_przez_osoby_fizyczne.pdf1397627824 |zarchiwizowano = 2021-10-06 }}</ref><ref>{{Cytuj | url=http://www.mtmiu.pl/ | tytuł=Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej w Bytomiu<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.mtmiu.pl | data dostępu=2017-11-21}}</ref>
* [[Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://bip.mkdnis.gov.pl/media/download_gallery/20140319Muzea_utworzone_przez_osoby_fizyczne.pdf1397627824 |tytuł = MKDNiS – Muzea utworzone przez osoby fizyczne s. 7, poz. 73. |data = 19 marca 2014 |opublikowany = bip.mkdnis.gov.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20211006104002/https://bip.mkdnis.gov.pl/media/download_gallery/20140319Muzea_utworzone_przez_osoby_fizyczne.pdf1397627824 |zarchiwizowano = 2021-10-06 |data dostępu = 2021-10-16}}</ref><ref>{{Cytuj |url = http://www.mtmiu.pl/ |tytuł = Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej w Bytomiu |opublikowany = www.mtmiu.pl |data dostępu = 2017-11-21}}</ref>
* Militarne Borne w Bornem Sulinowie - pojazd znajduje w ciągłym użytkowaniu<ref>[http://www.militarne-borne.pl Militarne Borne]</ref>.
* Militarne Borne w Bornem Sulinowie – pojazd znajduje w ciągłym użytkowaniu<ref>[http://www.militarne-borne.pl Militarne Borne].</ref>.
* [[Muzeum Techniki Militarnej w Tarnowskich Górach]] – 2 sztuki sprawne
* Muzeum Techniki i Uzbrojenia Wojskowego w Kaliszu – sprawny


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 142: Linia 144:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę|nazwisko=Ciepliński|imię=Andrzej|nazwisko2=Woźniak|imię2=Ryszard|tytuł=Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku)|rok=1994 |wydawca= Wydawnictwo WiS|miejsce=Warszawa |isbn = 83-86028-01-7|strony=83}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Ciepliński |imię = Andrzej |nazwisko2 = Woźniak |imię2 = Ryszard |tytuł = Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku) |rok = 1994 |wydawca = Wydawnictwo WiS |miejsce = Warszawa |isbn = 83-86028-01-7 |strony = 83}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [https://web.archive.org/web/20070812230230/http://www.pancerni.abajt.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=38&Itemid=50 Opis]
* {{Cytuj stronę | url = http://www.pancerni.abajt.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=38&Itemid=50 | tytuł = Opis | opublikowany = pancerni.abajt.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20070812230230/http://www.pancerni.abajt.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=38&Itemid=50 | zarchiwizowano = 2007-08-12}}
* [http://www.fas.org/man/dod-101/sys/land/row/2s1.htm Zdjęcia, rysunek]
* [http://www.fas.org/man/dod-101/sys/land/row/2s1.htm Zdjęcia, rysunek]
* {{Cytuj |autor = Jerzy Reszczyński |tytuł = Zanim powstał Krab: Jak polska zbrojeniówka zdobyła Goździka |url = https://defence24.pl/przemysl/zanim-powstal-krab-jak-polska-zbrojeniowka-zdobyla-gozdzika |opublikowany = Defence24.pl |data = 2022-12-26 |data dostępu = 2022-12-27}}


{{Rosyjskie pojazdy wojskowe po 1945}}
{{Rosyjskie pojazdy wojskowe po 1945}}
{{Pojazdy używane przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej}}
{{Pojazdy używane przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej}}
{{Artyleria WP po 2WŚ}}
{{Artyleria WP po 2WŚ}}
{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Radzieckie haubice samobieżne]]
[[Kategoria:Radzieckie haubice samobieżne]]
[[Kategoria:Pojazdy pływające]]

Wersja z 21:53, 23 cze 2024

Samobieżna haubica 2S1 Goździk
Ilustracja
Samobieżna haubica 2S1 Goździk w muzeum artylerii w Petersburgu
Dane podstawowe
Państwo

 ZSRR

Producent

Charkowska Fabryka Traktorów, Huta Stalowa Wola

Typ pojazdu

samobieżna haubica

Trakcja

gąsienicowa

Załoga

4 lub 5

Historia
Prototypy

1967

Produkcja

1971–1994

Egzemplarze

ponad 10 000[1]

Dane techniczne
Silnik

1 silnik wysokoprężny JAMZ-238N o mocy 300 KM (220 kW) lub SW-680T o mocy 240 KM (177 kW)

Transmisja

mechaniczna

Poj. zb. paliwa

550 l

Pancerz

15–20 mm

Długość

7,265 m

Szerokość

2,85 m

Wysokość

2,74 m

Prześwit

0,40 m

Masa

15 700 kg (bojowa)

Moc jedn.

14,01 kW/t (SW-680T)

Nacisk jedn.

0,49 kg/cm²

Osiągi
Prędkość

60 km/h (po drodze)
30 km/h (w terenie)
4,5 km/h (w wodzie)

Zasięg pojazdu

500 km (po drodze)

Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)

pływający

Rowy (szer.)

3,00 m

Ściany (wys.)

0,70 m

Kąt podjazdu

60°

Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 haubica 2A31 kal. 122 mm, zasięg 15 km (23 km z amunicją rakietową)
Użytkownicy

Niebieski – aktualni, Czerwony – dawni
Multimedia w Wikimedia Commons
Goździk armii Słowacji

2S1 Goździk (ros. 2S1 Gwozdika – 2C1 Гвоздикa; oznaczenie NATO – M1974[2]) – samobieżna haubica kalibru 122 mm, konstrukcji radzieckiej.

Historia

Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku rozpoczęto prace konstrukcyjne nad działem samobieżnym, zdolnym do pływania. Jego budowę oparto na konstrukcji czołgu pływającego PT-76 oraz przedłużonym podwoziu transportera opancerzonego MTLB.

Prototyp samobieżnej haubicy został zbudowany w 1967 roku, a od 1971 roku rozpoczęto jego produkcję seryjną. Oprócz ZSRR, gdzie produkowane były do 1991 roku, działo to produkowane było na licencji także w Bułgarii i Polsce. W Polsce działa te produkowane były w zakładach Huta Stalowa Wola, gdzie w latach 1983–1991 wyprodukowano 602 egzemplarze[3]. Działa produkcji HSW trafiły głównie na uzbrojenie polskiej armii, jedynie 73 zostały wyeksportowane do ZSRR jako rozliczenie licencji[3].

W Polsce opracowano ulepszoną wersję tej haubicy Wolfram, z polepszoną możliwością pływania, z pędnikami śrubowymi, lecz pozostała prototypem[4]. W XXI wieku na bazie wycofywanych podwozi 2S1 opracowano w HSW Lekkie Podwozie Gąsienicowe[3].

Służba

Goździk w polskiej służbie
Goździk od tyłu, w armii Chorwacji
Goździk armii irackiej porzucony podczas wojny w 1991 roku

Samobieżna haubica 2S1 Goździk od 1971 roku była wprowadzana do jednostek artylerii państw Układu Warszawskiego. W późniejszym okresie haubice takie zostały sprzedane do niektórych krajów arabskich i afrykańskich.

Do polskiej armii pierwszych dwanaście haubic 2S1 Goździk trafiło w 1974 roku. Kolejnych egzemplarzy nie zamawiano w związku z planowaną produkcją w kraju. W 1990 roku wojsko dysponowało 534 wozami tego typu, choć powinno ich być 543. Różnica wynikała z tego, że część pojazdów została przebudowana na pojazdy pochodne, a część dział utracono w wypadkach[5]. Od 2009 roku część wycofywanych pojazdów została użyta w Polsce do przebudowy na Lekkie Podwozie Gąsienicowe pod wozy dowodzenia[6]. W 2019 roku Polska posiadała 362 sztuki 2S1, a w 2021 roku 227, z czego nieujawnioną liczbę przekazano w 2022 roku Ukrainie[7].

Haubica ta jest współcześnie podstawowym rodzajem samobieżnych haubic w jednostkach artylerii samobieżnej m.in. w Rosji.

Bojowo została użyta w wojnie w Czeczenii, w latach 1999–2000, oraz w Iraku.

Opis konstrukcji

Samobieżna haubica 2S1 Goździk ma klasyczny układ konstrukcyjny i stosunkowo niską sylwetkę (zbudowano ją na wydłużonym podwoziu MTLB). Kadłub spawany z płyt pancernych zawiera w przedniej części zespoły układu napędowego i przedział kierowania, w środkowej – silnik, a w tylnej – przedział bojowy i amunicyjny.

W umieszczonej z tyłu kadłuba wieży zamontowano haubicę 2A31 (zmodernizowana wersja haubicy ciągnionej D-30 kal. 122 mm). Haubicę 2A31 wyposażono w: przedmuchiwacz przewodu lufy, dwukomorowy hamulec wylotowy i zamek klinowy o pionowym ruchu klina. W wieży znajdują się: zmechanizowany układ zasilania amunicją, który zapewnia prowadzenie ognia z szybkostrzelnością od 5 do 7 strz./min. i stanowiska dla trzech żołnierzy. Obsługa haubicy składa się z 4 członków załogi w czasie pokoju, tj. dowódcy, celowniczego, ładowniczego i kierowcy, zaś w czasie wojny dodatkowo obecny jest amunicyjny. Stanowisko czwartego członka załogi (mechanik-kierowca) znajduje się z przodu kadłuba po lewej stronie.

Do strzelania stosuje się naboje rozdzielnego ładowania, przede wszystkim z pociskiem: odłamkowo-burzącym (o maksymalnej donośności 15 300 m i masie 21,76 kg), dymnym i kumulacyjnym (o masie 18,2 kg) stabilizowanym brzechwowo. Ponadto dostępne są naboje z pociskami:

Pojazd przewozi 40 sztuk amunicji, jednak podczas przygotowania działa do pływania liczbę nabojów należy ograniczyć do 30.

Napęd samobieżnej haubicy stanowi silnik wysokoprężny, chłodzony cieczą, 8-cylindrowy JAMZ-238N lub SW-680T (późniejsze egzemplarze). Gąsienicowy układ bieżny, z przednimi kołami napędowymi i siedmioma kołami nośnymi po każdej stronie. Zawieszenie indywidualne na wałkach skrętnych.

Wersje produkcyjne i pojazdy pochodne

  • 2S1 IW12 (MT – Lbus) – wóz dowodzenia i rozpoznawczy
  • 2S1 IW13 (M1974-1) – wóz dowódcy baterii (wysunięte stanowisko dowodzenia)
  • 2S1 IW14 (M1974-2A) – wóz dowódcy baterii
  • 2S1 IW15 (M1974-2B) – wóz dowódcy dywizjonu
  • 2S1 IW16 (M1974-3) – wóz dowódcy dywizjonu (wysunięte stanowisko dowodzenia)
  • 2S1 IW21 – wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej
  • 2S1? (M1979) – wóz saperski
  • RChM – wóz rozpoznania chemicznego
  • Da1 – wóz rozpoznania chemiczno-jądrowego
  • Zoopark 1 – wóz z systemem radarów do kierowania ogniem artylerii

Użytkownicy

Aktualni użytkownicy

Dawni użytkownicy

W muzeach

Przypisy

  1. ↑ Самоходная гаубица Гвоздика 2С1 122-мм. Государственный Военно-технический музей. [dostęp 2014-04-27]. (ros.).
  2. ↑ R. Jackson, „Czołgi i pojazdy bojowe”, s. 361.
  3. ↑ a b c Andrzej Kiński. Zmodyfikowane podwozie gąsienicowe do moździerza Rak i wozów dowodzenia – nowa propozycja Huty Stalowa Wola. „Wojsko i Technika”. Nr 5/2021. s. 13. Warszawa. ISSN 2450-1301. 
  4. ↑ Jerzy Kajetanowicz. Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce – przegląd lat 1955–1990. „Poligon”. 5(22)/2010, s. 14, wrzesień-październik 2010. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1895-3344. 
  5. ↑ Tomasz Szulc: Morski Goździk – polska wersja samobieżnej haubicy 2S1. magnum-x.pl. [dostęp 2019-10-31].
  6. ↑ Andrzej Kiński. Zmodyfikowane podwozie gąsienicowe do moździerza Rak i wozów dowodzenia – nowa propozycja Huty Stalowa Wola. „Wojsko i Technika”. Nr 5/2021, s. 13–14, maj 2021. Warszawa. ISSN 2450-1301. 
  7. ↑ Tomasz Dmitruk. Modernizacja Wojsk Lądowych 2021–2035. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2022, s. 17, wrzesień 2022. Magnum-X. 
  8. ↑ UNROCA (United Nations Register of Conventional Arms) [online], www.unroca.org [dostęp 2020-06-03].
  9. ↑ Ground Forces Equipment - Ukraine [online], globalsecurity.org [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  10. ↑ Kolejne haubice Goździk trafią na Ukrainę | Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  11. ↑ Polskie uzbrojenie w obronie Ukrainy [ANALIZA] | Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  12. ↑ 31 lipca 2012 – „Goździk” w muzeum – to trzeba zobaczyć http://www.muzeum-broni.pl/.
  13. ↑ MKDNiS – Muzea utworzone przez osoby fizyczne s. 7, poz. 73.. bip.mkdnis.gov.pl, 19 marca 2014. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-06)].
  14. ↑ Muzeum Techniki Militarnej i Użytkowej w Bytomiu [online], www.mtmiu.pl [dostęp 2017-11-21].
  15. ↑ Militarne Borne.

Bibliografia

  • Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 83. ISBN 83-86028-01-7.

Linki zewnętrzne

Radzieckie i rosyjskie pojazdy wojskowe po 1945
Czołgi
Działa samobieżne i moździerze
Pojazdy przeciwlotnicze
Samobieżne
wyrzutnie rakietowe
Transportery opancerzone
Bojowe wozy piechoty
Pojazdy rozpoznawcze
Samochody ciężarowe
Inne pojazdy
Pociągi pancerne
Konstrukcje doświadczalne
i prototypowe
Pojazdy bezzałogowe


Rosja

Pojazdy używane przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej
Czołgi
Działa pancerne i samobieżne
Bojowe wozy piechoty i
transportery opancerzone
Samochody pancerne
Pojazdy techniczne
Pojazdy saperskie
Ciągniki artyleryjskie
Samochody terenowe
Motocykle i quady
Samochody ciężarowe
Samochody inne
Polskie konstrukcje prototypowe[A]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay Produkcji polskiej.
Artyleria używana przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej
Artyleria ciągniona
Artyleria samobieżna
Artyleria rakietowa

Polska

  1. ↑ a b Produkcji polskiej.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=2S1_Goździk&oldid=74085297”