Czapetka pachnąca

Czapetka pachnąca

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	mirtowate
Rodzaj	czapetka
Gatunek	czapetka pachnąca
Nazwa systematyczna
Syzygium aromaticum (L.) Merr. & Perry Mem. Am. Acad. Arts & Sc. xviii. 196 (1939)
Synonimy
Caryophyllus aromaticus L. Eugenia aromatica (L.) Baill. Eugenia caryophyllata Thunb. Eugenia caryophyllus (Spreng.) Bullock & S. G. Harriso

Czapetka pachnąca, goździkowiec korzenny (Syzygium aromaticum) – gatunek rośliny z rodziny mirtowatych. Rośnie dziko na Molukach (Indonezja), uprawiany jest w krajach o klimacie równikowym. Główne rejony uprawy to Półwysep Malajski, Zanzibar, Sri Lanka, Brazylia, Komory i Madagaskar.

Morfologia

Pokrój

Niewysokie drzewa (do 12 m wysokości) lub krzewy.

Liście

Eliptyczne, na górnej stronie ciemnozielone, na spodniej jaśniejsze. Posiadają liczne gruczołki, wytwarzające olejek goździkowy, stosowany jako przyprawa i lek.

Kwiaty

Zebrane po trzy różawożółte, baldachokształtne kwiatostany.

Owoc

Eliptyczna, 1–2 nasienna jagoda o purpurowym kolorze.

Zastosowanie

Wysuszone goździki.

Roślina przyprawowa

Po wysuszeniu częściowo rozwiniętych pączków kwiatowych (Caryophylli Flos) uzyskuje się przyprawę zwaną goździkami (goździki korzenne) (gatunek zaliczany był w przeszłości do rodzaju goździkowiec (Eugenia) jako E. caryophyllata). Goździki mają barwę ciemnobrunatną, powstałą w czasie suszenia. Smak mają piekący, dzięki olejkowi znajdującemu się w pąkach w ilości 15–20%. Charakterystyczny zapach daje goździkom eugenol. Największym współczesnym producentem goździków jest Tanzania (wyspy Zanzibar i Pemba), następne miejsca zajmują Indonezja, Madagaskar, Sri Lanka, Kenia, Komory i Seszele. Goździki są używane jako przyprawa do kompotów, kawy, herbaty, konfitur, marynat i wyrobów cukierniczych. Wchodzą również w skład licznych mieszanek przyprawowych, takich jak: ras el hanout, berbere i quatre epices.

Roślina lecznicza

Fiolka z olejkiem goździkowym.

Olejek goździkowy (eugenol, który jest silnym antyoksydantem) stosowany jest w przemyśle farmaceutycznym. Olejek goździkowy ma działanie antyseptyczne, pobudzające i rozkurczające. Goździki żuje się w stanach zapalnych gardła, jamy ustnej oraz przy bólach zębów. Tego rodzaju zastosowanie medyczne goździków ma przynajmniej kilkaset lat.

Goździki używane są w medycynie indyjskiej Ajurweda, medycynie chińskiej i w medycynie zachodniej (ziołolecznictwo i stomatologia), w której używa się olejku goździkowego jako anodyny (środka przeciwbólowego), zwłaszcza w praktyce stomatologicznej w nagłych przypadkach bólu zębów.

W tradycji europejskiej goździki były składnikami leków na dżumę (okadzenia, pomandery), choroby głowy i żołądka oraz środków do konserwacji zwłok.

Goździki są także używane jako środki wiatropędne w celu zwiększenia wydzielania kwasu solnego przez żołądek i do poprawy perystaltyki przewodu pokarmowego. Goździki są również uważane za naturalne leki przeciwrobacze. Olejek eteryczny stosowany jest w aromaterapii, gdy zachodzi potrzeba stymulacji i zwiększenia ciepłoty, zwłaszcza w przypadku problemów z trawieniem. Ząbki goździka pomagają także zmniejszyć ból zęba i zmniejszyć objawy związane z zakażeniem zęba z uwagi na ich właściwości antyseptyczne. Olej goździkowy zastosowany do wnęki zepsutego zęba łagodzi jego ból. W związku z powyższym, olejek goździkowy i wyizolowany z niego eugenol są stosowane jako składnik wypełnień tymczasowych.