Leonard Cohen: Różnice pomiędzy wersjami

Leonard Cohen
	; Leonard Cohen (2008)
Imię i nazwisko	Leonard Norman Cohen
Data i miejsce urodzenia	21 września 1934 ; Westmount
Data i miejsce śmierci	7 listopada 2016 ; Los Angeles
Instrumenty	gitara, fortepian
Typ głosu	Baryton
Gatunki	rock; folk rock; folk
Zawód	poeta, pisarz, muzyk, wokalista
Aktywność	1956–2016
Wydawnictwo	Columbia Records
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 23:09, 17 paź 2024

Leonard Norman Cohen (ur. 21 września 1934 w Montrealu, zm. 7 listopada 2016 w Los Angeles^[4]) – kanadyjski poeta, pisarz i piosenkarz tworzący w stylu piosenki autorskiej w gatunku folk rock.

Życiorys

Urodził się w 1934 w Montrealu jako Leonard Norman Cohen, syn Mashy (Marshy) i Nathana Cohenów, w średniozamożnej żydowskiej rodzinie. Prapradziadek Lazarus był pierwszym, który osiadł w Montrealu i po dwóch latach sprowadził swojego syna, Lyona. Oboje pochodzili z Wołkowyska, a matka, Masha Klonitsky^[5], przybyła do Montrealu z Wołkowyska na Nowogródczyźnie, była córką talmudysty, rabbiego Solomona Klonitsky-Kline, nauczyciela w szkole talmudycznej w Kownie^[6]^[7]^[8]^[9]. 15 sierpnia 1937 zmarł dziadek Leonarda ze strony ojca, Lyon Cohen, człowiek aktywny w społeczności kanadyjskich Żydów. W 1944 zmarł ojciec Leonarda Nathan.

Dzięki swojej rodzinie otrzymał solidną edukację na poziomie średnim i zaczął studia na anglojęzycznym Uniwersytecie McGilla w rodzinnym mieście. Mimo że był przeciętnym studentem, jeszcze w trakcie studiów zdobył prestiżową nagrodę McNaughton Prize za osiągnięcia literackie. 5 października 1955 ukończył studia na Uniwersytecie McGilla uzyskując stopień bakałarza sztuk (Bachelor of Arts). W maju 1956 wydał swój pierwszy tom poezji – Let Us Compare Mythologies. Na przestrzeni następnych lat pisał i publikował poezję oraz wydał dwie powieści: The Favorite Game (1963) i Beautiful Losers (1966).

W wywiadach często powtarzał, że zaczął śpiewać, gdyż trudno mu było wyżyć z pisania. Biografowie nieco inaczej przedstawiają jego życie w tamtym okresie. Honoraria literackie, rządowe granty oraz dochody z rodzinnego przedsiębiorstwa wystarczały na wygodne życie. Cohen w tym czasie dużo podróżował, prowadził intensywne życie towarzyskie i erotyczne. Lubił otaczać się pięknymi kobietami i, dopóki było to legalne, eksperymentował z LSD.

Choć nauczył się grać na gitarze w wieku trzynastu lat, a wcześniej zaczął pisać piosenki, początkowo traktował muzykę w sposób czysto rekreacyjny i nie zamierzał zostać piosenkarzem. Nigdy też nie był wybitnym instrumentalistą. Przypadkową sławę przyniosła mu piosenka „Suzanne”, której profesjonalną wersję nagrała folkowa piosenkarka Judy Collins. Utwór ten stał się radiowym przebojem w 1965. Collins wprowadziła Cohena w środowisko muzyki folk. Pierwszy publiczny występ Cohena jako piosenkarza odbył się 30 kwietnia 1967 w Town Hall w Nowym Jorku, na koncercie charytatywnym na rzecz organizacji domagającej się zaprzestania prób z bronią jądrową (The Committee for a SANE Nuclear Policy). Collins namówiła Cohena, by wystąpił z nią na Newport Folk Festival(inne języki) w 1967. Wydany w tym samym roku album Songs of Leonard Cohen zawiera przeboje: „Suzanne”, „Sisters of Mercy”, „So Long, Marianne” i „Hey, That’s No Way to Say Goodbye”. Album odniósł wielki sukces.

Przy akompaniamencie gitary klasycznej i niewielkiego, łagodnie grającego zespołu, Cohen śpiewał nieco monotonnym, lecz ciepłym barytonem swoje teksty, łączące religijne i interkulturowe aluzje z czarnym humorem. Trafił tym w gusta lewicujących, zapatrzonych w kulturę wschodu środowisk akademickich i literackich ówczesnej Ameryki. Kolejne płyty utwierdzały pozycję artysty. Przełomowym albumem Cohena był Death of a Ladies’ Man wydany w 1977 i wyprodukowany przez Phila Spectora. W wyniku zastosowania spectorowskiej ściany dźwięku, muzyka z tego albumu stała się pełniejsza instrumentalnie lub – jak nieraz twierdzą krytycy – przesadnie barokowa. Obok ostrzej grającej sekcji rytmicznej, elektrycznych gitar i instrumentów klawiszowych, aranżacje obejmowały także sekcję instrumentów smyczkowych. Album ten już na zawsze podniósł rolę innych niż gitara prowadząca instrumentów w twórczości Cohena. Płyta Recent Songs była powrotem do poprzedniej stylistyki, jednak bogactwo instrumentarium zostało zachowane. Na płycie Various Positions pojawiły się syntezatory, aby na kolejnej – I’m Your Man – całkowicie zdominować instrumentarium. Trzy utwory z następnego albumu The Future zostały wykorzystane w filmie Urodzeni mordercy. Z tego okresu (1979–1994) pochodzą takie przeboje artysty jak: The Guests, The Traitor, Hallelujah, Dance Me to the End of Love, I’m Your Man, Everybody Knows, Closing Time, The Future czy Democracy.

Nadzwyczajną popularność Cohen zyskał w Polsce, gdzie w latach 80. był bardziej znany niż w rodzinnej Kanadzie. Było to zasługą popularyzatorskiej działalności Macieja Zembatego, jego (wspólnych z Maciejem Karpińskim) tłumaczeń tekstów piosenek i wykonań polskich coverów. Gdy w 1985 Cohen przyjechał na trasę koncertową do Polski, występował przy pełnej widowni w największych halach koncertowych: 19 marca w Hali Arena w Poznaniu, 20 marca w Hali Ludowej (zwana też Halą Stulecia) we Wrocławiu, 21 marca w Domu Muzyki i Tańca w Zabrzu i 22 marca w Sali Kongresowej w Warszawie. Możliwe (brak dokumentalnego zapisu takich), że podczas pobytu w Polsce spotkał się z Lechem Wałęsą. W obszernej monografii o Cohenie wydanej w USA w 2012^[10] autorka stwierdza jednoznacznie, że odmówił sugestii pokazania się publicznie na scenie z Lechem Wałęsą. Nie wspominał też publicznie w Polsce nic o „Solidarności”. Dopiero po powrocie do USA, na koncercie w Bostonie zadedykował „Solidarności” piosenkę „Partyzant”. Wskutek tych działań jego piosenki przez wiele miesięcy nie były emitowane w Polskim Radiu. Cover piosenki „I’m Your Man” wykonał Bogusław Linda w filmie Sara (1997) oraz Przemysław Gintrowski na swój album pt. Kanapka z człowiekiem i trzy zapomniane piosenki (2009).

W latach 1994–1999 Cohen przebywał w Ośrodku Zen na Mount Baldy w okolicach Los Angeles^[11]. Wstawał o 2.30, przygotowywał posiłki dla swojego mistrza zen – rōshiego – potem medytował. W ciągu pięciu lat sam ocenił, że stał się innym człowiekiem^[12]. Rōshiemu poświęconych jest wiele wierszy z tomu Księga tęsknoty.

Wówczas, po nieomal 10 latach braku aktywności artystycznej, Cohen wydał album Ten New Songs. Najbardziej znane utwory z tego wydawnictwa to In My Secret Life, Alexandra Leaving oraz Boogie Street.

24 października 2003 otrzymał z rąk gubernatora generalnego Kanady Adrienne Clarkson Order of Canada, najwyższe odznaczenie kanadyjskie, przyznane mu za wybitny wkład w rozwój kanadyjskiej kultury.

W 2004 została wydana płyta Dear Heather. W 2005 okazało się, że artysta został pozbawiony środków na funduszu emerytalnym. Jego była przyjaciółka, jednocześnie menedżerka, Kelley Lynch, sprzeniewierzyła ponad 5 milionów dolarów, zostawiając jedynie 150 tysięcy. Suma ta nie wystarczała artyście nawet na opłacenie należnych podatków. W marcu 2006 Cohen wygrał sprawę sądową z byłą menedżerką, uzyskując sądowy nakaz zwrotu dziewięciu milionów dolarów, jednak możliwość faktycznego odzyskania utraconych funduszy jest mało prawdopodobna^[12]. W 2006 został uhonorowany członkostwem w Canadian Songwriters Hall of Fame.

24 listopada 2006 do polskich kin wszedł film dokumentalny Leonard Cohen: I’m Your Man(inne języki), w którym o wpływie Cohena na swoją twórczość mówią m.in. muzycy zespołu U2 i Nick Cave, a sam Cohen opowiada o swoim życiu i marzeniach.

31 marca 2007 wystąpił w Muzycznym Studiu Polskiego Radia im. Agnieszki Osieckiej w Warszawie jako gość koncertu promującego płytę Anjani Thomas pt. „Blue Alert”, której był producentem oraz autorem tekstów. Zaśpiewał wraz z Anjani dwie piosenki: Never Got to Love You i Thanks For the Dance. 13 stycznia 2008 zapowiedział swoją pierwszą od 15 lat trasę koncertową. 10 marca 2008 przyjęto go do Rock and Roll Hall of Fame^[13]. Pierwszy występ w ramach zapowiedzianej trasy odbył się 11 maja 2008 roku we Fredericton (Kanada). Cohen wystąpił m.in. na festiwalu The Big Chill, Montreal Jazz Festival i Glastonbury Festival. Na początku jesieni 2008 roku wystąpił w Polsce na dwóch koncertach: 29 września we Wrocławiu i 1 października w Warszawie. Przez cały 2009 i 2010 rok Leonard Cohen kontynuował swoją największą trasę koncertową. 4 października 2010 r. Leonard Cohen wystąpił w katowickim Spodku, a 10 października na warszawskim Torwarze. Przed warszawskim koncertem Leonard Cohen spotkał się z Lechem Wałęsą. 11 grudnia 2010 roku koncertem w Las Vegas (USA) Cohen zakończył koncerty w 2010 roku.

W sierpniu 2011 poinformował, że zakończył pracę nad nowym albumem studyjnym, „Old Ideas”. Znalazły się na nim w większości zupełnie nowe piosenki, w wykonaniu których artyście towarzyszyli Dana Glover(inne języki), Sharon Robinson(inne języki) oraz Webb Sisters(inne języki). Współproducentami płyty byli Patrick Leonard, Anjani Thomas, Ed Sanders oraz Dino Soldo. Płyta została wydana 31 stycznia 2012 roku. 26 lutego 2012 roku odebrał nagrodę PEN Klubu Nowej Anglii – „Song Lyrics of Literary Excellence”^[14].

12 sierpnia 2012 w Gandawie rozpoczęła się kolejna trasa koncertowa Cohena, promująca album Old Ideas. Koncerty zaplanowano m.in. w Belgii, Danii, Norwegii, Finlandii, Polsce, Niemczech, Irlandii, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Turcji, Rumunii, Francji, Hiszpanii i Portugalii, a następnie w USA i Kanadzie^[15]. W ramach trasy koncertowej 19 lipca 2013 artysta wystąpił w Atlas Arenie w Łodzi.

Zmarł na białaczkę 7 listopada 2016 w Los Angeles i został pochowany w Montrealu^[4]^[16].

Dyskografia

Albumy studyjne

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście							Certyfikat
Tytuł	Dane dot. albumu	POL ^[17]	USA ^[18]	CAN ^[18]	UK ^[19]	GER ^[20]	NOR ^[21]	AUT ^[22]	Certyfikat
Songs of Leonard Cohen	Data: 27 grudnia 1967 Wydawca: Columbia Records	–	83	–	13	–	–	–	USA: złota płyta^[23] UK: srebrna płyta^[24]
Songs from a Room	Data: 24 marca 1969 Wydawca: Columbia Records	–	63	–	2	–	–	–
Songs of Love and Hate	Data: 19 marca 1971 Wydawca: Columbia Records	–	145	–	4	–	11	–
New Skin for the Old Ceremony(inne języki)	Data: 11 sierpnia 1974 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	24	–	–	2	UK: srebrna płyta^[24]
Death of a Ladies’ Man(inne języki)	Data: 13 listopada 1977 Wydawca: Warner/Spector	–	–	–	35	–	20	–
Recent Songs(inne języki)	Data: 27 września 1979 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	56	–	24
Various Positions	Data: 11 grudnia 1984 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	52	43	3	18	FIN: złota płyta^[25] UK: srebrna płyta^[24]
I’m Your Man	Data: 2 lutego 1988 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	48	32	1	22	FIN: złota płyta^[25] UK: złota płyta^[24] CAN: złota płyta^[26]
The Future	Data: 24 listopada 1992 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	36	79	3	5	CAN: 2× platynowa płyta^[26] UK: srebrna płyta^[24]
Ten New Songs	Data: 9 października 2001 Wydawca: Columbia Records	1	143	4	26	16	1	5	CAN: platynowa płyta^[26] POL: platynowa płyta^[27] FRA: złota płyta^[28] UK: srebrna płyta^[24]
Dear Heather	Data: 26 października 2004 Wydawca: Columbia Records	1	131	5	34	19	2	13	UK: srebrna płyta^[24] POL: złota płyta^[29]
Old Ideas	Data: 31 stycznia 2012 Wydawca: Columbia Records	1	3	1	2	4	1	2	POL: 2× platynowa płyta^[30] CAN: platynowa płyta^[26] FIN: złota płyta^[25] FRA: złota płyta^[28] UK: złota płyta^[24]
Popular Problems	Data: 22 września 2014 Wydawca: Columbia Records	3	15	1	5	4	1	1	CAN: platynowa płyta^[26] FRA: złota płyta^[28] POL: platynowa płyta^[31]
You Want It Darker	Data: 21 października 2016 Wydawca: Columbia Records	1	7	1	4	5	1	1	CAN: złota płyta^[26] FRA: platynowa płyta^[28] POL: 3x platynowa płyta^[32]
Thanks for the Dance	Data: 22 listopada 2019^[33] Wydawca: Sony Music								POL: złota płyta^[34]
„–” album nie był notowany.

Albumy koncertowe

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście							Certyfikat
Tytuł	Dane dot. albumu	POL ^[17]	USA ^[18]	CAN ^[18]	UK ^[19]	GER ^[20]	NOR ^[21]	AUT ^[22]	Certyfikat
Live Songs	Data: kwiecień 1973 Wydawca: Columbia Records	–	156	–	–	–	–	8
Cohen Live	Data: 28 czerwca 1994 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	35	–	–	–
Field Commander Cohen – Tour of 1979	Data: 20 lutego 2001 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	195	–	–	–
Live in London(inne języki)	Data: 31 marca 2009 Wydawca: Columbia Records	1	76	7	19	13	8	9	CAN: platynowa płyta^[26] UK: srebrna płyta^[24] POL: platynowa płyta^[32]
Live at the Isle of Wight 1970	Data: 19 października 2009 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	169	–	–	–
Songs from the Road	Data: 14 września 2010 Wydawca: Columbia Records	10	112	10	68	36	7	7	POL: złota płyta^[35]
Live in Dublin(inne języki)	Data: 2 grudnia 2014 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	53	–	33
Can't Forget: A Souvenir of the Grand Tour(inne języki)	Data: 12 maja 2015 Wydawca: Columbia Records	46	100	8	18	23	–	17
„–” album nie był notowany.

Albumy wideo

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście						Certyfikat
Tytuł	Dane dot. albumu	AUS ^[36]	AUT ^[37]	DNK ^[38]	FIN ^[39]	UK ^[40]	SWE ^[41]	Certyfikat
Live in London(inne języki)	Data: 31 marca 2009 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	–	–	CAN: 3× platynowa płyta^[26]
Songs from the Road	Data: 14 września 2010 Wydawca: Columbia Records	1	3	3	10	7	2
„–” album nie był notowany.

Kompilacje

Tytuł	Dane dot. albumu	Pozycja na liście						Certyfikat
Tytuł	Dane dot. albumu	POL ^[17]	CAN ^[42]	UK ^[19]	GER ^[20]	NOR ^[21]	AUT ^[22]	Certyfikat
The Best of Leonard Cohen / Greatest Hits	Data: 1 stycznia 1975 Wydawca: Columbia Records	–	–	88	43	–	–	UK: platynowa płyta^[24] USA: złota płyta^[23]
So Long, Marianne(inne języki)	Data: 1989 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	–	–
More Best of Leonard Cohen	Data: 7 października 1997 Wydawca: Columbia Records	4	90	82	–	7	41	POL: platynowa płyta^[27]
The Essential Leonard Cohen(inne języki)	Data: 22 października 2002 Wydawca: Columbia Records	8	–	57	76	3	23	FIN: złota płyta^[25] UK: złota płyta^[24] POL: platynowa płyta^[43]
The Collection	Data: 27 czerwca 2008 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	–	–
Greatest Hits	Data: 13 lipca 2009 Wydawca: Columbia Records	–	–	29	51	–	28
The Complete Studio Albums Collection	Data: 10 października 2011 Wydawca: Columbia Records	–	–	–	–	33	–
„–” album nie był notowany.

Publikacje

Let Us Compare Mythologies, 1956, Contact Press, OCLC 2885535
The Spice-Box of Earth, 1961, McClelland & Stewart, OCLC 364336
Flowers for Hitler, 1964, McClelland & Stewart, OCLC 450656
Parasites of Heaven, 1966, McClelland & Stewart, OCLC 956513
The Favourite Game, 1963, Secker & Warburg, ISBN 0-7710-2211-5.
Beautiful Losers, 1966, Viking Press, McClelland & Stewart, OCLC 556041
Selected Poems 1956–1968, 1968, McClelland & Stewart, OCLC 228557
The Energy of Slaves, 1972, McClelland and Stewart, ISBN 0-670-29537-X.
Death of a Lady’s Man, 1978, McClelland & Stewart, ISBN 0-7710-2177-1.
Book of Mercy, 1984, McClelland & Stewart, ISBN 0-7710-2187-9.
Stranger Music: Selected Poems and Songs, 1993, McClelland & Stewart, ISBN 0-7710-2230-1.
Book of Longing, 2006, McClelland & Stewart, ISBN 978-0-7710-2234-0.
The Lyrics of Leonard Cohen, 2009, Omnibus Press, ISBN 978-1-84772-802-9.
Poems and Songs, 2011, Random House, ISBN 978-0-307-59583-6.
Fifteen Poems, 2012, Everyman’s Library/Random House, ISBN 978-0-307-96168-6.

Filmografia

The Tibetan Book of the Dead: A Way of Life (jako on sam, 1994, film dokumentalny, reżyseria: Barrie McLean)^[44]
Message to Love: The Isle of Wight Festival (jako on sam, 1997, film dokumentalny, reżyseria: Murray Lerner)^[45]
Al Purdy Was Here (jako on sam, 2015, film dokumentalny, reżyseria: Brian D. Johnson)^[46]

Obecność w kulturze popularnej

W 2018 r. przekształcono jego odręczne pismo na czcionkę komputerową^[47].

Polscy wykonawcy piosenek Cohena

Spośród polskich pieśniarzy utwory Cohena wykonywali m.in. Ela Dębska^[48], Paweł Orkisz^[49] i Maciej Zembaty (wspólnie z Johnem Porterem).

Przypisy

↑ Rob Sheffield: Leonard Cohen Biography. Rolling Stone. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Bruce Eder: Leonard Cohen Biography. AllMusic. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).
↑ Leonard Cohen Music News & Info. Billboard.com. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Leonard Cohen, singer-songwriter of love, death and philosophical longing, dies at 82. The Washington Post, 2016-11-11. [dostęp 2016-11-11]. (ang.).
↑ Europa Publications: International Who’s Who 2004. Psychology Press, 2003, s. 339. ISBN 978-1-85743-217-6.
↑ Sylvie Simmons: Im Your Man The Life of Leonard Cohen. 2012, s. 560. ISBN 978-0-7710-8040-1.
↑ Leonard Cohen Celebrity Profile, News, Gossip & Photos – AskMen.com.
↑ Leonard Cohen 24 maja 1985 r. w programie The Midday Show With Ray Martin (ABC Sydney) powiedział: „Moja matka pochodziła z Litwy, która była częścią Polski, a mój pradziadek przyjechał do Kanady z Polski”.
↑ Leonard Cohen Biography. askmen.com. [dostęp 2016-11-10]. Cytat: „Leonard Cohen was born to a Polish father and a Lithuanian-Jewish mother in Quebec in 1934. He was educated at Montreal’s McGill University, where, among other activities, he was president of the debating society.” (ang.).
↑ "I'm your Man. The life of Leonard Cohen", Sylvie Simmons, s. 345, ISBN 978-0-77108040-1
↑ Mirosław Dworniczak: „Dear Leonard”, czyli garść refleksji o nowej płycie starego Mistrza.... leonardcohen.pl. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Piotr Kowalczyk: Leonard Cohen. Okradziony na starość. przekroj.pl. [dostęp 2016-11-10].
↑ Leonard Cohen: inducted in 2008. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
↑ PEN New England. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-07)]. (ang.).
↑ Leonard Cohen – Old Ideas Tour 2012. [dostęp 2012-08-23]. (ang.).
↑ Leonard Cohen został pochowany w Montrealu. rmf.fm. [dostęp 2016-11-14].
↑ ^a ^b ^c OLiS – sprzedaż w okresie 27.04.2015 – 03.05.2015. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 17.02.2003 – 23.02.2003. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 25.10.2004 – 01.11.2004. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
Sprzedaż w okresie 30.01.2012 – 05.02.2012 [online], OLiS, 13 lutego 2012 [dostęp 2020-06-26] .
OLiS – sprzedaż w okresie 14.07.2017 – 20.07.2017. olis.onyx.pl. [dostęp 2017-07-27].
OLiS – sprzedaż w okresie 03.12.2001 – 09.12.2001. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 08.11.2010 – 14.11.2010. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 11.05.2015 – 17.05.2015. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-22].
OLiS – sprzedaż w okresie 11.11.2016 – 17.11.2016. olis.onyx.pl. [dostęp 2016-11-24].
↑ ^a ^b ^c ^d Leonard Cohen Billboard Chart History. allmusic.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leonard Cohen UK Album Chart. officialcharts.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leonard Cohen German Chart. offiziellecharts.de. [dostęp 2015-05-08]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c Leonard Cohen Norwegian Albums Chart. norwegiancharts.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leonard Cohen Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2015-05-08]. (niem.).
↑ ^a ^b RIAA: Leonard Cohen. riaa.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k BPI: Leonard Cohen. bpi.co.uk. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d IFPI FI: Leonard Cohen. ifpi.fi. [dostęp 2015-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-02)]. (fiń.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Music Canada: Leonard Cohen. musiccanada.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ZPAV: platynowe płyty 2002. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d SNEP: Leonard Cohen. snepmusique.com. [dostęp 2015-05-08]. (fr.).
↑ ZPAV: złote płyty 2004. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).
↑ ZPAV: platynowe płyty 2013. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).
↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2016 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .
↑ ^a ^b Platynowe płyty CD przyznane w 2018 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .
↑ Chris DeVille: New Leonard Cohen Album 'Thanks For The Dance’ Out This Fall. stereogum.com, 2019-09-20. [dostęp 2019-11-02]. (ang.).
↑ Oficjalna Lista Wyróżnień – złote płyty [online], OLiS [dostęp 2023-03-24] .
↑ ZPAV: złote płyty 2010. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).
↑ ARIA Top 40 Music DVD. „The ARIA Report”, 27 września, 2010. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
↑ Austria Top 40 – Musik-DVDs Top 10 24.09.2010. [w:] Austriancharts.at [on-line]. Hung Medien. [dostęp 2013-03-06]. (niem.).
↑ Musik DVD Top-10. [w:] Hitlisten.nu [on-line]. IFPI Denmark. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-12)]. (duń.).
↑ Suomen Virallinen Lista – Musiikki DVD:t 38/2010. [w:] Musiikkituottajat – IFPI Finland [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (fiń.).
↑ 2010-09-25 Top 40 Music Video Archive | Official Charts. [w:] Official Charts Company [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
↑ Sveriges Officiella Topplista. [w:] Sverigetopplistan [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (szw.).
↑ RPM Volume 66 No. 8, October 27, 1997 – RPM. collectionscanada.gc.ca. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).
↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2019 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .
↑ The Tibetan Book of the Dead: A Way of Life (1994). imdb.com. [dostęp 2016-10-17]. (ang.).
↑ Message to Love: The Isle of Wight Festival (1997). imdb.com. [dostęp 2016-04-05]. (ang.).
↑ Al Purdy Was Here (2015). imdb.com. [dostęp 2016-10-17]. (ang.).
↑ Odręczne pismo Bowiego, Cobaina i Lennona do pobrania za darmo w formie czcionek komputerowych. Agora SA, 2018-04-10. [dostęp 2018-04-11]. (pol.).
↑ Ela Dębska: Ela Dębska. Biografia. eladebska.eu. [dostęp 2017-06-18].
↑ Paweł Orkisz: Piosenki z albumu 2CD „Dno serca” – pieśni Leonarda Cohena. orkisz.pl. [dostęp 2017-06-18].

Bibliografia

Leonard Cohen, Ulubiona gra, Wydawnictwo Anagram, Warszawa 1994, przełożył Maciej Zembaty, ISBN 83-7298-293-7.
Leonard Cohen, Piękni przegrani, Wydawnictwo Da Capo, Warszawa 1995, przełożyła Anna Kołyszko, ISBN 83-7157-032-5.

Linki zewnętrzne

Leonard Cohen Files (ang.)

[1] Rob Sheffield: Leonard Cohen Biography. Rolling Stone. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).

[allmusic.co-2] Bruce Eder: Leonard Cohen Biography. AllMusic. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).

[3] Leonard Cohen Music News & Info. Billboard.com. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).

[Leonard_Cohen_dead-4] Leonard Cohen, singer-songwriter of love, death and philosophical longing, dies at 82. The Washington Post, 2016-11-11. [dostęp 2016-11-11]. (ang.).

[5] Europa Publications: International Who’s Who 2004. Psychology Press, 2003, s. 339. ISBN 978-1-85743-217-6.

[6] Sylvie Simmons: Im Your Man The Life of Leonard Cohen. 2012, s. 560. ISBN 978-0-7710-8040-1.

[7] Leonard Cohen Celebrity Profile, News, Gossip & Photos – AskMen.com.

[8] Leonard Cohen 24 maja 1985 r. w programie The Midday Show With Ray Martin (ABC Sydney) powiedział: „Moja matka pochodziła z Litwy, która była częścią Polski, a mój pradziadek przyjechał do Kanady z Polski”.

[9] Leonard Cohen Biography. askmen.com. [dostęp 2016-11-10]. Cytat: „Leonard Cohen was born to a Polish father and a Lithuanian-Jewish mother in Quebec in 1934. He was educated at Montreal’s McGill University, where, among other activities, he was president of the debating society.” (ang.).

[10] "I'm your Man. The life of Leonard Cohen", Sylvie Simmons, s. 345, ISBN 978-0-77108040-1

[11] Mirosław Dworniczak: „Dear Leonard”, czyli garść refleksji o nowej płycie starego Mistrza.... leonardcohen.pl. [dostęp 2016-11-10]. (ang.).

[autonazwa1-12] Piotr Kowalczyk: Leonard Cohen. Okradziony na starość. przekroj.pl. [dostęp 2016-11-10].

[13] Leonard Cohen: inducted in 2008. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).

[14] PEN New England. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-07)]. (ang.).

[15] Leonard Cohen – Old Ideas Tour 2012. [dostęp 2012-08-23]. (ang.).

[16] Leonard Cohen został pochowany w Montrealu. rmf.fm. [dostęp 2016-11-14].

[olis.onyx.pl-17] OLiS – sprzedaż w okresie 27.04.2015 – 03.05.2015. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 17.02.2003 – 23.02.2003. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 25.10.2004 – 01.11.2004. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
Sprzedaż w okresie 30.01.2012 – 05.02.2012 [online], OLiS, 13 lutego 2012 [dostęp 2020-06-26] .
OLiS – sprzedaż w okresie 14.07.2017 – 20.07.2017. olis.onyx.pl. [dostęp 2017-07-27].
OLiS – sprzedaż w okresie 03.12.2001 – 09.12.2001. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 08.11.2010 – 14.11.2010. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-08].
OLiS – sprzedaż w okresie 11.05.2015 – 17.05.2015. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-22].
OLiS – sprzedaż w okresie 11.11.2016 – 17.11.2016. olis.onyx.pl. [dostęp 2016-11-24].

[www.allmusic.com-18] Leonard Cohen Billboard Chart History. allmusic.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[www.officialcharts.com-19] Leonard Cohen UK Album Chart. officialcharts.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[www.offiziellecharts.de-20] Leonard Cohen German Chart. offiziellecharts.de. [dostęp 2015-05-08]. (niem.).

[norwegiancharts.com-21] Leonard Cohen Norwegian Albums Chart. norwegiancharts.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[austriancharts.at-22] Leonard Cohen Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2015-05-08]. (niem.).

[www.riaa.com-23] RIAA: Leonard Cohen. riaa.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[www.bpi.co.uk-24] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k BPI: Leonard Cohen. bpi.co.uk. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[www.ifpi.fi-25] IFPI FI: Leonard Cohen. ifpi.fi. [dostęp 2015-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-02)]. (fiń.).

[musiccanada.com-26] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Music Canada: Leonard Cohen. musiccanada.com. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[polatynowe2002-27] ZPAV: platynowe płyty 2002. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).

[www.snepmusique.com-28] SNEP: Leonard Cohen. snepmusique.com. [dostęp 2015-05-08]. (fr.).

[29] ZPAV: złote płyty 2004. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).

[30] ZPAV: platynowe płyty 2013. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).

[31] Platynowe płyty CD przyznane w 2016 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .

[platyna2018-32] Platynowe płyty CD przyznane w 2018 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .

[33] Chris DeVille: New Leonard Cohen Album 'Thanks For The Dance’ Out This Fall. stereogum.com, 2019-09-20. [dostęp 2019-11-02]. (ang.).

[34] Oficjalna Lista Wyróżnień – złote płyty [online], OLiS [dostęp 2023-03-24] .

[35] ZPAV: złote płyty 2010. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-08]. (pol.).

[36] ARIA Top 40 Music DVD. „The ARIA Report”, 27 września, 2010. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).

[37] Austria Top 40 – Musik-DVDs Top 10 24.09.2010. [w:] Austriancharts.at [on-line]. Hung Medien. [dostęp 2013-03-06]. (niem.).

[38] Musik DVD Top-10. [w:] Hitlisten.nu [on-line]. IFPI Denmark. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-12)]. (duń.).

[39] Suomen Virallinen Lista – Musiikki DVD:t 38/2010. [w:] Musiikkituottajat – IFPI Finland [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (fiń.).

[40] 2010-09-25 Top 40 Music Video Archive | Official Charts. [w:] Official Charts Company [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).

[41] Sveriges Officiella Topplista. [w:] Sverigetopplistan [on-line]. [dostęp 2013-03-06]. (szw.).

[42] RPM Volume 66 No. 8, October 27, 1997 – RPM. collectionscanada.gc.ca. [dostęp 2015-05-08]. (ang.).

[43] Platynowe płyty CD przyznane w 2019 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-06-26] .

[44] The Tibetan Book of the Dead: A Way of Life (1994). imdb.com. [dostęp 2016-10-17]. (ang.).

[45] Message to Love: The Isle of Wight Festival (1997). imdb.com. [dostęp 2016-04-05]. (ang.).

[46] Al Purdy Was Here (2015). imdb.com. [dostęp 2016-10-17]. (ang.).

[cojestgrane-47] Odręczne pismo Bowiego, Cobaina i Lennona do pobrania za darmo w formie czcionek komputerowych. Agora SA, 2018-04-10. [dostęp 2018-04-11]. (pol.).

[48] Ela Dębska: Ela Dębska. Biografia. eladebska.eu. [dostęp 2017-06-18].

[49] Paweł Orkisz: Piosenki z albumu 2CD „Dno serca” – pieśni Leonarda Cohena. orkisz.pl. [dostęp 2017-06-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

Albumy studyjne	Songs of Leonard Cohen Songs from a Room Songs of Love and Hate New Skin for the Old Ceremony Death of a Ladies’ Man Recent Songs Various Positions I’m Your Man The Future Ten New Songs Dear Heather Old Ideas Popular Problems You Want It Darker Thanks for the Dance
Albumy na żywo	Live Songs Cohen Live Field Commander Cohen – Tour of 1979 Live in London Live at the Isle of Wight 1970 Songs from the Road
Kompilacje	The Best of Leonard Cohen So Long, Marianne More Best of Leonard Cohen The Essential Leonard Cohen
Piosenki	„Ain’t No Cure for Love” „Avalanche” „Bird on the Wire” „Dance Me to the End of Love” „Everybody Knows” „Famous Blue Raincoat” „First We Take Manhattan” „Hallelujah” In My Secret Life „So Long, Marianne” „Suzanne”

1960–1969	Bing Crosby (1963) Frank Sinatra (1965) Duke Ellington (1966) Ella Fitzgerald (1967) Irving Berlin (1968)
1970–1979	Elvis Presley (1971) Louis Armstrong (1972) Mahalia Jackson (1972)
1980–1989	Fred Astaire (1981) Chuck Berry (1984) Charlie Parker (1984) Leonard Bernstein (1985) Benny Goodman (1986) The Rolling Stones (1986) Andrés Segovia (1986) Roy Acuff (1987) Benny Carter (1987) Enrico Caruso (1987) Ray Charles (1987) Fats Domino (1987) Woody Herman (1987) Billie Holiday (1987) B.B. King (1987) Isaac Stern (1987) Igor Strawinski (1987) Arturo Toscanini (1987) Hank Williams Sr. (1987) Fred Astaire (1989) Pablo Casals (1989) Dizzy Gillespie (1989) Jascha Heifetz (1989) Lena Horne (1989) Leontyne Price (1989) Bessie Smith (1989) Art Tatum (1989) Sarah Vaughan (1989)
1990–1999	Nat King Cole (1990) Miles Davis (1990) Vladimir Horowitz (1990) Paul McCartney (1990) John Lennon (1991) Marian Anderson (1991) Bob Dylan (1991) Kitty Wells (1991) Jimi Hendrix (1992) James Brown (1992) John Coltrane (1992) Muddy Waters (1992) Chet Atkins (1993) Little Richard (1993) Thelonious Monk (1993) Bill Monroe (1993) Pete Seeger (1993) Fats Waller (1993) Bill Evans (1994) Aretha Franklin (1994) Artur Rubinstein (1994) Patsy Cline (1995) Peggy Lee (1995) Henry Mancini (1995) Curtis Mayfield (1995) Barbra Streisand (1995) Dave Brubeck (1996) Marvin Gaye (1996) Georg Solti (1996) Stevie Wonder (1996) Bobby Blue Bland (1997) The Everly Brothers (1997) Judy Garland (1997) Stéphane Grappelli (1997) Buddy Holly (1997) Charles Mingus (1997) Oscar Peterson (1997) Frank Zappa (1997) Bo Diddley (1998) The Mills Brothers (1998) Roy Orbison (1998) Paul Robeson (1998) Johnny Cash (1999) Sam Cooke (1999) Otis Redding (1999) Smokey Robinson (1999) Mel Tormé (1999)
2000–2009	Harry Belafonte (2000) Woody Guthrie (2000) John Lee Hooker (2000) Mitch Miller (2000) Willie Nelson (2000) The Beach Boys (2001) Tony Bennett (2001) Sammy Davis Jr. (2001) Bob Marley (2001) The Who (2001) Count Basie (2002) Rosemary Clooney (2002) Perry Como (2002) Al Green (2002) Joni Mitchell (2002) Etta James (2003) Johnny Mathis (2003) Glenn Miller (2003) Tito Puente (2003) Simon & Garfunkel (2003) Van Cliburn (2004) The Funk Brothers (2004) Ella Jenkins (2004) Sonny Rollins (2004) Artie Shaw (2004) Doc Watson (2004) Eddy Arnold (2005) Art Blakey (2005) The Carter Family (2005) Morton Gould (2005) Janis Joplin (2005) Led Zeppelin (2005) Jerry Lee Lewis (2005) Jelly Roll Morton (2005) Joe Willie „Pinetop” Perkins (2005) The Staple Singers (2005) David Bowie (2006) Cream (2006) Merle Haggard (2006) Robert Johnson (2006) Jessye Norman (2006) Richard Pryor (2006) The Weavers (2006) Joan Baez (2007) Booker T. and the M.G.’s (2007) Maria Callas (2007) Ornette Coleman (2007) The Doors (2007) The Grateful Dead (2007) Bob Wills (2007) Burt Bacharach (2008) The Band (2008) Cab Calloway (2008) Doris Day (2008) Itzhak Perlman (2008) Max Roach (2008) Earl Scruggs (2008) Gene Autry (2009) The Blind Boys of Alabama (2009) The Four Tops (2009) Hank Jones (2009) Brenda Lee (2009) Dean Martin (2009) Tom Paxton (2009)
2010–2019	Leonard Cohen (2010) Bobby Darin (2010) David „Honeyboy” Edwards (2010) Michael Jackson (2010) Loretta Lynn (2010) André Previn (2010) Clark Terry (2010) Julie Andrews (2011) Roy Haynes (2011) Dolly Parton (2011) The Ramones (2011) George Beverly Shea (2011) Juilliard String Quartet (2011) The Kingston Trio (2011) George Jones (2012) Diana Ross (2012) Antônio Carlos Jobim (2012) Ravi Shankar (2013) Charlie Haden (2013) Lightnin' Hopkins (2013) Carole King (2013) The Beatles (2014) Armando Manzanero (2014) Kris Kristofferson (2014) The Isley Brothers (2014) Clifton Chenier (2014) Bee Gees (2015) Buddy Guy (2015) George Harrison (2015) Pierre Boulez (2015) Ruth Brown (2016) Celia Cruz (2016) Earth, Wind & Fire (2016) Herbie Hancock (2016) Jefferson Airplane (2016) Linda Ronstadt (2016) Run-D.M.C. (2016) Shirley Caesar (2017) Ahmad Jamal (2017) Charley Pride (2017) Jimmie Rodgers (2017) Nina Simone (2017) Sly Stone (2017) The Velvet Underground (2017) Hal Blaine (2018) Neil Diamond (2018) Emmylou Harris (2018) Louis Jordan (2018) The Meters (2018) Queen (2018) Tina Turner (2018) Black Sabbath (2019) George Clinton i Parliament (2019) Billy Eckstine (2019) Donny Hathaway (2019) Julio Iglesias (2019) Sam & Dave (2019) Dionne Warwick (2019)
2020–2029	Chicago (2020) Roberta Flack (2020) Isaac Hayes (2020) Iggy Pop (2020) John Prine (2020) Public Enemy (2020) Sister Rosetta Tharpe (2020) Grandmaster Flash and the Furious Five (2021) Lionel Hampton (2021) Marilyn Horne (2021) Salt-n-Pepa (2021) Selena (2021) Talking Heads (2021) Bonnie Raitt (2022) Bobby McFerrin (2023) Nirvana (2023) Ma Rainey (2023) Slick Rick (2023) Nile Rodgers (2023) The Supremes (2023) Ann Wilson (2023) Nancy Wilson (2023) Laurie Anderson (2024) The Clark Sisters (2024) Gladys Knight (2024) N.W.A (2024) Donna Summer (2024) Tammy Wynette (2024)