Jump to content

Կարակաս

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Կարակաս
Caracas
Santiago de León de Caracas
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՎենեսուելա Վենեսուելա
ԵնթարկումՄայրաքաղաք
ՀամայնքԼիբերտադոր
ՔաղաքապետԱնտոնիո Լեդեսմա (Antonio Ledezma)[1]
Հիմնադրված է1567 հուլիսի 25 թ.
Մակերես776 կմ²
ԲԾՄ920 մ
Բնակչություն2 808 937 մարդ (2006)
Ժամային գոտիUTC-4:30
Հեռախոսային կոդ(+58) 212
Փոստային ինդեքս1010-A
Փոստային դասիչ1010-A
Պաշտոնական կայքalcaldiamayor.gob.ve
Կարակաս (Վենեսուելա)##
Կարակաս (Վենեսուելա)

Կարակաս (պաշտոնապես Սանտիագո դե Լեոն դե Կարակաս, իսպ.՝ Santiago de León de Caracasa), Վենեսուելայի մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը ու Կարակաս մետրոպոլիտենային տարածաշրջանի (կամ մեծ Կարակաս) կենտրոնը[2][3] Կարակասը տեղակայված է Գուայրե գետի վրա, երկրի հյուսիսային հատվածում, Կարակաս հարթավայրի և Վենեսուելայի առափնյա լեռնազանգվածի միջև։ Հարթավայրը մոտ է Կարիբյան ծով, բաժանված է ափից 2,200 մետր բարձրությամբ լեռնաշղթայով, հարավում լեռներն ավելի շատ են։ Կարակաս մետրոպոլիտենային տարածաշրջանի բնակչությունը մոտ 5 միլիոն է։

Քաղաքի կենտրոնը Տաճարն է, տեղակայված Բոլիվար հրապարակում[4], չնայած որոշ վարկածներով կենտրոնը Պլազա Վենեսուելան է, տեղակայված Լոս Կոաբոս տարածքում[2][3][5] Քաղաքում գործում են մեծ թվով ծառայություններ, բանկեր և մոլեր։ Կարակասը հիմնականում ունի ծառայությունների վրա հիմնված տնտեսություն՝ որոշակի արդյունաբերություն ունեցող մետրոպոլիտենային տարածքով[6]։ Կարակասի ֆոնդային բորսան և PDVSA-ի գլխամասային գրասենյակները Կարակասում են։ PDVSA-ն Վենեսուելայի խոշորագույն ընկերությունն է։ Կարակասը նաև Վենեսուելայի մշակութային մայրաքաղաքն է, բազմաթիվ ռեստորաններով, թատրոններով, թանգարաններով և առևտրային կենտրոններով։ Կարակասում են Լատինական Ամերիկայի ամենաբարձր երկնաքերերից մի քանիսը[7], sինչպիսիք է Parque Central Complex-ը[8]։ Կարակասի ժամանակակից արվեստի թանգարանը ամենահայտնիներից է Հարավային Ամերիկայում[9]։

Կարակասը մեկ շնչին ընկնող սպանությունների թվով ունի ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկը աշխարhում՝ 100,000 բնակչին 111.19 սպանություն[10]։

Անվանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնադրել է իսպանացի կոնքիստադոր Դիեգո դե Լասադան (կարակաս ցեղի հնդկացիների այրված բնակավայրի տեղում) սուրբ Հակոբի օրը (1576 թվականի հուլիսի 25) Sant Jago de Leon de Caracas անունով։ Ինչպես և այդ դարաշրջանի իսպանական ճոռոմ այլ անվանումներից, դրանից ժամանակի ընթացքում մնաց միայն իմաստազրկված վերջավորությունը[11]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիեգո դե Լոսեդա ըստ Անտոնիա Էրերա Տորոյի

Մինչև քաղաքի հիմնադրումը 1567 թվականին[12], Կարակաս հարթավայրում ապրում էին բնիկ ժողովուրներ։ Ֆրանցիսկո Ֆաչարդոն ով իսպանացի կապիտանի որդի էր և եկել էր Մարգարիտա կղզուց, սկսեց տարածքում հիմնել բնակավայր 1555-իվ 1560 թվականներին։ Ֆաչարդոն փորձեց ցանքավայր հիմնել հարթավայրում 1562 թվականին, սակայն այն երկար չգոյատևեց, քանի որ բնիկներն ավերեցին այն[13][14]։ Ֆաչարդոյի 1560 թվականի բնակավայրը կոչվում էր Ատո դե Սան Ֆրանցիսկո և 1561 թվականին Խուան Ռոդրիգես դե Սուարեսը այն անվանեց Վիլլա դե Սան Ֆրանցիկո, ինչը նույնպես ավերեցին տեղաբնիկները[15]։

Բնական պայմաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վենեսուելայի մայրաքաղաքը տեղակայված է Կարիբյան Անդերի լեռնային գեղատեսիլ հովտում՝ ծովի մակարդակից 900-1000մ բարձրության վրա։ Քաղաքը Կարիբյան ծովի ափերից հեռացված է միջինը 13-14կմ։ Կարակասում կլիման խոնավ է, տրոպիկական։ Հունվարին միջին ջերմաստիճանը կազմում է +19 աստիճան, իսկ հուլիսին՝ մոտ +21 աստիճան։ Մեկ տարվա կտրվածքով տեղումների քանակը կազմում է 820մմ։ Մայիսից մինչև նոյեմբեր շարունակվում է անձրևների սեզոնը։ Դեկտեմբերից մայիս Կարակասի տարածքում լինում են հակացիկլոններ, այդ իսկ պատճառով հաստատվում է չոր եղանակ։

Քաղաքը գտնվում է բարձր սեյսմիկ գոտում։ Կարակասում առավել ուժեղ երկրաշարժ գրանցվել է 1813 և 1900 թվականներին, երբ քաղաքը գրեթե ամբողջովին ավերվեց։ Մայրաքաղաքի արվարձաններում գերակշռում է պարամո (ալպիական մարգագետիններ) բուսականությունը և Կոլումբիայի անտառները։ Կարիբյան Անդերի լանջերին կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչներից ապրում են յագուարը, պուման, օցելոտը։

Կլիմայական տվյալները Կարակաս (1970–1998)
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 31.9
(89.4) 		34.1
(93.4) 		35.3
(95.5) 		33.5
(92.3) 		34.4
(93.9) 		32.8
(91) 		33.6
(92.5) 		31.5
(88.7) 		32.2
(90) 		31.4
(88.5) 		31.2
(88.2) 		30.8
(87.4) 		35.3
(95.5)
Միջին բարձր °C (°F) 23.3
(73.9) 		23.6
(74.5) 		24.3
(75.7) 		25.0
(77) 		25.8
(78.4) 		26.0
(78.8) 		25.5
(77.9) 		25.8
(78.4) 		25.5
(77.9) 		25.2
(77.4) 		24.6
(76.3) 		23.8
(74.8) 		24.9
(76.8)
Միջին օրական °C (°F) 19.6
(67.3) 		19.7
(67.5) 		20.2
(68.4) 		21.2
(70.2) 		22.0
(71.6) 		22.0
(71.6) 		21.7
(71.1) 		21.9
(71.4) 		21.9
(71.4) 		21.8
(71.2) 		21.3
(70.3) 		20.2
(68.4) 		21.1
(70)
Միջին ցածր °C (°F) 15.9
(60.6) 		15.8
(60.4) 		16.0
(60.8) 		17.5
(63.5) 		18.2
(64.8) 		18.1
(64.6) 		17.9
(64.2) 		18.1
(64.6) 		18.3
(64.9) 		18.4
(65.1) 		18.0
(64.4) 		16.5
(61.7) 		17.4
(63.3)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) 7.1
(44.8) 		10.9
(51.6) 		11.4
(52.5) 		12.5
(54.5) 		13.1
(55.6) 		14.9
(58.8) 		14.1
(57.4) 		14.3
(57.7) 		15.5
(59.9) 		13.1
(55.6) 		11.9
(53.4) 		10.0
(50) 		7.1
(44.8)
Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) 15.3
(0.602) 		13.2
(0.52) 		11.4
(0.449) 		59.2
(2.331) 		81.7
(3.217) 		134.1
(5.28) 		118.4
(4.661) 		123.8
(4.874) 		115.4
(4.543) 		126.3
(4.972) 		72.6
(2.858) 		41.4
(1.63) 		912.8
(35.937)
Միջ. անձրևոտ օրեր (≥ 1.0 mm) 6 4 3 7 13 19 19 18 15 15 13 10 142
% խոնավություն 73.7 74.2 73.0 76.3 75.4 75.1 74.1 74.0 74.9 74.7 73.7 74.7 74.5
Միջին ամսական արևային ժամ 229.4 217.5 235.6 183.0 182.9 183.0 210.8 217.0 213.0 210.8 210.0 213.9 2506,9
Աղբյուր #1: Instituto Nacional de Meteorología e Hidrología (INAMEH)[16][17]
Աղբյուր #2: World Meteorological Organization (rainfall data)[18], Hong Kong Observatory (sun only)[19], NOAA(extremes)[20]
Կարակաս

Բնակչություն, լեզու և կրոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարակասի փողոցների մեկը

Կարակասի բնակչությունը արվարձաններով, զբաղեցված տարածքով և դաշնային օկրուգից դուրս ըստ պաշտոնական տվյալների կազմում է 3.3 մլն մարդ։ Իրականում մայրաքաղաքում և արվարձաններում հաշվվում է 4.5 միլիոն բնակիչ։ Կարակասը խիտ բնակեցված քաղաք է։ Այնտեղ բնակվում է Վենեսուելայի բնակչության 1/6-րդ մասը։ Մայրաքաղաքի բնակչության մեջ գերակշռում են իսպանո-հնդկական մետիսներ։ Մոտ 20%-ը կազմում են իսպանացիների, իտալացիների, պորտուգալացիների և եվրոպական այլ ազգերի ներկայացուցիչների ժառանգները։ Բացի այդ Կարակասում ապրում են հարևան Կոլումբիայից բազմաթիվ գաղթածներ։ Ընդհանուր բնակչության 10%-ը կազմում են սևամորթները, իսկ հնդակիցները՝ 2%-ից ոչ ավել։ Պաշտոնական լեզուն իսպաներենն է։ Հնդկացիները խոսում են մոտավորապես տարբեր խմբերի 40 լեզուներով։ Վենեսուելացիների մեծամասնությունը պատկանում է հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցուն։ Երկրում տիրում է կրոնի ազատ ընտրությունը, այդ իսկ պատճառով իրավաբանորեն գործում են տարբեր կրոնական կազմակերպություններ, որոնց հովանու ներքո բացվում են եկեղեցիներ և հատուկ դպրոցներ։

Զարգացման պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարակասի ետնախորշերը

Կարակասը հիմնել է իսպանացի կոնկուստադոր Դիեգո դե Լոսադան սբ. Յակովի օրը՝ 1567 թ-ի հուլիսի 25-ին, Սանտյագո-դե-Լեոն-դե-Կարակաս անվանումով։ Քաղաքը սկսվել է կառուցվել նվաճողների կողմից այրված հնդկական գյուղի տեղը, որը պատկանել է Կարակաս ցեղին։ Առաջին քաղաքապետները ընտրվեցին Գոնսալո դե Օսորրիոն, Լոսադայի զարմիկը, և Ֆրանսիսկո Ինֆանտեն։ Արխիվներում իսպանացիների կառավարման առաջին տարիների մասին չեն պահպանվել որևէ տեղեկություններ։ XVI-XVII դդ. Այն բազմաթիվ անգամ ենթարկվել է ծովահենների հարձակմանը։ 1577 թ-ին Կարակասը դարձավ իսպանական մարզպետի նստավայր, իսկ 1777 թ-ին հայտարարվեց Վենեսուելայի մայրաքաղաք։ 1810 թ-ին Վենեսուելայում սկսվեցին առաջին վճռական բախումները հայրենասերների և նվաճողների միջև։ Քաղխորհրդի մի մաս կազմող կրեոլները (այդպես էին անվանում Հարավային Ամերիկայում ծնված իսպանացիներին և իտալացիներին) կազմակերպեցին ապստամբություն, որի արդյունքում իշխանության գահից հեռացվեց իսպանական գեներալ-կապիտանը և ստեղծվեց խունտա գերագույն իշխանությունը։ Ապստամբությունից հետո Կարակասում իսպանական նվաճողների դեմ պայքարը տարածվեց այլ իսպանական գաղութներում։ Սկզբնապես խունտա գերագույն իշխանությունը կառավարում էր իսպանացի թագավոր Ֆերդինանդ VII-ի անունից, որին գահընկեց արեց Նապոլեոնը 1808 թ-ին։ Սակայն չնայած դրան, ոտքի ելածները շուտով հայտարարվեցին ապստամբներ, իսկ Վենեսուելան շրջափակեցին։ Քանի որ իմաստ չկար պահպանել հավատարմություն իսպանական թագավորին, 1811 թ-ի հուլիսի 5-ին Կարակասում ստեղծվեց Ազգային կոնգրես, որը հռչակեց Վենեսուելան անկախ պետություն։ Սակայն 1812 թվականին իսպանացիները սկսեցին վերականգնել իրենց գերիշխանությունը Վենեսուելայում, ում պարտությանը նպաստեց ուժեղ եկրաշարժը, որը տեղի ունեցավ իսպանական զորքերի ներխուժման նախօրեին։ Հոգևորականությունը, որը դեմ էր անկախության մտքին, համարեց աղետները Աստծո պատիժ՝ օրենքներին չենթարկվող իշխանությանը։

Հեղափոխության ղեկավար Ֆրանսիսկո Միրանդան փորձում էր խաղաղ ճանապարհով լուծել խնդիրը, բայց նրան բռնեցին և ուղարկեցին Իսպանիա, որտեղ և մահացավ բանտում։ Հեղափոխությունը ղեկավարեց նրա կողմնակիցներից մեկը, ով 1813 թվականին գրավեց Կարակասը, բայց մեկ ամիս հետո աքսորվեց իսպանական զորքերի կողմից։

Քաղաքի խաչմերուկիներից մեկում տեղակայված են ծաղկե ժամեր

Վենեսուելայի անկախությունը ամբողջությամբ վերականգնվեց 1815 թվականին, բայց դա շատ երկար չտևեց։ 1818 թվականին ստեղծվեց Ազգային կոնգրես, ով Վենեսուելան հռչակեց հանրապետություն։ Հաջորդ տարի նա մտավ Մեծ Կոլումբիայի կազմի մեջ, որից բաժանվեց 1830 թվականին։ Այդ օրվանից Կարակասը դարձավ Վենեսուելայի հանրապետության մայրաքաղաքը։ 1859-1863 թվականներին սկսվեվ պատերազմ պահպանողականների և լիբերալների միջև, որի հիմնական գործողությունները տեղի էին ունենում Կարակասում։ 1870 թվականին նախագահ դարձավ լիբերալ կուսակցության ներկայացուցիչը՝ Անտոնիո Գուսման Բլանկոն, որի ղեկավարության տարիներին տեղի ունեցան զգալի փոփոխություններ։ Հին ու նոր թաղամասերի վերանախագծում եղավ, նաև միջոցներ ձեռնարկվեցին կաթոլիկ եկեղեցու ազդեցությունը քչացնելու ուղղությամբ, Բլանկոն ռեֆորմ իրականացրեց կրթության ոլորտում, մասնավորապես Կարակասի համալսարանում, ինչը նպաստում էր նոր կադրերի պատրաստմանը, նրա կառավարման տարիներին սկսվեց երկաթգծերի կառուցումը, որոնք կապում էին մայրաքաղաքը երկրի մյուս խոշոր քաղաքներին, աշխատանքներ էին տարվում կապի միջոցների բարելավման ուղղությամբ։

Մշակութային կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիմոն Բոլիվարի արձանը

Արդեն իսպանական գաղութացման շրջանում Կարակասն ուներ առանձնացված փողոցներ և հրապարակներ։ Քաղաքները արդեն ուներ ճարտարապետական ժամանակակից տեսք։ Կենտրոնական Պլասա Բոլիվար հրապարակում է գտնվում Մայր տաճարը, որը կառուցվել է 1664-1674 թվականներին երկրաշարժի ժամանակ ավերված եկեղեցու տեղը։ Մյուս պատմական կոթողներից ճարտարապետական տեսանկյունից մեծ նշանակություն ունի Սուրբ Վարդի տաճարը, որտեղ 1811 թվականի հուլիսի 5-ին հռչակվեց Վենեսուելայի անկախությունը, Սուրբ Ֆրանսիսկի տաճարը, իր շքեղ խորանով, Ազգային պանթեոնը, որի կամարները 1830-ական թվականներին զարդարում էին հայտնի վենեսուելացի նկարիչ Տիտո Սապասի նկարները, որտեղ պատկերված էր Սիմոն Բոլիվարի կյանքը, Կարակասում կա նաև Սբ․ Գրիգոր Լուսավորիչ հայկական եկեղեցի։ Կարակասում կան շատ թանգարաններ՝ Կրեոլական թանգարանը, Ժամանակակից արվեստի թանգարանը, Վենեսուելլայի թռչունների թանգարանը, Գաղութային արվեստի թանգարանը, Բոլիվարի թանգարանը, Բոլիվարի տուն-թանգարանը, Նրբագեղ արվեստների թանգարանը։ Ժամանակակից արվեստի թանգարանը հարուստ է ոչ միայն վենետիկյան նկարիչների նկարներով, այլև այնպիսի նկարիչների նկարներով, ինչպիսիք են՝ Խուան Միրոն, Ֆեռնան Լեժեն, Մարկ Շագալը և Պիկասոն։ Ճանաչված է ազգային արվեստների թանգարանը, որտեղ մեկտեղված են իսպանական շրջանի շուրջ 400 հեղինակների նկարներ, ինչպես նաև հնդկական ցեղերին պատկանող իրեր, որոնք պատկանում են մինչև գաղութային շրջանին։ Վենեսուելայի մայրաքաղաքում է գտնվում Պետական համալսարանը, երկու մասնավոր համալսարաններ (Սանտա-Մարիան և Անդրես Բելիոյի կաթոլիկ համալսարանը), արվեստի և երաժշտության 8 քոլեջներ, Պետական մանկավարժական համալսարան և Բարձրագույն բժշկական դպրոց, գիտահետազոտական ինստիտուտներ, Վենեսուելայի լեզվի ակադեմիա, Պատմության ազգային ինստիտուտ, Ազգային բժշկական ակադեմիա, Քաղաքական և հասարակական գիտությունների ակադեմիա, ֆիզիկական, մաթեմատիկական և բնագիտական գիտույթունների ակադեմիա, ինչպես նաև միջազգային հասարակություն, մասնավորապես փորձարարական բժշկության միջազգային ինստիստուտ։ Աշխատում է Ազգային գրադարանը, Պետական համալսարանի գրադարանը, մի քանի ակադեմիական գադարաններ։ Կան երաժշտական կրթօջախներ. «Պադրե Սոխոյի» երաժշտական ակադեմիան, Ֆիշերի երաժշտական ակադեմիան և ուրիշներ։ Կարակասում է գտնվում Հարավային Ամերիկայի ամենահարուստ և գեղեցիկ բուսաբանական այգին։ Կարակասի համար մեկ սպորտաձևը համարվում է ֆուտբոլը, քաղաքն ունի երկու մարզադաշտ։ Օլիմպիական մարզադաշտն ունի 35 հազար նստատեղ և մյուս՝ Ստադիո Բրիջիո Իրիարդեն, որը տեղավորում է 25 հազար մարդ, կա նաև բեյսբոլի մարզադաշտ, որը գտնվում Պետական համալսարանի տարածքում, այն տեղավորում է 33 հազար մարդ։

Երթևեկություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարակասի մետրոպոլիտենի ուղղություններից մեկը

1983 թվականից Կարակասում գործում է մետրոպոլիտեն։

Հայտնի բնակիչներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ El alcalde de Caracas comienza una huelga de hambre (իսպ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 «Caracas, Presente y Futuro: Ideas para Transformar una Ciudad». Alcaldía de Caracas. 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Plaza Venezuela (Caracas) - Ciberturista». Ciberturista (եվրոպական իսպաներեն). 2010 թ․ հունվարի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 14-ին.
  4. ↑ Martín Frechilla, Juan José (2004). Diálogos reconstruidos para una historia de la Caracas moderna. Caracas, Venezuela: CDCH UCV.
  5. ↑ Rodríguez, Verónica; Valero, Carla. «Una rayuela que se borra y se vuelve a dibujar cada día. Semblanza de lugar sobre la transformación urbanística y cultural de Sabana Grande» (PDF). Tesis de Grado. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 15-ին.
  6. ↑ «Caracas». Caracas.eluniversal.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.
  7. ↑ «The Skyscraper Center». www.skyscrapercenter.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 3-ին.
  8. ↑ «Caracas The Skyscraper Center». www.skyscrapercenter.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 1-ին.
  9. ↑ Valentina Quintero. 1998. Venezuela. Corporación Venezolana de Turismo. Caracas. 118p.
  10. ↑ «The Most Dangerous Cities in the World».
  11. ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
  12. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Carácas» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press.
  13. ↑ Ferry, Robert J. (1989). The colonial elite of early Caracas: formation & crisis, 1567–1767. Berkeley, Calif.: University of California Press. ISBN 0-585-28540-3. OCLC 45728929.
  14. ↑ Layrisse, Miguel; Wilbert, Johannes; Arends, Tulio (1958). «Frequency of blood group antigens in the descendants of Guayquerí Indians». American Journal of Physical Anthropology. 16 (3): 307–318. doi:10.1002/ajpa.1330160304. ISSN 0002-9483. PMID 13649899.
  15. ↑ Straka, Tomás; Guzmán Mirabal, Guillermo; Cáceres, Alejandro E. (2017). Historical dictionary of Venezuela. Rudolph, Donna Keyse (Third ed.). Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-5381-0949-6. OCLC 993810331.
  16. ↑ «Estadísticos Básicos Temperaturas y Humedades Relativas Máximas y Mínimas Medias» (PDF). INAMEH (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 31-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  17. ↑ «Estadísticos Básicos Temperaturas y Humedades Relativas Medias» (PDF). INAMEH (Spanish). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 31-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  18. ↑ «World Weather Information Service - Caracas». World Meteorological Organization. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  19. ↑ «Climatological Information for Caracas, Venezuela». Hong Kong Observatory. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  20. ↑ «Caracas-La-Carlota Climate Normals 1961-1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 15-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարակաս» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 298)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կարակաս&oldid=9709308» էջից