Przejdź do zawartości

Władcy Finlandii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Władcy FinlandiiFinlandia została podbita ok. 1249 roku podczas II krucjaty szwedzkiej dowodzonej przez wpływowego jarla Birgera, za panowania króla Eryka XI. W 1284 roku został mianowany pierwszy książę Finlandii. Kolejni szwedzcy władcy tytułowali się książętami Finlandii. W 1581 roku Finlandia została awansowana do rangi Wielkiego Księstwa, przez króla Jana III. W 1809 roku Wielkie Księstwo Finlandii anektowała Rosja, a wielkim księciem autonomicznego terytorium został cesarz Rosji Aleksander I Pawłowicz Romanow. Po odzyskaniu przez Finlandię niepodległości w 1917 roku, ogłoszono ją monarchią. W 1918 roku wybrano króla, który jednak nigdy nie objął tronu, abdykował przed swoją koronacją. 27 lipca 1919 Finlandia stała się republiką.

Poniższa lista porządkuje władców Finlandii od podboju szwedzkiego.

Legenda
   regenci w okresie unii kalmarskiej
    – feudalni książęta Finlandii, jako lennicy króla Szwecji, a od 1581 roku tytularni książęta/wielcy książęta Finlandii

Księstwo Finlandii – panowanie szwedzkie (1249–1581, księstwo od 1284)

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł księcia Finlandii przysługiwał od XIII wieku każdorazowemu władcy Szwecji.

Dynastia Erykidów

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
1 Eryk XI Eriksson 1216 1250 1249–1250 Eryk X Knutsson
Rycheza

Dynastia Folkungów

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
2 Waldemar Birgersson 1237–1240 1275 1250–1275 Birger jarl
Ingeborga
Birger jarl 1210 1266 1250–1266
regent
Magnus Minnesköld
Ingrid Ylva
3 Magnus I Birgersson 1290 1275–1290 Birger jarl
Ingeborga
4 Benedykt Birgersson 1254 1291 1284–1291
książę Finlandii (pierwszy) jako wasal króla Szwecji
Birger jarl
Ingeborga
5 Birger I Magnusson 1280 1321 1290–1318 Magnus I Birgersson
Jadwiga
6 Waldemar 1280 1319 1302[1]–1318
książę Finlandii jako wasal króla Szwecji[1]
Magnus I Birgersson
Jadwiga
7 Magnus Eriksson 1316 1374 1319–1364 Eryk Magnusson
Ingeborga
8 Benedykt, książę Halland ok. 1330 ok. 1360 1353–1356
książę Finlandii jako wasal króla Szwecji
Waldemar II Zwycięski
Helena Guttormsdatter
9 Eryk XII Magnusson 1339 1359 1357–1359 Magnus Eriksson
Blanka z Namur
10 Haakon VI Magnusson 1340 1380 1362–1364 Magnus Eriksson
Blanka z Namur

Dynastia Meklemburska

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
11 Albrecht Meklemburski 1338–1340 1412 1364–1389 Albrecht II
Eufemia
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
12 Małgorzata 1353 1412 1389–1412 Waldemar Atterdag
Jadwiga ze Szlezwiku
13 Eryk XIII Pomorski 1382 1459 1396–1439 Warcisław VII
Maria
Engelbrekt Engelbrektsson ok. 1390 1436 1435–1436
regent
Karol Knutsson Bonde 1408 lub 1409 1470 1438–1440'
regent
Kanut Bonde
Margareta Karlsdotter
15 Krzysztof Bawarski 1416 1448 1440–1448 Jan Wittelsbach
Katarzyna pomorska
Bengt Jönsson (Oxenstierna) ok. 1390 ok. 1450 1448
regenci
Nils Jönsson (Oxenstierna) ok. 1390
14 Karol VIII Knutsson Bonde 1408 lub 1409 1470 1448–1457 Kanut Bonde
Margareta Karlsdotter
Jöns Bengtsson Oxenstierna 1417 1467 1457
regent
Bengt Jönsson
Krister Nilsson
16 Chrystian I Oldenburg 1426 1481 1457–1464 Dietrich Oldenburg
Jadwiga von Schauenburg
Kettil Karlsson Waza 1433 1465 1464
regent
Karl Kristiernsson
Ebba Eriksdotter
14 Karol VIII Knutsson Bonde 1408 lub 1409 1470 1464–1465 Kanut Bonde
Margareta Karlsdotte
Kettil Karlsson Waza 1433 1465 1465
regent
Karl Kristiernsson
Ebba Eriksdotter
Jöns Bengtsson Oxenstierna 1417 1467 1465–1466
regent
Bengt Jönsson
Krister Nilsson
Eryk Axelsson (Tott) 1419 1481 1466–1467 Axel Pedersen Tott
Ingeborga Ivarsdotter
14 Karol VIII Knutsson Bonde 1408 lub 1409 1470 1467–1470 Kanut Bonde
Margareta Karlsdotter
Sten Sture Starszy 1440 1503 1471–1497
regent
Gunnar Anundsson
Birgitta Stensdotter Bielke
17 Jan II Oldenburg 1455 1513 1497–1501 Chrystian I Oldenburg
Dorota brandenburska
Sten Sture Starszy 1440 1503 1501–1503
regent
Gunnar Anundsson
Birgitta Stensdotter Bielke
Svante Nilsson Sture 1460 1512 1504–1512
regent
Nils Bosson
Eryk Trolle ok. 1460 1530 1512
regent
Arvid Trolle
Kerstin Jonsdotter
Sten Sture Młodszy Svantesson 1493 1520 1512–1520
regent
Svante Nilsson
18 Chrystian II Oldenburg 1481 1559 1520–1521 Jan Oldenburg
Krystyna saska
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
19 Gustaw I 1496 1560 1523–1560 Eryk Johansson Waza
Cecylia Månsdotter
20 Jan 1537 1592 1556–1563
książę Finlandii jako wasal Szwecji
Gustaw I Waza
Małgorzata Leijonhufvud
21 Eryk XIV 1533 1577 1560–1568 Gustaw I Waza
Katarzyna saska
22 Jan III 1537 1592 1568–1581
(od 1581 wielki książę – patrz niżej)
Gustaw I Waza
Małgorzata Leijonhufvud

Wielkie Księstwo Finlandii – panowanie szwedzkie (1581–1809)

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł wielkiego księcia Finlandii przysługiwał od 1581 roku każdorazowo władcy Szwecji. Okazjonalnie tytuł ten był nadawany któremuś z królewskich synów.

Wazowie (1581–1654)

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
22 Jan III 1537 1592 1581–1592 Gustaw I Waza
Małgorzata Leijonhufvud
Jan 1589 1618 1590–1606
tytularny książę Finlandii
Jan III Waza
Gunilla Bielke
23 Zygmunt 1566 1632 1592–1599 Jan III Waza
Katarzyna Jagiellonka
Karol IX 1550 1611 1599–1604
regent
Gustaw I Waza
Małgorzata Leijonhufvud
24 1604–1611
25 Gustaw II Adolf 1594 1632 1606–1611
tytularny książę Finlandii
Karol IX Waza
Krystyna z Holstein-Gottorp
1611–1632
26 Krystyna 1626 1689 1632–1654
abdykowała
Gustaw II Adolf
Maria Eleonora Hohenzollern
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
27 Karol X Gustaw 1622 1660 1654–1660 Jan Kazimierz Wittelsbach
Katarzyna Wazówna
28 Karol XI 1655 1697 1660–1697 Karol X Gustaw
Jadwiga Eleonora z Holstein-Gottorp
29 Karol XII 1682 1718 1697–1718 Karol XI
Ulryka Eleonora Duńska
30 Ulryka Eleonora 1688 1741 1718–1720
abdykowała
Karol XI
Ulryka Eleonora Duńska
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
31 Fryderyk I Heski 1676 1751 1720–1751 Karol I Heski
Maria Amalia Kettler
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
32 Adolf Fryderyk 1710 1771 1751–1772 Christian August Holstein-Gottorp
Albertyna Fryderyka Baden-Durlach
33 Gustaw III 1746 1792 1772–1792 Adolf Fryderyk
Ludwika Ulryka Hohenzollern
34 Karol XIII 1748 1818 1809–1818 Adolf Fryderyk
Ludwika Ulryka Hohenzollern
35 Gustaw IV Adolf 1778 1837 1792–1809 Gustaw III
Zofia Magdalena Oldenburg
Karol Gustaw 1802 1805 1805
tytularny wielki książę Finlandii
Gustaw IV Adolf
Fryderyka Dorota Badeńska

Wielkie Księstwo Finlandii – panowanie rosyjskie (1809–1917)

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł wielkiego księcia Finlandii przysługiwał każdorazowo władcy Rosji

# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
1 Aleksander I Pawłowicz 1777 1825 29 marca 1809 –
1 grudnia 1825
Paweł I Romanow
Maria Fiodorowna
2 Mikołaj I Pawłowicz 1796 1855 1 grudnia 1825 –
2 marca 1855
Paweł I Romanow
Maria Fiodorowna
3 Aleksander II Nikołajewicz 1818 1881 2 marca 1855 –
13 marca 1881
Mikołaj I Romanow
Aleksandra Fiodorowna
4 Aleksander III Aleksandrowicz 1845 1894 13 marca 1881 –
1 listopada 1894
Aleksander II Romanow
Maria Aleksandrowna
5 Mikołaj II Aleksandrowicz 1868 1918 1 listopada 1894 –
15 marca 1917
Aleksander III Romanow
Maria Romanowa (1847–1928)
Michał II Aleksandrowicz 1878 1918 15–16 marca 1917 Aleksander III Romanow
Maria Romanowa (1847–1928)
Rząd Tymczasowy (15 marca 1917 – 7 listopada 1917)

Pierwsze próby odseparowania od Rosji nastąpiły natychmiast po upadku Rządu Tymczasowego w Rosji. Ostatecznie jednak 15 listopada 1917 roku parlament zatwierdził przejęcie władzy w państwie oraz przekazał ją Senatowi. 6 grudnia 1917 roku natomiast ogłoszono niepodległość, a 15 maja parlament potwierdził monarchiczność ustroju. 27 maja 1918 roku powołano regenta. 9 października 1918 roku na podstawie 38 paragrafu Aktu o formie rządu z 1772 roku wybrano króla, jednak już 14 grudnia zrzekł się władzy. Nowy Akt o formie rządu (nowa republikańska konstytucja) został przyjęty przez Eduskuntę 21 czerwca 1919 roku. 17 lipca 1919 roku uzyskał on sankcję Mannerheima, a zaczął obowiązywać 19 lipca.

Tymczasowe głowy państwa (1917–1919)

[edytuj | edytuj kod]
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
Otto Johannes Lundson
Przewodniczący Eduskunty
1867 1939 9 listopada 1917 –
27 listopada 1917
Przewodniczący Eduskunty
Pehr Evind Svinhufvud
Przewodniczący Senatu
Regent
1861 1944 27 listopada 1917 –
27 maja 1918
Przewodniczący Senatu
Pehr Gustaf Svinhufvud
Olga von Becker
27 maja 1918 –
12 grudnia 1918
Regent
Carl Gustaf Mannerheim
Regent
1867 1951 12 grudnia 1918 –
27 lipca 1919
Regent
Carl Robert Mannerheim
Helena von Julin

Król elekt (1918)

[edytuj | edytuj kod]

Przewidziany tytuł nowo wybranego władcy to: „Król Finlandii i Karelii, książę Alandii, wielki książę Laponii, pan Północy”. Nigdy jednak nie objął tronu.

# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
1 Väinö I[2]
(Fryderyk Karol Heski)
1868 1940 9 października 1918 –
14 grudnia 1918
Fryderyk Wilhelm Heski
Anna Pruska

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Georg Haggrén. Colonization, Desertion and Entrenchment of Settlements in Western Nyland ca. 1300–1635 AD. „The Finnish Antiquarian Society”. ISKOS 19, s. 152, 2011. (ang.). 
  2. W akcie wyborczym nazwany Kaarle I (Karol I).