ئێله

ئێله
باژار
باتمان
باژارێئێ لهێ
ئێله ئێله
کۆۆردینات: 37°53′0″بک 41°7′40″ره
وەلات	باکورێ کوردستانێ
دەولەت	ترکیە
پارێزگەه	باتمان
سەرباژار	ئێله
حەژمارا باژارۆکان	5 باژارۆک
حەژمارا تاخان	136 تاخ
حەژمارا گوندان	283 گوند
قادا رووەردێ
• گشتی	564 کم2 (218 سق م)
بلنداهی	575 م (1886 فت)
نفووس  (2022)	634.491
• بەربەلاڤی	575،2/کم2 (1490/سق م)
• سەرباژار  (2022)	487.000 [2]
کۆدا پۆستایێ	72000
کۆدا تەلەفۆنێ	(+90) 488
بگوهێرە

ئێلهئا نکو ئێ لḧ (ب ترکی: باتمان) باژارەکی باکورێ کوردستانێ یەئوو ناڤەندا رێڤەبەریا پارێزگەها باتمانێ یە. باژێر ل نێزیکێ تەڤلێهەڤبوونا دیجلەئوو چەمێئێ لهێئوو ل سەر دەشتەکە کو ژئا ستا دەریایێ 540 مێترە بلندئە هاتیەئا ڤاکرن. ل گۆری دانەیێن سالا 2021ێ نفووسا باژێر 452.157 کەسئە .

ناڤ

ناڤێ باژێرئێ کەڤن ئێلهئە . د سالا 1957ان دە ناڤێ باژار بوویە "باتمان".

دیرۆک

کرۆنۆلۆژیا باژێر

بەریئی سا (زایین)

• 800 - 612 دەمائا سووریان
• 612 - 550ئی مپەراتۆریا مەدان

پشتیئی سا (زایین)

• 350 دەما مەکەدۆنیان
• 700 دەمائە رەبان
• 927 دەما بیزانسیان
• 1107 دەما سەلچوکیان
• 1243 دەما مۆگۆلان
• 1514 دەمائۆ سمانیان
• 1894 سەرهلدانا ساسۆنێ ل دژیئۆ سمانیان

ئەردنیگاری

جهێنئە ردنیگاریئوو سینۆرێن باژێر

باژار د ناڤ پارەلەلێن 42° 54´ئوو 40° 59´ باکوورئوو مەریدیەنێن 38° 34´ئوو 37° 22´ رۆژهلات دە یە. باژار ل باکوور ب بدلیسئوو مووشێ، ل رۆژهلات ب سێرتێ، ل باشوور ب مێردینێئوو ل رۆژاڤا ژی ب ئامەدێ هاتیە دۆرپێچکرن.

تایبەتیێنئە ردا باژێر

ئەردا هەرێمێ ژ 75،7% ژ چیایان پێک تێ. زۆزانئوو دەشت ژ 24،3%ئە . ژ ویئە ردی ژ 91،7%ئێ وی ژ بۆ چاندنیێ تێ بکارانین. ل هەرێمێ ب تەنێ نیسک، گەنم، تووتن، پەمبۆ، تریئوو زەبەش، پیڤاز تێن چاندن. گویز، بەرروو، نجاز، بەیڤ، هیژیرئوو وەز ژی ل وێرە تێن شتلاندن.

ئاڤووهەوا

ل هەرێمێئا ڤهەوایا رەشاهیێ سەردەستئە . حاڤینان گەرمئوو زوها، زڤستانان ژی سارئوو بەرفئوو پاییز بارانی دەرباس دبە.

چیایێن هەرێمێ

ساسۆن (2.973 م)، زوپسەر (2.044 م)، رامان (1.263 م)

دەشتئوو زۆزانێن هەرێمێ

دەشتا باتمانێ (10.000 ها)، دەشتا قوبینێ (درێژاهی 15–20 کم، فرەهی 2–3 کم یە).

گەلیێ چەمێ باتمانێئوو قسمەک ژ گەلیێ چەمێ دیجلە، گەلیێن هەری مەزنێن ل هەرێمێ نە.

چەمئوو گۆل

گۆل ل هەرێمێ تونە نە. چەمێ باتمانێئوو دجلەیێ یێن هەری مەزن نئێ ن کو ل هەرێمێ دهەرکن. چەمێ خەرزان ژی دکەڤە ناڤ سینۆرێن باژێر.

جورەیێن هەیوانان

خوەدیکرنا هەیوانێن کەدی مژوولیەتەکە مەزنئە ل هەرێمێ. ل هەرێمێ هەیوانێن کۆڤی، وەکی رۆڤی، کەو، کیڤرۆشکئوو گور ژی پەیدە دبن.

بنەردێن باژێر

ل قوبینێ، ل چیایێ رامانێ پەترۆل دەردکەڤە. وەکی دن ل هەرێمێ خوێ، کرۆم، اسفالتئوو سفر ژی ژ بنئە ردێ دەردکەڤە.

جیێن توریستیک، دیرۆکیئوو گەرێ

کەلا حەزۆیێئوو باژارێ بەرێ یێ حەسکیفێ جیێن گەرێ یێن ژ بۆ توریستانئە .

چاندئوو هونەر

ئۆلئوو جڤاک

پرانییا سەرژمارێ ژ مسلمانان پێک تێ. ل گوندێن ل دەروودۆرا قوبینێ ێزیدی گەلهەیەکە مەزن دنمینن. خرستیان پر کێم ل هەرێمێ پەیدە دبن. پرانییا گەلهەیێ ژ کوردان پێک تێ. ڤان سالێن داوی ب سایا رافینەرا پەترۆلێ ترک ژی ل هەرێمێ ب جه بوونە. ئەرەبئوو سوریانی ژی جڤاکێن دنئێ ن هەرێمێ نە.

خوارێنێن هەرێمێ

کەشکەک، بریان، کفتا ب ماستئوو "کتەل" خوارنێن هەری ناسکرینە کو ل هەرێمێ تێن خوارن.

کنجێن هەرێمێ

شەلوار ژئا لی زلامان ڤە تێ ل خوە کرن. ب سەر دەئی شلگەک کو ملێ وی درێژئوو نەخش کری (جەلەهو) تێ ل خوە کرن. د نگان دە گۆرێن ژ هری چێکریئوو پێلاڤێن کو ژێ رە دبێژن "رەشک" هەنە.

ژنێن هەرێمێ فیستانێن هەڤرەشم یێن رەنگین کو دبرقین ل خوە دکن. شەلوارەک فرەهئوو گۆرێن ژ هری ل خوە دکن. کەفی یان ژی پوشی ژی ددن سەرێ خوە. پێلاڤێن لاستیک یان ژی چارۆخ ژ ل نگێن خوە دکن.

ل هەرەمێ کنجێن مۆدەرن ژ، ب تایبەتی وان سالێن داوی تێن ل خوە کرن.

گرێدانێن دەرڤە

 ل وکمەدا جۆممۆنس مەدیایێن د وارێ ئێله دە هەنە.