Мяо

Мяо
хмонг
Бүкіл халықтың саны
11 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Қытай	8,9 млн.
Вьетнам	550 000
Лаос	190 000
Тайланд	120 000
Мьянма	15 000
Тілдері
мяо тілі
Діні
анимизм

Мяо (мео, өз атауы - хмонг) — Оңтүстік Қытайдағы, Солтүстік Вьетнамдағы, Лаостағы, Тайландтағы, Мьянмадағы халықтар тобы. Жалпы халқы шамамен 11 миллион адам. Қытайдағы саны 8,9 миллион адам. (оның ішінде 4,3 млн адам Гуйчжоуда, 1,8 млн адам Хунаньда, 1 млн адам Юньнанда, 2000 ж. халық санағы), Вьетнамда 550 мың адам, Лаоста 190 мың адам, Тайландта 120 мың адам, Мьянмада 15 мың адам тұрады. (2011).

Эндоэтнонимі

Ескірген орыс эндоэтнонимі (Ресей империясында 1917 жылға дейін ресми) – «Вотиактар». Қытай тілінде – “苗”; вьетнам тілінде - “Mèo/H’Mông”; тай тілінде - “แม้ว / ม้ง”; тибет тілінде - “མིའོ་མི།”; ұйғыр тілінде – “مياۋزۇ”; ағылшын тілінде – «Miao people»; испан тілінде – «Miao»; корей тілінде - “먀오족”; жапон тілінде - “ミャオ族”.

Тілі

Олар Мяо-Яо тобындағы мяо тілдерінде сөйлейді, диалектілері көп. Кейбір диалектілерде хмонг 12 тонға дейін болуы мүмкін, олар өз кезегінде бірнеше регистрлерге бөлінеді (жоғары тон, ортаңғы тон, төмен тон және т.б. болуы мүмкін). 1956 жылы қытайлық мяо үшін латын графикасы негізінде әр буынның соңында әріптік тондарды белгілейтін мяо тілінің төрт диалектісі үшін жазудың үш түрі әзірленді. Бұған ұқсас мяо тілінде жазу Вьетнамда 1961 жылдан бері бар (негізі хмонг-ленг диалектісі болды - «түрлі-түсті хмонг»). Яо тілдері үшін өзгертілген қытай таңбалары арқылы фольклорлық шығармаларды жазу дәстүрі де болды. Бұрын патхен тілінің түпнұсқа пиктографиялық жазуы болған, ол кейіннен жоғалып кеткен.

Діні

Мяо дінінің негізі - анимизм және ата-бабаларға табыну. Буддизм мен христиандықтың әсері аз.

Миао қыздары дәстүрлі күміс зергерлік бас киімдерімен

Кәсібі

Негізгі кәсібі – суармалы егістік және (күріш, көкөніс, бұршақ дақылдары), құрғақ жерде – жүгері, қарақұмық, кендір және т.б. өсіреді. Мал шаруашылығы, құс шаруашылығы, балық аулау, орман шаруашылығы (ағаш кесу) маңызды рөл атқарады. Аң аулаумен және терушілікпен айналысады. Түрлі қолөнер түрлері дамыған.

Өмір салты

Мяо отбасы патриархалды, неке патрилокальды. Отбасына толық мүшелер ретінде барлық ұлдар, олардың әйелдері мен ұрпақтары мен күйеуге шықпаған қыздар кіреді. Туыстық терминдер барлық ұрпақты қамтиды: ата, әке, бала, немере. Отбасының мүлкі барлық ұлдарға тиесілі және ата-анасы қайтыс болғаннан кейін олардың арасында бөлінеді.

Қытайдағы мяо әйелдерінің шаш үлгісі

Үлкен ұлдары отбасын тастап, әдетте, сол провинцияда және отбасынан алыс емес жерде өздеріне үй салады. Кіші ұлы қартайған әке-шешесімен бірге тұрып, үйленгеннен кейін де оларға қамқорлық жасауы керек. Ол отбасылық мұраның үлкен үлесін және үйлену тойының байлығы немесе қанжығасы ретінде пайдаланылатын анасының күміс әшекейлер коллекциясын алады.

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

Дәстүрлі тұрғын үйлері жерде немесе жартылай қадалы (тау беткейінде) орналасқан, көбінесе ағаштан жасалған, төбесі саман немесе жабынқышпен жабылған. Екі қабатты тұрғын үйдің төменгі қабаты мал шаруашылығына арналған, жоғарғы қабаты тұрғын үй.

Дәстүрлі киімдері

Ерлер киімі – түзу келген күртеше мен қысқа шалбар, әйелдердікі – қос өңірлі күртеше мен тігілмеген белдемше, орналасқан аймағына қарай әр түрлі болады, әдетте кесте және батикпен бай безендірілген, көптеген ашық күміс әшекейлері бар.

Дәстүрлі тағамдары

Тағамның негізін күріш, көкөніс, ет, балық, өсімдік майы құрайды. Мяо балығы - буға пісірілген немесе грильде пісірілген балықтан жасалған ерекше тағам. Балыққа жаңа піскен шөптер, жасыл бұрыш, зімбір тілімдері және сарымсақ қоспасы қосылады.

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Мяо