Aller au contenu

Ossète

Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.

Ossète
ирон ӕвзаг
iron ævzag
Pays Ossétie, Russie, Géorgie, Turquie
Nombre de locuteurs env. 500 000
Typologie SOV
Classification par famille
Statut officiel
Langue officielle Ossétie du Nord-Alanie (Russie)
Drapeau de l'Ossétie du Sud-Alanie Ossétie du Sud-Alanie
Codes de langue
IETF os
ISO 639-1 os
ISO 639-2 oss
ISO 639-3 oss
Étendue langue individuelle
Type langue vivante
État de conservation
Éteinte

EXÉteinte
Menacée

CREn situation critique
SESérieusement en danger
DEEn danger
VUVulnérable
Sûre

NE Non menacée
Langue vulnérable (VU) au sens de l’Atlas des langues en danger dans le monde
Échantillon
Article premier de la Déclaration universelle des droits de l'homme (voir le texte en français)

УАЦ 1.

Адæймæгтæ се ’ппæт дæр райгуырынц сæрибарæй æмæ æмхуызонæй сæ барты. Уыдон æххæст сты зонд æмæ намысæй, æмæ кæрæдзийæн хъуамæ уой æфсымæрты хуызæн.

L'ossète (en ossète : ирон ӕвзаг, iron ævzag) est une langue appartenant au groupe iranien de la famille des langues indo-européennes. Il est parlé par le peuple ossète, vivant essentiellement dans le Caucase, et principalement en Ossétie (Ossétie du Nord-Alanie et Ossétie du Sud-Alanie), Géorgie.

L'ossète est constitué de deux dialectes, l'iron, qui est la langue littéraire, et le digor (en ossète Дигорон ӕвзаг, Digoron ævzag), parlé par environ 100 000 personnes. Tous deux sont écrits et enseignés.

Phonétique

[modifier | modifier le code]

L'ossète utilise les lettres cyrilliques ё й ц у к е н г ш щ з х ъ ф ы в а п р о л д ж э, plus une lettre ӕ qui lui est particulière — en informatique les caractères latins Æ et æ, U+00C6 et U+00E6, sont couramment utilisés bien que les caractères cyrilliques Ӕ et ӕ, U+04D4 et U+04D5, existent.

Les lettres ё ж ш щ ъ ь э ю я ne sont utilisées que dans les mots empruntés au russe et les noms propres (par exemple : журнал, Шаляпин, объект, пьеса, экватор, Юрик, якорь).

Les lettres а б в г д е и й л м н о р ф par leur prononciation sont proches du russe.

Ossète Translittération Français
мад mad mère
кард kard couteau
бал bal cerise
арв arv ciel
арм arm main
кад kad bonheur
бел bel bêche
тел tel fil
ердо erdo cheminée
их ix glace
хид xid pont
ирд ird lumineux
ивад ivad pâle
ивар ivar punition
ихдон ixdon eau glacée
мит mit neige
бон bon jour
ном nom nom
ком kom bouche
бын byn fond
ныв nyv dessin
рыг ryg poussière
мыр myr bruit
был byl lèvre
курын kuryn poule
дудын dudyn pensée
кусын kusyn manger
æмпулын æmpulyn jambon
дур dur gouvernail
уромын uromyn malin
судзын sudzyn sac
рувын ruvyn poignée
курын kuryn demander
бур bur jaune
дур dur pierre
дудын dudyn démanger
уромын uromyn arrêter
куыд kuyd comment
куырой kuyroj moulin
гуыдыр guydyr serrure
хуыдон xuydon porcherie
гуыбын guybyn ventre
гуыбыр guybyr courbé
гуырын guyryn naître
куырд kuyrd forgeron
куырм kuyrm aveugle
уынг uyng rue
уыдон uydon ils
уынын uynyn voir
уынд uynd vue
уый uyj il, elle
уаг uag nature
уад uad course
вихрь bixr' tempête
уадул uadul joue
уарын uaryn pluie
уидыг uidyg cuillère
уидаг uidag racine
ауайын auajyn fuir
кау kau haie
нау nau navire
хайуан xajuan animal
буар buar corps

Le substantif

[modifier | modifier le code]

Il n'y a pas de distinction de genres, et le substantif ne possède pas d'article.

мад « mère », бел « bêche »,

  • æз – je
  • ды – tu
  • уый – il, elle
  • мах – nous
  • сымах – vous
  • уыдон – ils, elles

L'infinitif : Il est caractérisé par le suffixe -ын.

бадын – ‘être assis’, барын – ‘peser’, дарын – ‘tenir’, амонын – ‘montrer’, амайын – ‘raboter’, ивын – ‘changer’, нæмын – ‘battre’

La base du présent correspond à la racine du verbe.

  • кæнын « faire » кæн-
  • дзурын « parler » дзур-
  • кусын « travailler » кус-
  • цæрын « vivre » цæр-
  • хæрын « manger » хæр-

La base du passé se forme en ajoutant le suffixe -т- ou -д- à la racine du verbe.

  • лас (ын) « mener » ласт
  • дар (ын) « tenir » дард
  • дас (ын) « raser » даст
  • уар (ын) « aimer » уарзт
  • æхгæн (ын) « fermer » æхгæд
  • сай (ын) « tromper » сайд
  • сид (ын) « appeler » сидт

La formation de la base du passé est souvent accompagnée d'une alternance vocalique æ/а :

  • цæр (ын) « vivre » цард
  • хæсс (ын) « porter » хаст
  • фæрс (ын) « demander » фарст
  • кæс (ын) « lire » каст
  • тæх (ын) « voler » тахт
  • сæй (ын) « être malade » сад

Ou bien au contraire : а/æ

  • æмбар (ын) « comprendre » æмбæрст
  • æййаф (ын) « rattraper » æййæфт
  • араз (ын) « faire » арæзт
  • æвнал (ын) « toucher » æвнæлд
  • саф (ын) « perdre » сæфт

Autre alternance possible : æ/о

  • кæн (ын) « faire » конд

и/ы

  • фид (ын) « payer » фыст
  • æрвит (ын) « envoyer » æрвыст

у/ы

  • кус (ын) « travailler » куыст
  • кур (ын) « demander » куырд
  • кув (ын) « saluer » куывд
  • дзур (ын) « parler » дзырд
  • агур (ын) « chercher » агуырд

ау/ы

  • стау (ын) « louer » стыд
  • рæвдау (ын) « caresser » рæвдыд
  • ардау (ын) « poursuivre » ардыд

æу/ы

  • цæу (ын) « aller » цыд
  • кæу (ын) « pleurer » куыд

о/ы

  • зон (ын) « connaître » зынд
  • хон (ын) « appeler » хуынд
  • амон (ын) « montrer » амынд

zéro/а

  • ст (ын) « se lever » стад
  • сс (ын) « moudre » ссад
  • æхс (ын) « laver » æхсад
  • Quelques infinitifs.
  • цæрын – vivre
  • фæрсын – questionner
  • æййафын – rattraper
  • сафын – perdre
  • комын – se soumettre
  • æмбулын – gagner
  • арауын – rôtir
  • хилын – ramper
  • хизын – faire paître
  • тæрын – chasser
  • кæрдын – couper
  • хæссын – porter
  • æмбарын – comprendre
  • æвналын – toucher
  • кæнын – faire
  • æфтауын – ajouter
  • сурын – rattraper
  • здухын – tourner
  • ризын – trembler
  • æфсадын – rassasier
  • сæттын – casser

Notes et références

[modifier | modifier le code]

Articles connexes

[modifier | modifier le code]

Liens externes

[modifier | modifier le code]