Thiamin
Thiamin ella vitamin B1 er eitt litleyst evni við frymilinum C12H17N5O4S. Tað kann upploysast í vatni, men ikki í alkohol. Thiamin er alneyðug í niðurbrótingini av kolhydratum.
Thiamin verður í kroppinum gjørt um til thiamin pyrophosphat (TPP), ið er eitt coensym fyri allar dekarboksyleringar av α-ketosýrum t.d. pyruvat dehydrogenase, α-ketoglutarat dehydrogenase og transketolase.
Thiamin finst serliga í korni, bjølgum (t.d. ertrar og bønir), soltnum kjøti, mjólk og í osti.
Thiamin verður brúkt til at umskapa kolhydratir til drúvusukur (glukosu). Tá drúvusukur verður umskapa í kroppinum, skapast orka, sum er týdningarmikil fyri hjarta, heilan og vøddarnar.
Mangul
[rætta | rætta wikitekst]Mangul av thiamin kann elva til nervadegeneratión, svinn og deyða. Mangulin kann m.a. koma av rúsdrekkamisnýtslu og skeivari føði ella hungri. Tekin uppá thiaminmangul eru versnaður matarhugur, møði, ørkymlan og konsentratiónstrupulleikar. Viðvarandi mangul kann elva til sjúkurnar beriberi og Korsakoffs sinnissjúku.
Mangul er tó sera óvanligt og sæst her á landi bert hjá persónum við stórari rúsdrekkamisnýtslu.