Olaberria

Olaberria
Gipuzkoa, Euskal Herria
Herrigunea eta biribilgunea.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Goierri
Izen ofiziala	Olaberria
Alkatea	Jokin Garmendia Asurabarrena
Posta kodea	20212
INE kodea	20058
Herritarra	olaberritar
Ezizena	dotorek
Kokapena
Koordenatuak	43°01′37″N 2°12′13″W
Azalera	6,92 km²
Garaiera	342 m
Distantzia	45 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	918 (2023) 4 (2022)
473 (%51,5)   (%52,3) 480
Dentsitatea	1,33 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 4,67
Zahartze tasa	% 20,39
Ugalkortasun tasa	‰ 38,67
Ekonomia
Jarduera tasa	% 77,36 (2011)
Genero desoreka	% 6,36 (2011)
Langabezia erregistratua	% 9,83 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 50,87 (2010)
Etxeko erabilera	% 42.25 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1804 (juliotar egutegia)
Webgunea	https://www.olaberria.eus

Olaberria Gipuzkoako hegoaldeko udalerri bat da, Goierri eskualdean. 945 biztanle zituen 2016. urtean, eta 6,92 km².

Udalerriak bata bestearengandik urrunduak dauden bi herrigune ditu: mendi gorenean, jatorrizko landa eremuko herrigunea; eta behealdean, N-1 errepidearen alboan, industria eremuko Ihurre langile klaseko auzoa.

Izena

Olaberria izenaren bukaerako –a artikulua da. Hortaz, udalerriaren izena erabiltzean, honako hau da bidea: Olaberria, Olaberriarekin, Olaberrian...; baina Olaberriko, Olaberritik, Olaberrira... Era berean, izen honek bere azken –a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean; adibidez: Olaberri maitea, Olaberri osoan, Gure Olaberri hau...

Geografia

Olaberria Beasainek, Lazkaok eta Ordiziak osatzen duten hirigunearen hego-mendebaldean dago kokaturik, Donostia eta Gasteiz lotzen dituen N-1 errepideak eta Beasain Zumarragarekin lotzen duen GI-632 errepideak bat egiten duten tokitik hurbil. 300 metro inguruko garaiera duen muinotxo baten gainean dago. Muinoak Oria ibaia du iparraldean, eta ekialde zein mendebaldean Oriaren bi ibaiadarrek inguratzen dute. Hegoalderantz muinoak Atxartiko Gainaren mendilerroarekin egiten du bat.

Auzoak

Herrigune zaharraren ikuspegia.

Gaur egun, Olaberriak bi herrigune ditu, biak ere nortasun eta klase sozial ezberdinekoak:

• Herrigune zaharra, mendi kaskoan eta landa eremuan, baserri girokoa. Hor daude eliza, udala eta pilotalekua, eta 1990eko hamarkadatik aurrera maila ekonomiko oparoko etxebizitza familiabakarrak ere eraiki dira, nagusiki bertako giro lasai eta atsegina dela eta, bai eta Goierri inguruko ikuspegi ederrak daudelako.

• Herrigune berria, Ihurre izenekoa, N-1 errepidearen alboan eta Beasain eta Idiazabal udalerrien artean kokatua. Jatorriz hor baserriak egon arren, 1960ko hamarkadaren hasieran langile klaseko jendearen etorrerarekin osatua, horietako asko Nafarroa Garaikoak eta Espainiako hainbat lurraldetatik etorriak, nagusiki bertan dagoen Aristrain altzairutegian (Arcelor Mittal) lan egitera, horregatik auzo honen zati handi bat osatzen duten langile etxebizita blokeei Goierrin "Aristrainen etxeak" deitzen zaie, enpresak bere langileen bizileku izan zitezen eraiki baitzituen. Aristrainez gain, hainbat industria, lantegi eta merkatal-gune ere badaude, bai eta herriko igerilekua ere.

Bi auzo nagusi horiez gainera, hiru auzo txiki daude:

• Aranguren
• Errekalde
• Gainera

Historia

Erdi Aroan, Areriako Bailararen barruan zegoen lurralde hau, orduko Lazkao, Gabiria, Zumarraga, Ezkio-Itsaso eta Arriaran (Beasain) herrixkekin batera. Garai hartan, Zeba izen zaharra zuen; izan ere, Olaberria izenak aurrekoa ordezkatu zuen XV. mendearen bigarren erdialdean.

1804ko urriaren 15ean herria ofizialki Lazkaotik banandu zen.

Azpiegiturak

Justizia

• Bake epaitegia

Hezkuntza

• Herri Eskola
• Haur-eskola
• Jolas txokoa
• Ikasgela

Kirola

• Padel pistak
• Igerilekua
• Frontoia

Kultura

• Liburutegia

Demografia

San Joan Bataiatzailearen eliza.

Ihurre auzoa. "Aristrainen etxeak".

XX. mendearen lehen erdialdean biztanle kopuru egonkorra mantendu ondoren, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan Olaberriak hirukoiztu egin zuen populazioa, 1.500 biztanle inguru ere izan zituen. Ordutik aurrera gainbehera hasi zen eta XX. mendearen bukaerarako 900 biztanle inguru zituen. XXI. mendearen hasieran hazkundeari ekin zion berriro. 2019. urtean 914 biztanle zituen, horietatik %27,02k 65 urte edo gehiago zituen eta atzerrian jaiotakoak %8,97 ziren.

Olaberriko biztanleria

Ekonomia

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak: Lehen sektorea BEGaren %19,7. Bigarren sektorea %79,6. Hirugarren sektorea %19,7. Eraikuntza %0,5.

Politika

Olaberriko udaletxea.

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Olaberriko alkatea OEO taldeko Jokin Garmendia Asurabarrena da.

Olaberriako udalbatza
Alderdia		2011ko maiatzaren 22
		Zinegotziak	Boto kopurua
	OEO (Independienteak)	4 / 7	230 (% 40,71)
	Bildu	2 / 7	135 (% 23,89)
	OHE (Independienteak)	1 / 7	106 (% 18,76)
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	0 / 7	50 (% 8,85)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2015eko udal hauteskundeak

2015eko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: OEO taldeak 336 boto (5 zinegotzi). EH Bilduk 122 boto (zinegotzi 1). OHE taldeak 87 boto (zinegotzi 1). PSE-EEk 19 boto. Jokin Garmendia izendatu zuten alkate.

2019ko udal hauteskundeak

2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: OEO taldeak 328 boto (5 zinegotzi). EH BIlduk 188 boto (2 zinegotzi). PSE-EEk 24 boto. Jokin Garmendia izendatu zuten alkate.

Alkateak

Hauek izan dira Olaberriko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Jose M. Querejeta Arrista/Arrieta	1979	1983		Olaberriko Herri Elkartea
Juan Zubiarrain	1983	1987		Independenteak
	1987	1991		Olaberriko Herri Elkartea
	1991	1995		Independenteak
	1995	1999		Olaberriko Herri Elkartea
Txomin Mendoza Perez	1999	2003		Olaberriko Herri Elkartea
	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
Txomin Mendoza Perez	2007	2011		Olaberriarekin eta Olaberritarrak
Jokin Miren Garmendia Asurabarrena	2011	2015		Olaberriarekin eta Olaberritarrak
Jokin Miren Garmendia Asurabarrena	2015	2019		Olaberriarekin eta Olaberritarrak
Jokin Miren Garmendia Asurabarrena	2019	Jardunean		Olaberriarekin eta Olaberritarrak

Euskara

Olaberriko Pedro Aranbururen testigantza, herriaren, eskolaren eta doktrinaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Gipuzkeraren aldaera bat da Olaberriko euskara, zehazki, sartaldeko gipuzkeran katalogaturik dagoen Goierriko euskara da herrian hitz egiten dena. Datuen arabera, herriko euskaldunak %50.87 dira, eta euskararen erabilera %18.9 da.

Eustaten arabera, 2016an herritar euskaldunak %58,01 ziren.

Sakontzeko, irakurri: «Goierriko hizkera»

Ondasun nabarmenak

• Olaberriko udaletxea: Udalaren egoitza.
• San Joan Bataiatzailearen eliza: Elizaren lehen aipamenak 1568koak dira. Barrokoa.
• Santa Kutz baseliza (XVII. mendeko elementuak ditu)
• Baserriak: Bengoetxea Txiki (XVI. mendekoa, egurrezko arkupea duen bakarra), Otxoategi (XVI. mendekoa, armarriduna) eta Sagastilluna (XVIII. mendekoa, barrokoa, harrizko egitura sendoa duena).

Olaberritar ospetsuak

• Francisco Goitia (1850 - 1914) industrialaria eta enpresaburua izan zen.
• Bernabe Oiarzabal (1912 - 1982), margolaria.
• Joakin Berasategi (1939 - 2012), bertsozalea, Sendoa argitaletxearen sortzailea.
• Josu Irastortza (1954), musikaria.
• Jose Antonio Begiristain Napo (1963) dantzaria.
• José María Aristrain (1963), enpresaria.
• Txiki Begiristain (1964), Realeko eta Bartzelonako futbolari ohia, Bartzelona futbol taldeko zuzendari tekniko ohia, Manchester Cityko gaur egungo zuzendari teknikoa.

Ikus, gainera

• Olaberri (Nafarroa Garaia)
• Olaberria (Irun)
• Olabarri (Araba)

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa

• Olaberriko Udala
• Olaberriaren historia hastapenetatik 1804 arte (PDF).
• Olaberria, Google Maps zerbitzuan.
• Olaberriko albisteak Goierriko Hitzan

• Datuak: Q1618340
• Multimedia: Olaberria / Q1618340
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Olaberria