1817 yng Nghymru
_(cropped).jpg)
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1817 i Gymru a'i phobl
Deiliaid
[golygu | golygu cod]- Tywysog Cymru - Siôr (Siôr IV yn ddiweddarach)
- Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick
Digwyddiadau
[golygu | golygu cod]
- Mawrth - Mae terfysg yn torri allan yn Amlwch dros brisiau bwyd, ac mae llong sy'n cario blawd yn cael ei atal rhag gadael yr harbwr.[1]
- 22 Gorffennaf - Windham Sadler yn llwyddo i groesi Môr Iwerddon mewn balŵn aer poeth, gan lanio ger Caergybi.
- Hydref John Gibson yn cyrraedd Rhufain i astudio cerflunio gyda chymorth Antonio Canova.
- 6 Rhagfyr - Joseph Tregelles Price yn hysbysebu bod gwaith haearn yr Abaty Castell-nedd ar werth.
- Mae Lewis Weston Dillwyn yn ymddeol o reoli Crochenwaith y Cambrian yn Abertawe.[2]
- Joseph Harris (Gomer) yn lansio'r cyfnodolyn aflwyddiannus, Greal y Bedyddwyr.[3]
- Mae Syr Thomas Frankland Lewis yn drafftio’r adroddiad ar Gyfraith y Tlodion sy’n dwyn ei gamdriniaeth i sylw’r cyhoedd.
- Dechreuad adeiladu Capel Ebeneser, Tywyn.[4]
Celfyddydau a llenyddiaeth
[golygu | golygu cod]
Llyfrau newydd
[golygu | golygu cod]- Catherine Hutton - The Welsh Mountaineer [5]
- John Thomas (Eos Gwynedd) - Annerch Plant a Rhieni oddi ar farwolaeth William Thomas mab Lewis Thomas, Llanrwst
Cerddoriaeth
[golygu | golygu cod]14 Gorffennaf - Robert Williams yn cyfansoddi'r emyn-dôn enwog Llanfair (Bethel gynt).
Genedigaethau
[golygu | golygu cod].jpg)
_Davies_(4673062)_(cropped).jpg)
- 27 Ionawr - David Davies, telynor, (bu f 1855) [6]
- 8 Mawrth - Robert Thompson Crawshay, Diwydiannwr a pherchennog Gwaith Haearn Cyfarthfa (bu f 1879) [7]
- 10 Ebrill - Peter Maelor Evans, cyhoeddwr (bu f 1878) [8],
- 5 Mai – John Prichard, pensaer (bu f 1886) [9]
- 16 Mehefin – Charles Herbert James, aelod seneddol (bu f 1890) [10]
- 21 Mehefin - Richard Lewis, awdur (bu f 1865) [11]
- 4 Awst – Henry Mark Anthony, arlunydd (bu f 1886) [12]
- 16 Awst – Rowland Williams, clerigwr ac ysgolhaig (bu f 1870) [13]
- 21 Awst - Thomas James (Llallawg), clerigwr, hynafiaethydd, ac eisteddfodwr (bu f 1879) [14]
- 17 Medi – Hugh Humphreys, argraffydd a chyhoeddwr (bu f 1896) [15]
- 17 Medi – Robert David Thomas (Iorthryn Gwynedd), gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f 1888) [16]
- 20 Medi - Edward Morgan, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu f 1871) [17]
- 9 Tachwedd – David Davies (Dewi Emlyn), gweinidog gyda'r Annibynwyr yn U.D.A., bardd, ac awdur (bu f 1888) [18]
- 13 Tachwedd - Henry Brinley Richards, cyfansoddwr (bu f 1885) Griffith, R. D., (1953). o [19]
- 17 Rhagfyr - Erasmus Jones, nofelydd (bu f 1909) [20]
- 30 Rhagfyr - William Williams, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur (bu f 1900) [21]
- Dyddiad anhysbys
- Robert Ellis, cerddor (bu f 1893) [22]
- Richard Hall, bardd (bu f 1866) [23]
- John William Hughes, llenor crwydrad (bu f 1849) [24]
- Mathew Lewis gweinidog Annibynnol ac ysgrifennwr (bu f 1860) [25]
Marwolaethau
[golygu | golygu cod]- 16 Ionawr - Vaughan Lloyd, cadfridog (g 1736) [26]
- 7 Mawrth - David Hughes, Prifathro Coleg Iesu, Rhydychen, (g yn Llanrwst tua 1753) [27]
- 27 Mawrth - Josiah Boydell, paentiwr ac ysgythrwr (g 1752) [28]
- 7 Mai - John Roberts (Siôn Lleyn), bardd (g 1749) [29]
- 17 Gorffennaf - William Williams, llenor a hynafiaethydd (g 1738) [30]
- 22 Gorffennaf - Benjamin Davies, athro a gweinidog Annibynnol (g 1739) [31]
- 31 Gorffennaf Benjamin Hall, diwydiannwr (g 1778) [32]
- 12 Awst - John Evans o'r Bala, pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (g 1723) [33]
- 24 Awst - Jehoiada Brewer, gweinidog gyda'r Annibynwyr ac emynydd (g 1752) [34]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Thomas Tegg (1835). A Dictionary of Chronology ... Fourth edition [of "Chronology, or the Historian's Companion"], considerably enlarged. t. 300.
- ↑ Friends of Blue; Wedgwood Museum (Barlaston, England) (1998). True blue: transfer printed earthenware. Friends of Blue.
- ↑ John JENKINS (the Elder, of Hengoed.); J. EVANS (of Abercanaid.); Llewelyn JENKINS (1859). Hanes buchedd a gweithiau awdurol y diweddar John Jenkins ... Cyhoeddedig dan olygiaeth ei feibion John a Llewelyn Jenkins. A sylwadau ar ei nodweddiadau ... gan J. Evans. William Jones. tt. 105–.
- ↑ "Ebenezer Methodist Chapel". Coflein. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2021.
- ↑ Hutton, Catherine (1817). The Welsh mountaineer. Copi rhad ar Internet Archive: Longman, Hurst, Rees, Orme annd Brown Paternoster Row, Llundain.
- ↑ DAVIES, DAVID (1817 - 1855), telynor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ CRAWSHAY (TEULU), Cyfarthfa, Sir Forgannwg Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ EVANS, PETER MAELOR (1817 - 1878), cyhoeddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ PRICHARD, JOHN (1817 - 1886), pensaer. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ JAMES, CHARLES HERBERT (1817 - 1890), aelod seneddol dros Ferthyr 1880-8. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ LEWIS, RICHARD (1817 - 1865), awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ ANTHONY, HENRY MARK (1817 - 1886), arlunydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Gwasg Prifysgol Cymru).
- ↑ JAMES, THOMAS (‘Llallawg’; 1817 - 1879), clerigwr, hynafiaethydd, ac eisteddfodwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ HUMPHREYS, HUGH (1817 - 1896), argraffydd a chyhoeddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ THOMAS, ROBERT DAVID (‘Iorthryn Gwynedd’; 1817 - 1888), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ MORGAN, EDWARD (1817 - 1871), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ Y Bywgraffiadur Cymreig DAVIES, DAVID (‘Dewi Emlyn’; 1817 - 1888), gweinidog gyda'r Annibynwyr yn U.D.A., bardd, ac awdur Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ RICHARDS, HENRY BRINLEY (1819 - 1885), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ JONES, ERASMUS (1817 - 1909), nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ WILLIAMS, WILLIAM (1817 - 1900), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020,
- ↑ ELLIS, ROBERT (1817 - 1893), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ HALL, RICHARD (1817 - 1866), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ HUGHES, JOHN WILLIAM (1817 - 1849; ‘Edeyrn ap Nudd,’ ac wedi hynny ‘Edeyrn o Fôn’; llenor crwydrad. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ LEWIS, MATHEW (1817? - 1860), gweinidog Annibynnol ac ysgrifennwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Ion 2020
- ↑ LLOYD, VAUGHAN (1736 - 1817), cadfridog. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ Alumni Oxonienses: the Members of the University of Oxford, 1715-1886/Hughes, David (3) Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ BOYDELL, JOSIAH (1752 - 1817), paentiwr ac ysgythrwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ ROBERTS, JOHN (‘Siôn Lleyn’; 1749 - 1817), bardd, athro, ac arloesydd crefyddol. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ WILLIAMS, WILLIAM, Llandygai (1738 - 1817), llenor, hynafiaethydd, a swyddog pwysig ar gloddfa lechi Cae-braich-y-cafn. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ DAVIES, BENJAMIN (1739? - 1817), athro a gweinidog Annibynnol. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ HALL, BENJAMIN (1778 - 1817), diwydiannwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ EVANS, JOHN (1723 - 1817) ‘o'r Bala,’ pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
- ↑ BREWER, JEHOIADA (1752 - 1817), gweinidog gyda'r Annibynwyr ac emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ionawr 2020
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899