Касмічная біялогія
Касмічная біялогія (касмабіялогія) — навука, якая вывучае магчымасці жыцці ва ўмовах касмічнай прасторы і пры палётах на касмічных лятальных апаратах, а таксама прынцыпы будовы біялагічных сістэм забеспячэння жыццядзейнасці членаў экіпажаў касмічных караблёў і станцый. Разглядае адсутнасць уплыву на арганізм сілы цяжару, магчымасць існавання арганізмаў у вакууме, наяўнасць, распаўсюджанне, асаблівасці і эвалюцыю жывой матэрыі ў Сусвеце (экзабіялогія). Выкарыстоўвае дасягненні розных раздзелаў біялогіі, астраноміі, геафізікі, радыёэлектронікі і інш[1].
У касмічнай біялогіі вылучаюцца: гравітацыйная біялогія, касмічная мікрабіялогія, фізіялогія, генетыка, біятэхналогія. У эксперыментах касмічнай біялогіі выкарыстоўваюць больш за 60 відаў біялагічных аб'ектаў (ад вірусаў да сысуноў)[1].
Ксенабіялогія — прыватны від касмічнай біялогіі, займаецца вывучэннем магчымасці разумнай жыцці ў космасе; назва паходзіць ад грэчаскага «ксенас» — чужы, чужародны.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У 1834 годзе Ё. Я. Берцэліус даследаваў вугляводзістыя сляды ў каменных метэарытах.
Праблема населенасці Сусвету асвятлялася ў працах К. Э. Цыялкоўскага.
У 1940—1960-х гадах уведзены навуковыя паняцці «астрабіялогія» і «астрабатаніка» (Г. А. Ціхаў), «экзабіялогія» (Дж. Ледэрберг). Практычная работа па касмічнай біялогіі ў СССР пачалася з адпраўкі паветранымі шарамі (1935), ракетамі (1949) у стратасферу, ШСЗ (1957) у космас эксперыментальных блокаў з жывёламі (мышы, пацукі, трусы, сабакі і інш.).
Біялагічныя даследаванні ў касмічнай прасторы праводзяць ЗША, Францыя, Германія, Італія, Японія, Індыя і іншыя.
На Беларусі даследаванні па праблемах стварэння і выпрабавання новых субстратаў для вырошчвання раслін у кантраляваных умовах праводзяць у Інстытуце фізіка-арганічнай хіміі НАН Беларусі, Інстытуце эксперыментальнай батанікі НАН Беларусі.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ а б Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8). С. 148
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Complete Course in Astrobiology / пад рэд. Gerda Horneck і Petra Rettberg. — WILEY-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim, 2007. — ISBN 978-3-527-40660-9.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
- Большой энциклопедический словарь. Космическая биология. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001.
- Парин В. В., Душков Б. А., Космолинский Ф. П. Космическая биология и медицина Пособие для учителей. — М.: «Просвещение», 1970. — С. 220.
- Газенко О. Г., Григорьев А. И., Никогосян А.Е, Молер С. Р. Космическая биология и медицина: совместное российско-американское издание в пяти томах. — 1-е изд. — М.: «Наука», 1997. — Т. 3. — С. 220. — ISBN 5020018716, 9785020018716.