Lahmacun
Lahmacun, açılmış hamurun üzerine kıyma, maydanoz, soğan, sarımsak, karabiber ve isot (kırmızı biber) gibi baharatlarla hazırlanan malzeme sürüldükten sonra taş fırında pişirilmesiyle yapılan Orta Doğu mutfağında bir çeşit içli pidedir.[1][2] İngilizcede zaman zaman Türk pizzası,[3] veya Ermeni pizzası,[2] olarak adlandırılsa da Orta Doğu kökenli bir yemektir. Pizzadan farklı olarak peynir kullanılmaz[4] ve hamur daha incedir.[5] Lahmacun; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Lübnan, Suriye, İsrail ve dünyadaki Türk topluluklarında popüler bir yemektir.
| Lahmacun | |
|---|---|
 | |
| Ülke(ler) | Orta Doğu |
| Türü | İçli pide |
Süryani geleneğinde cenaze evinde lahmacun, pide-ayran ikram edilir.[6]
Etimoloji
değiştirİsmi; Arapça "etli hamur" anlamına gelen lahm bi ajin'den (لحم عجين) türemiştir.[7][8]
Yapılışı
değiştirİçinde tercihen zırhta kıyılmış et, isot (pul biber), domates, maydanoz, salça, sarımsak ile soğan, karabiber ve tuz bulunur. Bu malzemeler yeterli miktarda su alınarak iyice yoğrulur. Bu malzeme yaklaşık 2-3 milimetre kalınlığında ve yaklaşık 20-25 santimetre çapında açılmış olan hamurun üzerine konularak el ile yayılır. Taş fırında pişirilir. Limon sıkıp maydanoz konarak da yenilir.
Tarihçe
değiştirBinlerce yıl boyunca, Orta Doğu'nun yassı ekmekleri geleneksel olarak ya tandırlarda ya da Tava gibi metal tavada pişirilirdi. Genellikle et ve diğer malzemeleri sarmak için kullanılır, böylece pratiklik ve taşıma kolaylığı sağlardı. Orta Çağ'da büyük taş fırınların yaygın olarak benimsenmesinden önce, et ve diğer malzemelerle doldurulmuş veya süslenmiş yassı ekmekler genellikle ayrı ayrı pişirilirdi. Bu tür çeşitli yemekler, Osmanlı İmparatorluğu'nun etkisi altında olan bölgelerde, Türkiye, Ermenistan, Lübnan ve bölgedeki diğer ülkelerde popüler hale geldi. Lahmacun gibi belirli bir tip, baharatlı kıyma ile doldurulmuş ince yassı ekmek örneği, bu tür yemeklerin bir örneğidir.[9][10]
Türkiye'de lahmacun
değiştirTürkiye'nin doğu illerinde yaygın olan lahmacun, 1960'lardan sonra tüm ülkeye yayılmıştır.[4][11] Malzemeler yöreye göre ya da mevsime göre değişiklikler gösterebilmektedir. Mesela: biber salçası, fıstık, yeşil biber gibi malzemeler eklenebilir. Lahmacun Şanlıurfa'da soğanlı, Gaziantep'te sarımsaklı, Adıyaman ve Kahramanmaraş'ta ise hem sarımsak hem de soğanlı olarak yapılmaktadır. Kahramanmaraş, Gaziantep ve Şanlıurfa'da lahmacun ile beraber közlenmiş patlıcan da sıkça tüketilmektedir.
Tarsus Fındık Lahmacunu
değiştirTarsus Fındık Lahmacunu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[12] Mersin'in Tarsus ilçesinde mahalli fırınlarda ve lokantalarda yapılır. Ayrıca fındık lahmacundan küçük "Kuş gözü" versiyonu vardır.
Urfa (Şanlıurfa) Lahmacunu (Kıymalı Ekmeği)
değiştirLahmacunun içerisine koyulan malzemelerden Şanlıurfa Biberi (İsot), frenksuyu yani domates salçası damlarda kurutulur, her evin eşrafınca üretilirdir. Günümüzde Urfa Lahmacunu ev dışında da yapılan, lokantalarda tüketilen geleneksel bir yemektir. 1960'lardan sonra Urfa Lahmacunu'nun ünü Güneydoğu Anadolu Bölgesinden tüm Türkiye'ye yayılmıştır. Sarımsak kullanılan Antep Lahmacunu'ndan en temel farkı içeriğinde soğan kullanılmasıdır. Urfa Lahmacunu'nu diğer lahmacunlardan ayıran en önemli özelliği üretiminde kullanılan etin Şanlıurfa'da meralarda doğal ortamda yetiştirilen İvesi ırkı koyunun kuzusundan temin edilen et olmasıdır. Urfa Lahmacunu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[13][14]
Sakarya Kabaklı Lahmacun (Kabakmacun)
değiştirSakarya ilinde kabak ile yapılan lahmacun çeşididir.[15]
Ayrıca bakınız
değiştirGaleri
değiştir
-
Servise hazır lahmacun -
Lahmacun hazırlanırken -
Diyarbakır'da yapılmış lahmacun -
Lahmacun ve limon -
Ev yapımı lahmacun
Kaynakça
değiştir- ^ "A delicious, fresh experience: try lahmacun". Daily Sabah. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ a b "'Armenian Pizza' Is the Comfort Food You Didn't Know You Were Missing (Recipe)". Smithsonian Magazine. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ ""Turkish flatbread lahmacun - just don't call it pizza"". South China Morning Post. 4 Nisan 2015. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020.
- ^ a b Carol Helstosky (2008). Pizza: A Global History. Londra: Reaktion Books. ss. 59-. ISBN 978-1-86189-630-8. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020.
- ^ The Routledge Handbook of Mobilities. Routledge. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Aralık 2021.
- ^ "Entry: lahmacun". American Heritage Dictionary. Houghton Mifflin Harcourt. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ Marks, Gil (1999). The World of Jewish Cooking. New York: Simon and Schuster. s. 37. ISBN 978-0-684-83559-4.
- ^ "Inside the Clay Oven: The Charismatic World of Turkish Lahmacun". Slurrp (İngilizce). 5 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024.
- ^ Marks, Gil (2 Eylül 1999). The: World of Jewish Cooking (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN 978-0-684-83559-4. 5 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024.
- ^ "5000 yıllık geçmiş 'Lahmacun' - Timeturk: Haber, Timeturk Haber, HABER, Günün haberleri, yorum, spor, ekonomi, politika, sanat, sinema". www.timeturk.com. 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2018.
- ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/829[ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38097[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ "Sakarya İli Gastronomik Unsurlarının Coğrafi İşaret Kapsamında Değerlendirilmesi". Alanya Akademik Bakış Dergisi Yıl:2020, C:4, S:3, ss. 939-961. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.