เขื่อนสิรินธร

เขื่อนสิรินธร
เขื่อนเมื่อมองจากแม่น้ำโดมน้อย
ชื่อทางการ	เขื่อนสิรินธร
ประเทศ	ประเทศไทย
ที่ตั้ง	อำเภอสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี
พิกัด	15°12′22.82″N 105°25′44.96″E
เริ่มก่อสร้าง	มิถุนายน พ.ศ. 2511
เปิดดำเนินการ	27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 (2514-11-27)
เจ้าของ	การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย
เขื่อนและทางน้ำล้น
ชนิดของเขื่อน	เขื่อนหินถม
ปิดกั้น	แม่น้ำโดมน้อย
ความสูง	42 m (138 ft)
ความยาว	940 m (3,080 ft)
อ่างเก็บน้ำ
อ่างเก็บน้ำ	อ่างเก็บน้ำสิรินธร
ปริมาตรกักเก็บน้ำ	1,966,000,000 m3 (1,593,862 acre·ft)
พื้นที่กักเก็บน้ำ	2,097 km2 (1,311,000 rai)
พื้นที่ผิวน้ำ	288 km2 (180,000 rai)
ความยาวสูงสุดของอ่างเก็บน้ำ ที่ระดับกักเก็บปกติ	43 km (27 mi)
ความลึกสุดของน้ำ ที่ระดับกักเก็บปกติ	เฉลี่ย: 5.1 m (17 ft)
ชนิดของเขื่อน	เขื่อนหินถม
โรงไฟฟ้า
ผู้ดำเนินการ	การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย
กําลังการผลิตติดตั้ง	36 เมกะวัตต์
กำลังผลิตรายปี	90 กิโลวัตต์ต่อชั่วโมง

เขื่อนสิรินธร เป็นเขื่อนดินเอนกประสงค์ที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า ตั้งอยู่ในอำเภอสิรินธร (เดิมอยู่ในเขตอำเภอพิบูลมังสาหาร) จังหวัดอุบลราชธานี

ประวัติ

เขื่อนสิรินธรเริ่มก่อสร้างในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2511 และมีการวางศิลาฤกษ์เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เชิญพระนามของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ขนานนามว่า เขื่อนสิรินธร โดยตัวเขื่อนและระบบส่งไฟฟ้าระยะแรก สร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2514

ในวันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเขื่อนสิรินธร จากนั้นเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2515 สำนักงานคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ ได้ส่งมอบเขื่อนสิรินธรให้อยู่ในความรับผิดชอบของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ดังเช่นปัจจุบัน

ชาวบ้านประมาณ 2,000 กว่าครัวเรือนต้องย้ายที่ขึ้นที่สูงเพื่อทำอ่างเก็บน้ำ ชาวบ้านหลายคนบอกว่าไม่ได้รับค่าตอบแทนที่เพียงพอต่อการสูญเสียที่อยู่อาศัยและได้ค่าตอบแทนแค่ 20% ของที่ดิน มากไปกว่านั้น พวกเขาอ้างว่าที่ดินใหม่มีคุณภาพแย่และมีพืชผลเจริญเติบโตไม่มาก และคลองชลประทานที่เสนอให้สร้างกลับไม่ได้สร้างเลย ยังมีในเรื่องของการมิได้มีการจ่ายค่าชดเชยใดๆจากภาครัฐ ปัญหานี้ยังคงมีอยู่ในปัจจุบันที่มีชาวบ้านตกหล่นจากการช่วยเหลือเยี่ยวยา

ลักษณะเขื่อนและโรงไฟฟ้า

เขื่อนสิรินธร เป็นเขื่อนหินถมแกนดินเหนียว สร้างปิดกั้นลำโดมน้อยอันเป็นสาขาของแม่น้ำมูล ที่บริเวณแก่งแซน้อย ตำบลช่องเม็ก อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี ตัวเขื่อนมีความสูง 42 เมตร ยาว 940 เมตร สันเขื่อนกว้าง 7.5 เมตร อ่างเก็บน้ำ มีพื้นที่ประมาณ 288 ตารางกิโลเมตรสามารถกักเก็บน้ำได้ 1,966.5 ล้านลูกบาศก์เมตร ที่ระดับกักเก็บน้ำสูงสุด 142.2 เมตร (จากระดับน้ำทะเลปานกลาง) โรงไฟฟ้าพลังน้ำเขื่อนสิรินธร ติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้าไว้ 3 เครื่อง ขนาดกำลังผลิตเครื่องละ 12,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิตทั้งสิ้น 36,000 กิโลวัตต์ ซึ่งผลิดไฟฟ้าปีละ 90,000 เมกะวัตต์-ชั่วโมง

เขื่อนสิรินธร มีการติดตั้งโซลาร์เซลล์ลอยน้ำไฮบริดที่ใหญ่ที่สุดในโลกบนพื้นที่ผิวน้ำในเขื่อน ซึ่งเลือกใช้วัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยมีกำลังผลิตติดตั้ง 45 เมกะวัตต์ และได้เริ่มจ่ายไฟฟ้าเข้าระบบเชิงพาณิชย์เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2564 ซึ่งการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ จะมีการติดตั้งเพิ่มให้ครบ 16 โครงการทั่วประเทศ

การใช้ประโยชน์

นอกประโยชน์ในการผลิตกำลังไฟฟ้าแล้ว เขื่อนสิรินธรยังเป็นแหล่งประมง และแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดอุบลราชธานี โดยบริเวณเขื่อนได้มีการจัดสร้าง สวนสิรินธร เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมื่อปี พ.ศ. 2533 โดยมีพิธีเปิดสวนอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 โดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นประธาน และมีสนามกอลฟ์อยู่ทางเหนือของทะเลสาบ

ดูเพิ่ม

• แม่น้ำโขง
• คณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง
• แม่น้ำมูล
• แม่น้ำลำโดมน้อย
• เขื่อนปากมูล