สมเด็จพระเชษฐาธิราช

บทความนี้เกี่ยวกับสมเด็จพระเชษฐาธิราช สำหรับพระเชษฐาพระองค์อื่น ดูที่ พระเชษฐา

สมเด็จพระเชษฐาธิราช
พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา
ครองราชย์	พ.ศ. 2171 — 2172 (1 ปี 7 เดือน)
ก่อนหน้า	สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม
ถัดไป	สมเด็จพระอาทิตยวงศ์
พระราชสมภพ	พ.ศ. 2155
สวรรคต	พ.ศ. 2172 (18 พรรษา)
ราชวงศ์	สุโขทัย
พระราชบิดา	สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม
พระราชมารดา	พระองค์อัมฤทธิ์

สมเด็จพระเชษฐาธิราช หรือ สมเด็จพระบรมราชาที่ 2 (พ.ศ. 2171 – พ.ศ. 2172) เป็นพระเจ้ากรุงศรีอยุธยา เป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม และเป็นพระเชษฐาในพระพันปีศรีสินและสมเด็จพระอาทิตยวงศ์

พระราชประวัติ

สมเด็จพระเชษฐาธิราช มีพระนามเดิมว่าสมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระเชษฐาธิราช พระราชสมภพเมื่อปี พ.ศ. 2155 เมื่อพระราชบิดาสวรรคตในปลายปี พ.ศ. 2171 เหล่าขุนนางมีเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์เป็นประธานได้อัญเชิญพระองค์ขึ้นสืบราชสมบัติ ขณะนั้นพระชนมายุได้ 15 พรรษา แต่ 7 วันต่อมาพระพันปีศรีสินซึ่งกริ้วที่ขุนนางไม่ยกราชสมบัติให้ ได้ซ่องสุมพลที่เมืองเพชรบุรี สมเด็จพระเชษฐาธิราชทรงทราบจึงส่งทัพไปปราบ ได้ตัวพระพันปีศรีสินมา โปรดให้นำไปสำเร็จโทษ ณ วัดโคกพระยา ส่วนพรรคพวกให้ไปเป็นตะพุ่นหญ้าช้าง

4 เดือนต่อมา มารดาเจ้าพระยากลาโหมถึงแก่กรรม (ในจดหมายเหตุวันวลิตระบุว่าเป็นน้องชายเจ้าพระยากลาโหมที่ถึงแก่กรรม) มีพิธีปลงศพ ณ วัดกุฎธาราม ข้าราชการใหญ่น้อยไปช่วยงานจำนวนมาก จนเมื่อสมเด็จพระเชษฐาฯ เสด็จขึ้นว่าราชการ กลับไม่มีขุนนางมาเข้าเฝ้าฯ อีกทั้งข้าหลวงเดิมและพระราชมารดาในสมเด็จพระเชษฐาธิราชเพ็ดทูลยุยงว่าเจ้าพระยากลาโหมอาจคิดก่อกบฏ ก็ทรงเชื่อ โปรดให้ทหารตามป้อมขึ้นประจำที่ เตรียมทหารไว้เป็นกอง ๆ แล้วให้ขุนมหามนตรีไปเรียกเจ้าพระยากลาโหมมาดูมวย แต่เจ้าหมื่นสรรเพธภักดีส่งข่าวไปแจ้งแผนการก่อน เจ้าพระยากลาโหมจึงบอกขุนนางว่า "เจ้าแผ่นดินว่าเราเป็นกบฏแล้วเราจะทำตามรับสั่ง" แล้วยกกองกำลังเข้ายึดพระราชวังได้

สมเด็จพระเชษฐาธิราชกับข้าหลวงเดิมลงเรือหนีไปที่วัดบางพลีมะขามหย่อง เจ้าพระยากลาโหมให้พระยาเดโชและพระยาท้ายน้ำออกติดตามในคืนนั้นจนตามจับได้ที่ป่าโมกน้อย แล้วให้นำไปสำเร็จโทษ พร้อมกับพระราชมารดา ในปี พ.ศ. 2173 อยู่ในราชสมบัติได้ราว 1 ปี 7 เดือน

พงศาวลี

พงศาวลีของสมเด็จพระเชษฐาธิราช

16. เชื้อสายราชวงศ์พระร่วง               8. สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช                       17. เชื้อสายราชวงศ์สุพรรณภูมิ               4. สมเด็จพระเอกาทศรถ                             18. สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ               9. พระวิสุทธิกษัตรีย์                       19. พระสุริโยทัย               2. สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม                                   5. พระสนม                             1. สมเด็จพระเชษฐาธิราช                                         3. พระองค์อัมฤทธิ์

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9
• มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา, 2554. 264 หน้า. ISBN 978-616-7308-25-8

ดูเพิ่ม

• รายพระนามพระมหากษัตริย์ไทย

ก่อนหน้า		สมเด็จพระเชษฐาธิราช		ถัดไป
สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม พ.ศ. 2153 - 2171		พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา (ราชวงศ์สุโขทัย) (พ.ศ. 2171 - 2172)		สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ พ.ศ. 2172

​