Lju Šaoći
Lju Šaoći (kin: 刘少奇; pin: Liú Shàoqí; Hunan, 24. novembar 1898 — Kajfeng, 12. novembar 1969) bio je kineski političar, revolucionar i teoretičar marksizma. Bio je predsednik NR Kine od 1959. do 1968, kada je pao u Maovu nemilost zbog ideoloških neslaganja. Stradao je tokom Kulturne revolucije. Rehabilitovao ga je Deng Sjaoping 1980. godine.
| Lju Šaoći | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | 24. novembar 1898. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Hunan, Dinastija Ćing | ||||||||||||
| Datum smrti | 12. novembar 1969. (70 god.) | ||||||||||||
| Mesto smrti | Kajfeng, Kina | ||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||
| Politička stranka | Komunistička partija Kine | ||||||||||||
| |||||||||||||
Biografija
urediRođen je 1898. godine u provinciji Hunan, u imućnoj seljačkoj porodici.[2][3] Nakon završetka srednje škole, obezbeđena mu je stipendija za studij u Rusiji. Tamo je 1920. postao član socijalističke grupe, nakon čega ga je Kominterna angažovala da radi u Komunističkom univerzitetu radnika Istoka u Moskvi.[2] Lju se 1921. priključio novoosnovanoj Komunističkoj partiji Kine, a od 1922. je bio aktivan kao sindikalni vođa.[4]
Politička karijera
urediGodine 1927. bio je izabran u Centralni komitet;[5] tada je obavljao partijske poslove u Šangaju. Nakon što je Čang Kaj Šek pokrenuo rat protiv kineskih komunista, Lju je postao član Politbiroa KPK 1931. i sklonio se na područje Janši sovjeta.[6] Učestvovao je u Dugom maršu 1934, a nakon završetka marša 1936. je postavljen za sekretara za severnu Kinu, gde je organizovao otpor protiv japanskih okupatora.
Od 1941. je bio politički komesar komunističke Četvrte armije,[7] a 1945. je na Sedmom kongresu KPK bio izabran za jednog od pet sekretara partije. Lju je od 1949. Prvobitno bio potpredsednik Nacionalnog narodnog kongresa (1954—1959),[7] nakon čega je 1959. nasledio Maoa na mestu predsednika NR Kine. Do 1961. je među kineskim političarima već bilo jasno da je Mao predvideo Ljua za svog naslednika.[2]
Uglavnom se bavio teorijskihm raspravama o organizacionoj strukturi partije. Po uverenjima je bio ortodoksni komunista sovjetskog tipa, te se zalagao za plansku ekonomiju i ulaganje u tešku industriju. Njegova najpoznatija dela su „Kako biti dobar komunist“ (1939), „O Partiji“ (1945) i „Internacionalizam i nacionalizam“ (1952).
Sukob s Maom i pad s vlasti
urediMaja 1958. godine, Lju je bio prvi od vodećih kineskih komunista koji je otvoreno osudio Maovu politiku Velikog skoka napred[8] u čemu su ga podržali Deng Sjaoping i Peng Čen. Pošto se Veliki skok napred pokazao kao neuspeh, Lju je stekao veliku podršku unutar KP Kine i podržao Denga u liberalizaciji kineske ekonomije. Mao je u Ljuu tada video suparnika čiji je cilj da i pre njegove smrti preuzme vlast u Kini.[9] Tako je nakon početka Kulturne revolucije 1966. Mao stekao veću popularnost unutar partije i ubrzo se obračunao s Ljuom.[10] Lju, Deng i ostali bili su označeni kao kapitalisti, izdajice i slično. Lju i njegova supruga su 1967. stavljeni u kućni pritvor, a on isključen iz članstva KP Kine.
Lju je nakon hapšenja bio zlostavljan na javnim denuncijacijama, uskraćivani su mu lekovi za dijabetes i zapaljenje pluća. Službeno je osuđen kao državni neprijatelj na Devetom kongresu KPK, nakon čega je ubrzo umro od bolesti i loših uslova u zatvoru 1969. godine.[11][12]
Rehabilitacija
urediDeng Sjaoping preživeo je Kulturnu revoluciju, te je 1978. čak i postao vođa Kine. On je 1980. godine službeno rehabilitovao Ljua Šaoćija tokom zasedanja Petog plenuma 11. Centralnog komiteta KPK, ocenivši ga kao velikog marksista, revolucionara i jednog od glavnih vođa Partije. Priređen mu je državni sprovod, a njegov pepeo je razasut u more kod Ćingdaoa po njegovoj ličnoj želji.[13]
Izvori
uredi- ^ Jerković, Jovan; Pižurica, Mato; Pešikan, Mitar (2010). Pravopis srpskoga jezika. Novi Sad: Matica srpska. str. 201. t. 220. ISBN 978-86-7946-079-0. COBISS.SR 256189191.
- ^ a b v Dittmer 1974, str. 27
- ^ Snow, Edgar (1978). Red Star Over China. New York: Grove Press. str. 482–484.
- ^ Dittmer 1974, str. 14.
- ^ Chen, Jerome. Mao and the Chinese Revolution, (London), (1965). pp. 148.
- ^ Snow, str. 482–484.
- ^ a b Dittmer 1974, str. 17 citing Tetsuya Kataoka, Resistance and Revolution in China: The Communists and the Second United Front, 1974 pre-publication.
- ^ Dittmer 1974, str. 39–40
- ^ Qiu Jin, The Culture of Power: the Lin Biao Incident in the Cultural Revolution, Stanford University Press: Stanford, California. (1999). pp. 53.
- ^ Qiu Jin, The Culture of Power: the Lin Biao Incident in the Cultural Revolution, Stanford University Press: Stanford, California. (1999). pp. 45.
- ^ Chang 2008, str. 391
- ^ Glover 1999, str. 289
- ^ „Rehabilitation of Liu Shaoqi (Feb. 1980)”. Tekst „ Retrieved November 22, 2011” ignorisan (pomoć)
Literatura
uredi- Snow, Edgar (1978). Red Star Over China. New York: Grove Press. str. 482–484.
- Dittmer, Lowell (1974). Liu Shao-ChI and the Chinese Cultural Revolution: The Politics of Mass Criticism. University of California Press. str. 27. ISBN 978-0-520-02957-6.
- Chang, Jung (2008). Wild Swans: Three Daughters of China. Touchstone. str. 391. ISBN 978-1-4391-0649-5.
- Glover, Jonathan (1999). Humanity : A Moral History of the Twentieth Century. London: J. Cape. str. 289. ISBN 978-0-300-08700-0.
