Fjodor Tolbuhin

FJODOR TOLBUHIN
FJODOR TOLBUHIN
Profesija	vojno lice
Član KPSS od	1931.
Učešće u ratovima	Prvi svetski rat; Ruski građanski rat; Veliki otadžbinski rat
Služba	Sovjetska armija
Čin	Maršal Sovjetskog Saveza
Heroj SSSR od	7. maja 1965.
Narodni heroj od	31. maja 1945.
Odlikovanja
	sovjetska odlikovanja:
	Šablon:Orden Pobede
	Orden crvene zvezde
	strana odlikovanja:
	Heroj Narodne Republike Bugarske
	Orden narodnog heroja

Fjodor Ivanovič Tolbuhin (rus. Fёdor Ivanovič Tolbuhin; 16. jun 1894 — 17. oktobar 1949) je bio sovjetski maršal, Heroj Sovjetskog Saveza, Heroj Narodne Republike Bugarske i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Fjodor Ivanovič Tolbuhin je rođen 16. juna 1894. godine u selu Androki, kod Jaroslava. Potiče iz porodice siromašnih seljaka, otac Ivan i majka Ana imali su sedmoro dece. Posle završene osnovne škole, 1907. umro mu je otac, pa je morao da pređe kod brata u Petrovgrad, gde je završio trgovačku školu i izvesno vreme radio kao trgovac.

Prvi svetski rat i Oktobarska revolucija

Kada je počeo Prvi svetski rat, Fjodorov je 1915. godine postao dobrovoljac ruske armije. Posle kratkog boravka u vozačkoj školi u Petrogradskoj nastavnoj automobilskoj četi, kao motociklist bio je upućen na severozapadni front, u štab Šeste pešadijske divizije. Dva meseca posle toga stupio je u oficirsku školu u Oranienbaumu. Kada je završio skraćeni kurs, jula 1915. godine, proizveden je u čin zastavnika i upućen na raspored u 22. brigadu. Kada su, u svojoj letnjoj ofanzivi, Nemci uspeli da probiju front Treće ruske armije u Galiciji, i da ubrzo zauzmu Pšemisl, Lavov i znatan deo Galicije, Tolbuhin je polovinom septembra bio prebačen u sastav Devete armije. Naredbom komandanta armije, postavljen je za mlađeg oficira u 11. četi, a posle 11 dana postao je njen komandir.

Pošto je saveznička komanda, 1916. godine, tražila da i Rusija pređe u protivofanzivu kako bi olakšali situaciju na zapadnom ratištu, 4. juna 1916. jedinice ruskog Jugozapadnog fronta počele su nastupanje prema Zapadu. Za potporučnika Tolbuhina ova operacija je bila veoma značajna, iako nije dala posebne rezultate. Među vojnicima je počeo postepeno da se javlja protest protiv daljeg vođenja rata. U bataljonima i četama pojavili su se boljševički leci, s pozivom da se okonča imperijalistički rat. U puku u kome je služio Fjodor, učestala su dezerterstva. Februarska revolucija zadesila ga je u 13. pogranicnom zamurskom puku, gde je komandovao bataljonom. Na vojničkoj konferenciji bio je izabran u pukovski komitet i učestvovao u junskom pohodu kada je bio teško ranjen. U septembru je proizveden u čin kapetana i upućen u Omsk, u 37. sibirski puk. Tamo je stigao kada je već bila formirana sovjetska vlast.

U decembru 1917. godine Tolbuhin je poslat na dvomesečno odsustvo zbog bolesti. To vreme je proveo u rodnom mestu u Jaroslavskoj guberniji, a u martu 1918. godine je demobilisan.

Pošto se oporavio, već krajem juna 1919. godine Tolbuhin je stupio u Crvenu armiju i raspoređen je u štab zapadnog fronta, a nešto kasnije upućen je na školovanje štabskih oficira. Završio je kurs, i 15. decembra iste godine imenovan je za pomoćnika načelnika štaba tek formirane 56. streljačke divizije, a nešto kasnije bio je i načelnik njenog štaba. Za postignute uspehe u borbi, odlikovan je Ordenom crvene zvezde.

Međuratni period

U jesen 1926. godine Fjodor je bio upućen u Vojnu akademiju „Frunze“, a 1933 — 1934. završio je i Operativni fakultet. U 1930. godini bio je postavljen za načelnika korpusa, i na toj dužnosti proveo je šest godina. Godinu kasnije, postao je član Komunističke partije SSSR-a.

Pošto su ga zaobišle Staljinove čistke, već u septembru 1937. godine postavljen je za komandanta 72. streljačke divizije u Kijevskom vojnom okrugu.

Drugi svetski rat

Početak Drugog svetskog rata zatekao ga je na dužnosti načelnika štaba Zakavkaskog vojnog okruga, koji je dobio zadatak da osigura zapadne granice Sovjetskog Saveza, a istovremeno i severne granice Irana, gde je trebalo da se uspostavi veza sa savezničkim jedinicama.

Novembra 1941. godine, Zakavkaski vojni okrug bio je preimenovan u Zakavkaski front, a Tolbuhin, u načelnika Operativnog odeljenja fronta. Početkom 1942. godine, ofanziva koju je pripremao nije dala željene rezultate, pa je, marta 1942, bio oslobođen dužnosti i pozvan u Moskvu na odgovornost.

U leto 1942. godine, kada su Nemci preneli težište svojih operacija prema Donskom bazenu i kavkaskoj nafti, Tolbuhin je postavljen za šef štaba na Krimskom frontu i komandanta 57. sovjetske armije u bici kod Staljingrada.

Od marta 1943. godine Tolbuhin je komandant Južnog fronta, zatim komandant Četvrtog ukrajinskog fronta, a sredinom 1944. godine postavljen je za komandanta Trećeg ukrajinskog fronta. Jedinice pod njegovom komandom oslobodile su: Taganrog, Donjeck, Rostovsku oblast, Nikopolj, Krivi Rog, Krim i Sevastopolj, i do sredine avgusta 1944. izbile na granicu Rumunije. Pošto su, u saradnji s jedinicama Drugog ukrajinskog fronta, u Jaško-kišinjevskoj operaciji razbile nemačko-rumunske snage, jedinice Trećeg ukrajinskog fronta oslobodile su Bugarsku i, u saradnji s jedinicama Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, učestvovale u oslobođenju Beograda i dela Srbije. Krajem 1944. godine, jedinice 3. ukrajinskog fronta, pod komandom Tolbuhina, učestvovale su u oslobođenju Budimpešte, a početkom 1945. godine u zauzimanju Beča. Dana 8. maja 1945. njegove trupe su se susrele sa američkim trupama u Donjoj Austriji.

Posle završetka rata, Tolbuhin je bio komandant Zakavkaskog vojnog okruga i član Vrhovnog sovjeta SSSR-a. Umro je 17. oktobra 1949. godine u Moskvi, a njegova urna je sahranjena u Kremlju.

Počasti i odlikovanja

Maršal Tolbuhin je počasni građanin Sofije (od 1946) i Beograda (od 1947). Posthumno je 7. maja 1965. godine proglašen za Heroja Sovjetskog Saveza. Odlukom Predsedništva AVNOJ-a, 31. maja 1945. godine odlikovan je Ordenom narodnog heroja Jugoslavije.

Dobio je i brojna sovjetska priznanja: dva puta Orden Lenjina, Orden Pobede, tri Ordena crvene zastave, dva puta Orden Suvorova 1. reda, Orden Kutuzova 1. reda, kao i Orden crvene zvezde.

Literatura

Narodni heroji Jugoslavije, „Partizanska knjiga“ Ljubljana, „Narodna knjiga“ Beograd, „Pobjeda“ Titograd, 1982. godina

Vanjske veze

Velika sovjetska enciklopedija^{[mrtav link]}