Andrzej
Andrzej (język polski)
[edytuj]- wymowa:
- IPA: [ˈãnḍʒɛj], AS: [ãnḍžei ̯], zjawiska fonetyczne: udziąs.• nazal.
- podział przy przenoszeniu wyrazu: An•drzej
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik Andrzej Andrzejowie dopełniacz Andrzeja Andrzejów celownik Andrzejowi Andrzejom biernik Andrzeja Andrzejów narzędnik Andrzejem Andrzejami miejscownik Andrzeju Andrzejach wołacz Andrzeju Andrzejowie depr. M. i W. lm: (te) Andrzeje[1][2]
- przykłady:
- (1.1) Mam na imię Andrzej i jestem kolejarzem z podtarnowskiej miejscowości.
- (1.1) W Kościele katolickim na 30 listopada przypada wspomnienie św. Andrzeja Apostoła, patrona małżeństw, rybaków, woziwodów, rzeźników i zakochanych oraz wspomagającego w sprawach matrymonialnych.
- (1.1) Andrzejowie dzień swego patrona, czyli imieniny, obchodzą 30 listopada, a także 6 i 19 stycznia, 12 i 27 kwietnia, 13 i 16 maja, 12 i 21 lipca, 10 listopada oraz 10 grudnia.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) krzyż świętego Andrzeja • pan Andrzej • brat / kuzyn / wujek / dziadek Andrzej • mężczyzna imieniem (o imieniu) Andrzej • święty / błogosławiony Andrzej • mieć na imię / nosić imię / używać imienia Andrzej • dać na imię / nadać imię / ochrzcić imieniem Andrzej • otrzymać / dostać / przybrać imię Andrzej • dzień imienin / imieniny Andrzeja • na Andrzeja (o dniu)
- synonimy:
- (1.1) war. Jędrzej[3]; rzad. war. Ondrasz[4]; zdrobn. Andrzejek, Andrzejeczek, Andrek, Andruś, Jędrzejek, Jędrek, Jędruś, Jędrunio
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. Andrzejowa ż, Andrzejówna ż, Andrzejostwo lm mos, andrzejki nmos, Andrzejów mrz, Andrzejówka ż, Andrzejki nmos, Andrzejowice nmos, andrzejowskia ż
- przym. Andrzejowy, Andrzejkowy, Andrekowy, Andrusiowy, andrzejski, andrzejkowy
- przysł. andrzejkowo
- zob. Jędrzej, Ondrasz, Andrzeja, Andrea
- związki frazeologiczne:
- przysłowia: gdy Andrzej się zjawi, to i ziemię postawi • gdy Andrzej zwiąże ziemię łyczkiem, to Katarzyna rzemyczkiem • gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży • gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota • kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy • miękko na Andrzeja, oj! niedobra nadzieja • na świętego Andrzeja błyska dziewkom nadzieja / na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja / na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja / w dzień świętego Andrzeja pannom z wróżby nadzieja • na świętego Andrzeja kurom w polu nadzieja • na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja • noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego • śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja • święta Katarzyna śmiechem, święty Andrzej grzechem • święty Andrzej ci ukaże, co ci los przyniesie w darze • święty Andrzej grzechem, święta Katarzyna śmiechem • święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście
- etymologia:
- łac. Andreas < gr. Ἀνδρέας (Andreas)[3][5] < gr. ἀνδρεῖος (andreios) → męski, mężny, dzielny < gr. ἀνήρ (aner) → mężczyzna, człowiek
- uwagi:
- zob. też Andrzej w Wikicytatach
- (1.1) por. Jędrzej • Ondrasz; zobacz też: Indeks:Polski - Imiona
- tłumaczenia:
- afrykanerski: (1.1) André
- angielski: (1.1) Andrew
- arabski: (1.1) أندراوس m
- baskijski: (1.1) Ander
- białoruski: (1.1) Андрэй m
- bułgarski: (1.1) Андре́й m
- chorwacki: (1.1) Andrija m
- czeski: (1.1) Andrej m, Ondřej m
- duński: (1.1) Anders
- esperanto: (1.1) Andreo
- estoński: (1.1) Andres
- fiński: (1.1) Antero, Atte
- francuski: (1.1) André m
- gocki: (1.1) 𐌰𐌽𐌳𐍂𐌰𐌹𐌰𐍃 m
- grenlandzki: (1.1) Annassi
- hiszpański: (1.1) Andrés m
- irlandzki: (1.1) Aindriú m
- islandzki: (1.1) Andreas m
- kaszubski: (1.1) Andrzéj m
- kataloński: (1.1) Andreu m
- litewski: (1.1) Andrius m
- łaciński: (1.1) Andreas m
- łotewski: (1.1) Andris m, Andrejs m
- niderlandzki: (1.1) Andries m
- niemiecki: (1.1) Andreas m
- norweski (bokmål): (1.1) Anders
- nowogrecki: (1.1) Ανδρέας m
- portugalski: (1.1) André m
- rosyjski: (1.1) Андрей m
- serbski: (1.1) Андреј m
- słowacki: (1.1) Andrej m, Ondrej m
- słoweński: (1.1) Andrej m
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) аньдреи m
- starogrecki: (1.1) Ἀνδρέας m
- szwedzki: (1.1) Anders w, Andreas w
- ukraiński: (1.1) Андрі́й m
- węgierski: (1.1) András
- wilamowski: (1.1) Jędra m, Jynrek m
- włoski: (1.1) Andrea m
- źródła:
- ↑
Hasło „Andrzeje” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
- ↑ Porada „imiona w liczbie mnogiej” w: Poradnia językowa PWN.
- ↑ 3,0 3,1 Hasło „Andrzej” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.
- ↑ Porada „Ondrasz” w: Poradnia językowa PWN.
- ↑ Hasło „Andrzej” w: Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Rytm, Warszawa 2003, ISBN 83-7399-022-4.
