Wawrzyniec z Rzymu
| diakon i męczennik | |
 Święty Wawrzyniec na obrazie El Greca, 1578–1580. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
księga, ruszt paleniskowy, palma, otwarta szafka |
| Patron |
Hiszpanii, |
Wawrzyniec z Rzymu (ur. 31 grudnia 225 w Walencji lub Huesce, zm. 10 sierpnia 258 w Rzymie) – diakon i męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościoła katolickiego. Imię świętego wymieniane jest w 1. Modlitwie Eucharystycznej (Kanonie rzymskim).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
_-_left_nave_-_The_Martyrdom_of_St_Lawrence_-_Titian.jpg)
Uważa się, że Wawrzyniec urodził się 31 grudnia 225 na 1 stycznia 226 roku[1] w Walencji lub, co mniej prawdopodobne, w Huesce, mieście, z którego pochodzili jego rodzice. Miasto to było wówczas częścią rzymskiej prowincji Hiszpanii Tarrakońskiej, a w późniejszym okresie należało do regionu Aragonii[2]. Według tradycji za rodziców św. Wawrzyńca są uważani męczennicy Orentius (hiszp. San Orencio) i Patientia (Santa Paciencia)[3][4].
W Caesaraugusta (dzisiejsza Saragossa) Wawrzyniec spotkał przyszłego papieża Sykstusa II, który był pochodzenia greckiego i jednym z najbardziej znanych i cenionych nauczycieli. Wkrótce obaj wyjechali z Hiszpanii do Rzymu. Kiedy Sykstus został papieżem (257), wyświęcił Wawrzyńca na diakona i chociaż Wawrzyniec był jeszcze młody, mianował go pierwszym spośród siedmiu diakonów, którzy służyli w kościele katedralnym. Z tego powodu nazywany jest „archidiakonem Rzymu”, co jest stanowiskiem wielkiego zaufania, które wiązało się z opieką nad skarbem i bogactwem Kościoła oraz rozdawaniem jałmużny ubogim[5].
Biskup Cyprian z Kartaginy zauważał, że władze rzymskie ustanowiły normę, zgodnie z którą wszyscy potępieni chrześcijanie muszą zostać straceni, a ich dobra skonfiskowane na rzecz skarbu cesarskiego. Na początku sierpnia 258 roku cesarz Walerian I wydał edykt nakazujący natychmiastową śmierć wszystkich biskupów, kapłanów i diakonów. Papież Sykstus II został pojmany 6 sierpnia 258 w Katakumbach św. Kaliksta podczas odprawiania liturgii i niezwłocznie stracony[6]
Po śmierci Sykstusa prefekt Rzymu zażądał od Wawrzyńca zwrotu bogactw Kościoła. Św. Ambroży z Mediolanu jest najwcześniejszym źródłem opowieści, zgodnie z którą Wawrzyniec poprosił o trzy dni na zebranie bogactwa[7]. Pracował szybko, aby jak najwięcej dóbr kościelnych rozdać ubogim i tym samym zapobiec przejęciu ich przez prefekta. Trzeciego dnia, na czele małej delegacji, stanął przed prefektem, a gdy otrzymał polecenie dostarczenia skarbów Kościoła, przedstawił ubogich, kalekich, niewidomych i cierpiących i oświadczył, że są to prawdziwe skarby Kościoła[8]. Według jednego ze źródeł, Wawrzyniec oświadczył prefektowi: „Kościół jest naprawdę bogaty, o wiele bogatszy niż twój cesarz”. Ten akt buntu doprowadził bezpośrednio do jego męczeństwa i można go porównać do rzymskiej opowieści o klejnotach Kornelii.
W dniu 10 sierpnia 258 Wawrzyniec, ostatni z siedmiu diakonów, a tym samym najwyższy urzędnik kościelny, poniósł męczeńską śmierć[9]. Zgodnie z tradycją, Wawrzyniec zdążył uratować np. Graala, którego wysłał w tajemnicy swoim rodzicom do Hiszpanii[10].
Kult
[edytuj | edytuj kod]
Niezwykłe okoliczności męczeństwa sprawiły, iż jego kult szybko się rozwijał już u schyłku starożytności. W średniowieczu był jednym z najpopularniejszych świętych. Kult św. Wawrzyńca upowszechniał się począwszy od IV wieku. Jeden z najdawniejszych formularzy liturgicznych, zwany sakramentarzem leoniańskim, posiada kilkanaście różnych tekstów na uroczystość św. Wawrzyńca. Kult Wawrzyńca był bardzo popularny m.in. na terenach państwa krzyżackiego.
Dzień obchodów
[edytuj | edytuj kod]Święto liturgiczne obchodzone 10 sierpnia jest również świętem diakonatu[11]. Z tego powodu Perseidy czasem nazywane są "łzami świętego Wawrzyńca"[12].
Atrybuty
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Przedstawiany jest w dalmatyce; najczęściej trzyma kratę (ruszt), na której był męczony i gałązkę palmy, jako symbol swego męczeństwa. Może też występować z Ewangelią i krzyżem, otwartą szafką, w której są widoczne księgi lub zwoje, a także z mieczem, torebką na pieniądze, sakiewką, z której rozdawał je ubogim[13].
Imię Wawrzyniec było stosunkowo często spotykane w Polsce. Jego odpowiednikiem w języku łacińskim jest imię Laurencjusz, którego żeńska odmiana – Laura stała się popularniejsza w Polsce.
Na planie rusztu (kraty) św. Wawrzyńca zbudowany został przez Filipa II zespół pałacowo-klasztorny Escorial. Jego imię nosi najważniejsza rzeka Kanady oraz Zatoka Świętego Wawrzyńca.
Kościoły związane z kultem św. Wawrzyńca
[edytuj | edytuj kod]Kościół rzymskokatolicki wzniósł sześć kościołów w Rzymie, w miejscach tradycyjnie związanych z jego męczeństwem:
- Bazylika św. Wawrzyńca „in Damaso” (wł. Basilica Minore di San Lorenzo in Damaso): miejsce, w którym pełnił funkcję diakona Rzymu;
- Kościół Santa Maria in Domnica (Basilica Minore di Santa Maria in Domnica alla Navicella): miejsce, w którym zwyczajowo rozdawał jałmużnę ubogim;
- Świątynia Antonina i Faustyny (Chiesa Annessa San Lorenzo de’ Speziali in Miranda): miejsce skazania i potępienia przez prefekta Rzymu;
- Zaanektowany kościół św. Wawrzyńca in Fonte (Chiesa Annessa San Lorenzo in Fonte): miejsce jego uwięzienia przez setnika Hipolita oraz fontanna, w której święty udzielał chrztu współwięźniom;
- Kościół św. Wawrzyńca „in Panisperna” (Chiesa di San Lorenzo in Panisperna): miejsce jego męczeństwa i ruszt, na którym go stracono;
- Bazylika św. Wawrzyńca za Murami (Basilica Minore Papale di San Lorenzo fuori le Mura): miejsce jego pochówku.
Również w Rzymie są trzy inne znaczące kościoły, które są poświęcone św. Wawrzyńcowi, ale nie są związane z jego życiem:
- Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina” (Basilica Minore di San Lorenzo in Lucina), w której znajdują się relikwie rusztu oraz łańcuchów[14];
- Kościół św. Wawrzyńca in Palatio ad Sancta Sanctorum, (Chiesa di San Lorenzo in Palatio ad Sancta Sanctorum, Pontificio Santuario della Scala Santa), w pobliżu bazyliki św. Jana na Lateranie, która pierwotnie była prywatną kaplicą papieską (w czasach gdy gmach zawierający kaplicę był pałacem papieskim i zawierał jedne z najcenniejszych relikwii kościoła rzymskokatolickiego - stąd jego tytuł "Sancta sanctorum", czyli „Święte Świętych”)
- Kościół św. Wawrzyńca in Piscibus (Chiesa di San Lorenzo in Piscibus), który znajduje się w pobliżu bazyliki św. Piotra.
Kościół Świętego Wawrzyńca Męczennika w Redondo Beach w Kalifornii
Patronat
[edytuj | edytuj kod]Uważano, że św. Wawrzyniec chroni od pożarów i pomaga w chorobach reumatycznych i w poparzeniach. Według legendy miał schodzić co piątek do czyśćca, by wybawić choćby jedną duszę. Święty Wawrzyniec patronuje też przewodnikom sudeckim oraz ratownikom GOPR[15][16][17]. W poniższej tabeli wymieniono zawody, instytucje oraz miejsca, których patronem jest św. Wawrzyniec.
- walka z pożarami
- przyzywany przeciw Lumbago
- Archiwa
- Archiwiści
- Arsenały
- Płatnerze
- Piwowarzy
- Rzeźnicy
- Kucharze
- Szefowie kuchni
- Komicy
- Cukiernicy
- Nożownicy
- Diakoni
- Pracownicy pralni
- Szklarze
- Bibliotekarze
- Biblioteki
- Górnicy
- Bieda
- Ubodzy
- Restauratorzy
- uczniowie
- Seminarzyści
- Witrażyści
- Studenci
- Garbarze
- Plantatorzy winorośli
- Winiarze
- Producenci wina
Miejsca i zawody związane z Polską:
- Diecezja pelplińska
- Karpacz
- Sępólno Krajeńskie
- Słupca
- Wodzisław Śląski
- ratownicy GOPR
- przewodnicy sudeccy
Miejsca i diecezje zagraniczne:
- Cejlon
- Sri Lanka
- Diecezja Alba, Włochy
- Diecezja Amarillo, Texas
- Diecezja Rotterdam, Holandia
- Esbonderup, Dania
- Gross Gartach, Niemcy
- Naurod, Niemcy
- Oldenburg, Dolna Saksonia, Niemcy
- Győrszemere község, Węgry
- Abano Terme, Włochy
- Alba, Włochy
- Angrogna, Włochy
- Berzo Demo, Włochy
- Berzo Inferiore, Włochy
- Brissogne, Włochy
- Cabella Ligure, Włochy
- Camino, Włochy
- Cavatore, Alessandria, Włochy
- Chambave, Aosta, Włochy
- Denice, Włochy
- Folgaria, Włochy
- Gamalero, Włochy
- Lund, Szwecja
- Montevarchi, Włochy
- Mortara, Włochy
- Pontinvrea, Włochy
- Rome, Włochy
- Santena, Włochy
- Scala, Włochy
- Seravezza, Włochy
- Tivoli, Włochy
- Zagarolo, Włochy
- Limbazi, Łotwa
- Il-Birgu, Malta
- San Lawrenz, Gozo, Malta
- Huesca, Hiszpania
Źródła:
- Saint Lawrence of Rome [online] (ang.).
- St Laurentius [online] (szw.).
- Św. Wawrzyniec, „Niedziela”.
- Patron karpacza
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- męczennicy wczesnochrześcijańscy
- wstawiennictwo świętych
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- Wzgórze Świętego Wawrzyńca
- Rzeka Świętego Wawrzyńca
- Wyspa Świętego Wawrzyńca
- Droga Wodna Świętego Wawrzyńca
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Citing St. Donato as the original source. Janice Bennett. St. Laurence and the Holy Grail: The Story of the Holy Chalice of Valencia. Littleton, Colorado: Libri de Hispania, 2002. s. 61.
- ↑ Citing Francisco Diago and St. Donato as sources. Janice Bennett. St. Laurence and the Holy Grail: The Story of the Holy Chalice of Valencia. Littleton, Colorado: Libri de Hispania, 2002. s 15, 62.
- ↑ Janice Bennett. St. Laurence and the Holy Grail: The Story of the Holy Chalice of Valencia. Littleton, Colorado: Libri de Hispania, 2002. s. 61.
- ↑ Sts. Orentius and Patientia [online], Catholic Online (ang.).
- ↑ "St. Lawrence, Deacon Martyr," said to have been martyred by being put on a gridiron. St. Lawrence Orthodox Christian Church. [zarchiwizowane z tego adresu (19 października 2013)]. (ang.).
- ↑ Moraglia, Fr. Francesco, "St. Lawrence, Proto-Deacon of the Roman Church", Vatican. (ang.).
- ↑ Ambroży, De officiis ministrorum. 2.28.
- ↑ St. Lawrence. W: Fr. Paolo O. Pirlo, SHMI: My First Book of Saints. Sons of Holy Mary Immaculate – Quality Catholic Publications, 1997, s. 176–178. ISBN 971-91595-4-5. (ang.).
- ↑ Johann Peter Kirsch, St. Lawrence, [w:] The Catholic Encyclopedia, t. 9, New York: Robert Appleton Company 1910 (ang.).
- ↑ L. Śliwa, Poszukiwacze Świętego Kielicha, „Gość Niedzielny” (30/2006).
- ↑ Święty Wawrzyniec, diakon i męczennik. na brewiarz.katolik.pl [24.07.2009]
- ↑ Science: Tears of St. Lawrence. Time, 1926-08-23. [dostęp 2009-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-15)].
- ↑ Józef Marecki, Lucyna Rotter, Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009, s. 599, ISBN 978-83-242-0910-1.
- ↑ Parrocchia Santa Maria Assunta in Amaseno, Lazio, Italy; "I Luoghi di San Lorenzo a Roma"; [1]; dostęp 13 Marca 2017.
- ↑ Św. Wawrzyniec-nasz patron. [zarchiwizowane z tego adresu]. na przewodnikdolnyslask.wroclaw.pl
- ↑ Beata Czerniak, Katarzyna Rybicka: Święty Wawrzyniec patronem Słupcy. 17 sierpnia 2010. [dostęp 2012-08-11].
- ↑ Dzień świętego Wawrzyńca - patrona Wodzisławia Śląskiego. Urząd Miasta Wodzisławia Śląskiego, 2012-08-10. [dostęp 2012-08-11].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ks. Stanisław Hołodok: Św. Wawrzyniec, diakon i męczennik. opoka.org.pl. [dostęp 2012-04-01].
- Święty Wawrzyniec, diakon i męczennik. Internetowa Liturgia Godzin, brewiarz.pl. [dostęp 2014-08-12].