Przejdź do zawartości

Ulmer Münster

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Najświętszej Marii Panny w Ulm
Münster Unserer Lieben Frau in Ulm
Ulmer Münster
Ilustracja
Widok fasady (zachodnia strona kościoła)
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Badenia-Wirtembergia

Miejscowość

Ulm

Wyznanie

protestanckie

Kościół

Ewangelicki Kościół Krajowy Wirtembergii

Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii
Mapa konturowa Badenii-Wirtembergii, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Ulm”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Ulm”
Ziemia48°23′55″N 9°59′33″E/48,398611 9,992500
Strona internetowa
Wnętrze kościoła NMP w Ulm

Ulmer Münster (dawniej Münster Unserer Lieben Frau in Ulm[1], czyli kościół Najświętszej Marii Panny w Ulm[2]), zwyczajowo katedra[a] w Ulm[4] lub katedra ulmska[5][6] – zabytkowy gotycki kościół parafialny[1] w Ulm, początkowo katolicki, następnie (od reformacji) protestancki.

Od 1890 (roku zakończenia budowy) kościół w Ulm, dzięki wieży mającej 161,53 metrów, jest najwyższym kościołem na świecie[7][8] (tytuł ten przejął od katedry w Kolonii); do 1901 (roku zakończenia budowy ratusza w Filadelfii) był też drugim (po Mole Antonelliana) co do wielkości budynkiem.

W przeciwieństwie do kościoła Trójcy Świętej, ocalał podczas alianckich bombardowań miasta (najcięższe, w którym zniszczono 81% śródmieścia, miało miejsce 17 grudnia 1944), prawdopodobnie z powodu swojej wartości historycznej oraz dlatego, że stanowił punkt orientacyjny dla pilotów[9].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Budowę rozpoczął Heinrich Parler w końcu XIV wieku, a kontynuował Ulrich von Ensingen (współbudowniczy katedry w Bazylei). W średniowieczu wnętrze mieściło około 20 tysięcy stojących osób (co w okresie budowy dwukrotnie przekraczało liczbę obywateli miasta); obecnie znajduje się w nim 2000 miejsc siedzących[3].

Wieża kościoła została zbudowana w stylu gotyckim. Projektantem był Matthäus Böblinger, który jednak nigdy nie zrealizował swojego planu z uwagi na niewłaściwy dobór materiałów budowlanych, kończący próby wzniesienia obiektu niepowodzeniem. W wiekach późniejszych konieczne było ciągłe stabilizowanie zrealizowanego dolnego odcinka. Do sprawy budowy wrócono dopiero w XIX wieku, wraz z zainteresowaniami neogotykiem. Budowa trwała więc, z przerwami, od 1377 do 1890.

Wieża jest dostępna dla zwiedzających – najwyższa platforma widokowa mieści się na samym szczycie budowli. Dostęp do niej zapewnia 768 krętych stopni. Ze szczytu widoczne są (przy dobrej pogodzie) nawet Alpy Szwajcarskie.

Najważniejsze elementy zabytkowe

[edytuj | edytuj kod]

Do świątyni prowadzi pięć portali z bogato zdobionymi tympanonami. Nad drzwiami głównymi przedstawiono sceny z Księgi Rodzaju zrealizowane przez Mistrza Hartmanna. W pięcionawowym wnętrzu najważniejszymi dziełami sztuki są:

  • ambona z bardzo wysokim baldachimem, na którego szczycie umieszczona jest druga ambona, niedostępna dla ludzi, symbolizująca boskie pochodzenie słów kaznodziei
  • tabernakulum z ażurowym, również bardzo wysokim, baldachimem
  • bogato zdobione stalle w prezbiterium (1469–1474), autorstwa Jörga Syrlina Starszego i Michela Erharta
  • fresk Sąd Ostateczny, nad ścianą oddzielającą nawy od prezbiterium, widoczny z prawie każdego miejsca świątyni
  • kaplica Besseserów, z zachowanymi oryginalnymi witrażami z XV wieku
  • w zachodnim portalu świątyni witraże ze scenami pasyjnymi i wizerunkami świętych, wykonane przez Hansa Ackera.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Określenie „katedra” ma charakter zwyczajowy, gdyż kościół ten nigdy nie był siedzibą zwierzchnika diecezji[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Münster Unserer Lieben Frau [online], Landesamt für Denkmalpflege Baden-Württemberg [dostęp 2018-01-27] (niem.).
  2. Achim Timmermann. A Promise of Paradise. Microarchitecture, Baptism and the Font Ciborium of St. Severus in Erfurt. „Biuletyn Historii Sztuki”. 69 (3 i 4), s. 177–188, 2007. 
  3. a b Najbardziej imponujące budynki świata [online], BiuroRekordow.pl, 4 stycznia 2012 [dostęp 2018-01-27].
  4. Tadeusz Broniewski: Historia architektury w zarysie. Wrocław: Ossolineum, 1959, s. 193.
  5. Ulm – najlepsze połączenie tradycji i nowoczesności [online], Deutsche Zentrale für Tourismus [dostęp 2018-01-27].
  6. Adalbert Kraetzig, Janssen i historia reformacji, Kraków: www.ultramontes.pl, 2015 [dostęp 2018-01-27].
  7. Der Westturm [online], Ulmer Münster [zarchiwizowane z adresu 2017-07-03] (niem.).
  8. Baugeschichte, [w:] Münsterbauhütte Ulm der Evangelischen Gesamtkirchengemeinde [online], Münsterbauamt Ulm [dostęp 2018-01-27] (niem.).
  9. Ulm Minster, Germany. worldsiteguides.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)]., World site guides.com [dostęp 01.02.2018]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Gordon MacLachlan: Niemcy – część południowa. Bielsko-Biała: Pascal, 1998, s. 279 i 280. ISBN 83-87037-96-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]