Przejdź do zawartości

Sykstus V

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sykstus V
Xystus Quintus
Felice Peretti
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

Państwo Kościelne

Data i miejsce urodzenia

13 grudnia 1521
Grottammare

Data i miejsce śmierci

27 sierpnia 1590
Rzym

Miejsce pochówku

Bazylika Matki Bożej Większej, ?, ?

Papież
Okres sprawowania

24 kwietnia 1585 – 27 sierpnia 1590

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Śluby zakonne

1536

Prezbiterat

1547

Nominacja biskupia

15 listopada 1566

Sakra biskupia

12 stycznia 1567

Kreacja kardynalska

17 maja 1570
Pius V

Pontyfikat

24 kwietnia 1585

podpis
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

12 stycznia 1567

Konsekrator

Antonio Lauro

Współkonsekratorzy

Giovanni Antonio Astorch
Giovanni D’Amato

Pomnik Sykstusa V w Loreto

Sykstus V (łac. Xystus V, właśc. Felice Peretti OFMConv lub Felice Peretti di Montalti; ur. 13 grudnia 1521 w Grottammare, zm. 27 sierpnia 1590 w Rzymie[1]) – papież w okresie od 24 kwietnia 1585 r. do 27 sierpnia 1590 r.[2]

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne życie

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z biednej rodziny – był synem rolnika; jego matką była Marianna da Frontillo[3]. Edukacją Felice zajął się wuj, franciszkanin konwentualny[1]. Wkrótce (w 1533 r.) Felice sam wstąpił do zakonu[2]. Wykazywał wielki zapał do nauki; otrzymywał najwyższe stopnie zarówno w szkole w Fermo, jak i na uniwersytetach w Bolonii i Ferrarze. W 1547 r. otrzymał święcenia kapłańskie[3]. Uzyskał doktorat z teologii w 1548 r.[3] Wkrótce zdobył uznanie jako wybitnie inteligentny dysputant i świetny kaznodzieja[1]. W latach 1557–1560 był inkwizytorem generalnym w Wenecji[3]. W 1561 r. został prokuratorem generalnym, a w 1566 r. wikariuszem generalnym zakonu franciszkanów[3][2]. W tym samym roku został wybrany biskupem S. Agata dei Goti, a rok później otrzymał sakrę[3]. 17 maja 1570 r. papież Pius V mianował go kardynałem[3]. W latach 1571–1577 był także biskupem Fermo[1]. Znany był odtąd jako Kardynał Montalto[3]. W Kurii Rzymskiej został przydzielony do Kongregacji ds. Biskupów oraz Kongregacji Indeksu, został także członkiem komisji inkwizycyjnej badającej zarzuty o herezję wobec prymasa Hiszpanii Bartolomé Carranzy[4].

Pontyfikat

[edytuj | edytuj kod]

Po śmierci papieża Grzegorza XIII został 24 kwietnia 1585 r. jednogłośnie wybrany na papieża, przybierając imię Sykstus V. Mimo że panował dość krótko, zdołał przeprowadzić w Watykanie liczne reformy – uporządkował finanse Watykanu (wzbogacił pusty skarbiec papieski) i zreformował Kurię Rzymską – utworzył 15 Kongregacji Kardynalskich, które miały za zadanie samodzielnie wykonywać zlecone zadania[2]. Zreformował też Kolegium Kardynałów – postanowił, że kardynałów będzie nie więcej, niż 70: 6 kardynałów biskupów, 50 kardynałów prezbiterów i 14 kardynałów diakonów[2]; to ustalenie przetrwało aż do 1958 r. Bezwzględnie rozprawił się z przestępczością – skazał tysiące bandytów, a także mnichów i ich kochanki, na publiczne stracenie, z powodu czego nazwany został „żelaznym papieżem”[1]. W 1588 r. w odpowiedzi na tendencje reformacyjne i przenikanie obrzędów ludowych do liturgii katolickiej utworzył Kongregację Obrzędów, która „miała strzec przepisanych ceremonii Kościoła i nie dopuszczać jakiejkolwiek ich skazy”. Otaczał opieką miasta, nadał prawa miejskie Montalto i Loreto. Pomagał rolnikom – osuszył dolinę rzeki Chiani koło Orvieto i Błota Pontyjskie.

Popierał finansowo Ligę Katolicką w jej wojnach religijnych w zachodniej Europie, oraz królów polskich Stefana Batorego i Zygmunta III Wazę, upatrując w tym pierwszym przywódcę krucjaty antytureckiej, która miałaby doprowadzić do całkowitego wyzwolenia Węgier spod panowania tureckiego[2]. Początkowo papież poparł hiszpańskiego króla Filipa II i ekskomunikował Henryka z Nawarry, lecz gdy pojawiła się możliwość przejęcia korony francuskiej przez Henryka i jego konwersja na katolicyzm, Sykstus sprzeciwił się Filipowi II, ryzykując zerwanie stosunków dyplomatycznych[1]. Nakłaniał również tolerancyjnego cesarza Rudolfa II do prześladowania protestantów. „Żelazny papież”, jako były inkwizytor, ustanowił również dodatkowe trybunały inkwizycyjne. Ogłosił św. Bonawenturę, doktorem Kościoła[1].

Zasługą Sykstusa było wydanie dobrego tekstu Septuaginty[5]. Nad tzw. Wulgatą sykstyńską pracował przez osiemnaście miesięcy. Po ukończeniu prac, w kwietniu 1590 r., wydał bullę „Aeternus Ille”, w której ogłosił Wulgatę swojego autorstwa jedynym prawowitym tłumaczeniem tekstu Pisma Świętego, a wszelkich prób ingerencji w jego treść bądź wydania Biblii, w języku innym niż łacina zabronił pod groźbą ekskomuniki. Zasugerował również, że wszystkie wydania odbiegające swoją treścią od jedynego „prawdziwego, obowiązującego, autentycznego i nie kwestionowanego” przekładu powinny zostać zniszczone. Jako że Sykstus podczas prac nad swoim dziełem kierował się własną wyobraźnią, w twórczym zapędzie pozmieniał układ rozdziałów i numerację wersów, a czasem nawet pomijał całe wersy, o ile nie pasowały do jego wizji. Stworzona w ten sposób Wulgata nie zyskała uznania kardynałów, którzy po śmierci autora wstrzymali jej druk i rozpoczęli akcję masowego odkupywania już sprzedanych egzemplarzy – rzekomo na mocy ostatniej woli Sykstusa V – by je następnie zniszczyć[2].

W Rzymie zbudował akwedukty Aqua Marcia i Aqua Felice i dostarczył wodę m.in. na pozbawione jej dotąd wzgórza rzymskie[1]. Dzięki temu mogły być na nowo zabudowane i zamieszkane. Przebudował papieski Pałac Laterański, zachowując antyczną Scala Santa, i powiększył również należący do papieży pałac na Kwirynale[1]. Zmienił układ ulic, by połączyć szerokimi traktami wszystkie cztery bazyliki większe. Położył fundament pod Schody Hiszpańskie. Rozbudował Pałac Watykański, wystawił nowy gmach dla Biblioteki Watykańskiej[1]. Udało mu się też ukończyć kopułę bazyliki św. Piotra według projektu Michała Anioła[2]. Nie miał szacunku dla budowli antycznych i wiele z nich zburzył, m.in. Septizonium i Termy Dioklecjana. Niektóre odnowił, przydając im elementy chrześcijańskie. Kolumny Trajana i Antonina poświęcił św. Piotrowi i św. Pawłowi. Na obelisku Nerona, przeniesionym na środek placu św. Piotra, kazał ustawić relikwiarz z kawałkami Krzyża Pańskiego.

Kreował 33 kardynałów na ośmiu konsystorzach[3]. Jego głównym współpracownikiem był jego prasiostrzeniec Alessandro Peretti de Montalto, który został kardynałem w wieku zaledwie 14 lat[6].

Sykstus V zmarł w wieku 68 lat.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j John N.D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 379–381. ISBN 83-06-02633-0.
  2. a b c d e f g h Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 138–139. ISBN 83-7006-437-X.
  3. a b c d e f g h i Peretti Montalto, Felice. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-08-21]. (ang.).
  4. SISTO V. Enciclopedia dei Papi (2000). [dostęp 2014-05-05]. (wł.).
  5. Hermann Tüchle & C.A. Barman, Historia Kościoła 1500-1715, red. L.J. Rogier, R. Aubert, M.D. Knowles, przeł. J. Piesiewicz, t. 3, s. 136–137.
  6. DAMASCENI PERETTI, Alessandro. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-08-22]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Pope Sixtus V. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-08-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]