Róża Branicka
| Róża z Potockich Branicka | |
 Portret Róży Branickiej pędzla Ary Scheffera | |
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci |
Ksawery Branicki |
| Odznaczenia | |
| |
Róża Branicka, de domo Potocka, primo voto Potocka (ur. 31 sierpnia 1782 w Humaniu[1], zm. 20[2] grudnia[3] 1862 w Paryżu) – polska arystokratka, artystka amatorka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w 1782 roku w Humaniu w rodzinie Stanisława Szczęsnego Potockiego i Józefiny Amalii z Mniszchów[4].
Jej pierwsze małżeństwo – z Antonim Potockim, z którym miała córkę – zakończyło się rozwodem w 1812 roku[5]. Wyszła później za mąż za Władysława Grzegorza Branickiego, z którym miała siedmioro dzieci[4]: Ksawerego, Elżbietę, Aleksandra, Zofię, Konstantego, Katarzynę i Władysława. Matka Branickiego była przeciwna małżeństwu i odmawiała spotkania z Różą do 1831 roku. Po śmierci Branickiego, Róża wyjechała do Francji[5]. W 1849 roku kupiła dla syna Ksawerego zamek[5][3] i połowę nieruchomości w Montrésor, a także 2300 hektarów okolicznej ziemi[3]. Na zamku zgromadzono liczne poloniki[5]. W miejscowości Branicka ufundowała szkołę[5].
Amatorsko zajmowała się rysunkiem i akwarelą[5]. W dzieciństwie prawdopodobnie brała udział w rodzinnym wyszywaniu chorągwi, które zostały przekazane Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu podczas jego odwiedzin w Tulczynie, gdy wracał ze spotkania z Katarzyną II[5]. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się dwa portrety, które Branicka wykonała techniką akwarelową[4]: Portret Zofii Żółtowskiej (29 x 21,6 cm) oraz Portret Bernarda Potockiego (30,2 x 22,6 cm)[5]. W muzeum znajduje się także portret Branickiej pędzla Ary Scheffera[6]. Jej córki Elżbieta, Zofia i Katarzyna również zostały artystkami amatorkami[4].
Branicka pojawiała się w listach Zygmunta Krasińskiego, którego była teściową, pod pseudonimem „Fregata”[5].
Posiadała najwyższy rosyjski order kobiecy[7]. W kwietniu 1837 została odznaczona małym krzyżem orderu św. Katarzyny[8].
Zmarła 20 grudnia 1862 w Paryżu[3]. Początkowo jej szczątki spoczęły na cmentarzu w Montrésor, po czym zostały przeniesione do krypty grobowej Potockich[9] pod kościołem św. Marcina w Krzeszowicach[5].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Portret Andrzeja Bernarda Potockiego, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Portret córki -
Spotkanie na drodze
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według inskrypcji nagrobnej w krypcie grobowej Potockich w kościele św. Marcina w Krzeszowicach.
- ↑ Według inskrypcji nagrobnej Róży Branickiej w Krzeszowicach zmarła ona w dniu 28 grudnia 1862 r. - jednak nie jest to wiarygodna informacja, gdyż o śmierci hrabiny donosił Kurier Warszawski już w dniu 22 grudnia 1862 r.
- ↑ a b c d Iwona M. Dacka-Górzyńska, Sławomir Górzyński, Piotr Ugniewski, Polacy pochowani na cmentarzu w Montrésor. Les Polonais enterrés au cimetiere de Montrésor, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa, 2008, s. 9, ISBN 978-83-924311-3-8.
- ↑ a b c d Aleksandra Bernatowicz, Potocka Róża, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 7, Instytut Sztuki PAN, 1971, s. 439.
- ↑ a b c d e f g h i j Krzysztof Załęski, Róża Branicka, [w:] Artystki polskie. Katalog wystawy, Agnieszka Morawińska (red.), Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991, s. 122.
- ↑ Portret Róży Branickiej [online], Muzeum Narodowe w Warszawie – Zbiory Cyfrowe [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Włodzimierz Jakubowski: Ordery i medale Rosji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1993, s. 16. ISBN 83-85263-45-4.
- ↑ Список кавалерам россійских императорских и царских орденов. Санкт-Петербург: Тип. II Отд. Собственной Е.И.В. Канцелярии, 1850, s. 21.
- ↑ Albert Konrad Sendor, Adam Józef Potocki (1822-1872), Kraków 2021, s. 225.