Przejdź do zawartości

Jan Sobieski pod Wiedniem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Sobieski pod Wiedniem
Ilustracja
Autor

Jan Matejko

Data powstania

1883

Medium

olej na płótnie

Wymiary

458 × 894 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Watykan

Lokalizacja

Pałac Apostolski

Jan Sobieski pod Wiedniem (Zwycięstwo pod Wiedniem)[1] – obraz Jana Matejki namalowany w latach 1882–1883, znajduje się obecnie w Pałacu Apostolskim (Sala del Sobieski).

Pierwsze szkice do obrazu Matejko zaczął malować w 1879. W Domu Jana Matejki w Krakowie przechowywany jest szkic olejny do tego obrazu namalowany w 1880. Ostateczną wersję obrazu zaczął malować Matejko pod koniec 1882. W dniu 200 rocznicy zwycięstwa pod Wiedniem 12 września 1883 obraz został wystawiony w Wiedniu. Austria przedstawiała wówczas to zwycięstwo jako swoją wiktorię, Matejko postanowił pokazać obraz w Wiedniu, aby podkreślić zasługi polskiego króla i wojska w rozegranej bitwie. Za swoje własne pieniądze wynajął salę, w której zaprezentował swoje dzieło, wstęp zaś na pokaz obrazu był bezpłatny, co w tamtych czasach było absolutnym ewenementem, dzięki temu posunięciu nie tylko rodzina cesarska, ale także zwykli mieszkańcy Wiednia mogli zobaczyć obraz. W grudniu 1883 Matejko wraz z polską delegacją (w jej skład wchodzili m.in.: Artur Władysław Potocki, Stanisław Kostka Tarnowski, Władysław Chotkowski)[2] udał się do Rzymu, gdzie wręczył obraz papieżowi Leonowi XIII nie jako własne dzieło, ale jako dar narodu polskiego.

W tym samym czasie, Komitet jubileuszu Matejki i zakupna obrazu Jan Sobieski pod Wiedniem zbierał fundusze na zakup obrazu, ale podczas obchodów 200 rocznicy odsieczy wiedeńskiej Jan Matejko poinformował, że postanowił w imieniu narodu polskiego podarować obraz papieżowi[3]. Decyzja ta zaskoczyła komitet, który po nadzwyczajnym zebraniu w dniu 13 września 1883 roku podał informację, że poprosi Matejkę o namalowanie kopii obrazu, a gdyby ten się nie zgodził to o namalowanie innego obrazu o treści historycznej, który zostanie podarowany Muzeum Narodowemu w Krakowie. Ustalił również, że nadal będzie prowadził zbiórkę funduszów, a do 1 listopada 1883 roku każdy kto złożył składkę będzie mógł poprosić o jej zwrot[3]. W grudniu 1883 roku komitet podał, że wycofano tylko 360 złr z zebranych do 1 grudnia 32 234 złr[4]. Obraz zastępczy, który powstał w ten sposób, to Kościuszko pod Racławicami.

Obraz przedstawia scenę, podczas której król Jan III Sobieski siedząc na koniu wręcza list kanonikowi Denhoffowi, wysłannikowi papieża Innocentego XI, z wiadomością o pokonaniu wojsk tureckich u bram Wiednia.

W katedrze wawelskiej znajduje się srebrna płyta ukazująca zmniejszoną kopię obrazu Matejki. Płytę wykonał w 1888 roku złotnik Józef Hakowski[5].

Objaśnienie do obrazu autorstwa Andrzeja Pruszyńskiego: 1 – Jan III Sobieski, 2 – Jan Kazimierz Denhoff, 3 – Jakub Sobieski, 4 – chorąży polskiej husarii, 5 – Karol Lotaryński, 6 – chorąży niemiecki Karola Lotaryńskiego, 7 – hrabia Ernest Starhemberg, 8 – kardynał Wilczek, 9 – Hieronim Lubomirski, 10 – saska i bawarska chorągiew, 11 – dwaj polscy szeregowi żołnierze, 12 – Turek, 13 – Arab, 14 – rycerz husarii polskiej, 15 – buńczukowy towarzysz hufców polskich, 16 – Marek Matczyński, 17 – Mikołaj Sieniawski, 18 – Stanisław Jan Jabłonowski, 19 – Atanazy Miączyński, 20 – Jan Jerzy III Wettyn, 21 – Maksymilian II Emanuel, 22 – Marco d’Aviano, 23 – hufy polskiej chorągwi pancernej, 24 – kleryk dominikanin, 25 – paź z zegarem przy karocy, 26 – służący pakujący rzeczy do drogi 
Objaśnienie do obrazu autorstwa Andrzeja Pruszyńskiego: 1 – Jan III Sobieski, 2 – Jan Kazimierz Denhoff, 3 – Jakub Sobieski, 4 – chorąży polskiej husarii, 5 – Karol Lotaryński, 6 – chorąży niemiecki Karola Lotaryńskiego, 7 – hrabia Ernest Starhemberg, 8 – kardynał Wilczek, 9 – Hieronim Lubomirski, 10 – saska i bawarska chorągiew, 11 – dwaj polscy szeregowi żołnierze, 12 – Turek, 13 – Arab, 14 – rycerz husarii polskiej, 15 – buńczukowy towarzysz hufców polskich, 16 – Marek Matczyński, 17 – Mikołaj Sieniawski, 18 – Stanisław Jan Jabłonowski, 19 – Atanazy Miączyński, 20 – Jan Jerzy III Wettyn, 21 – Maksymilian II Emanuel, 22 – Marco d’Aviano, 23 – hufy polskiej chorągwi pancernej, 24 – kleryk dominikanin, 25 – paź z zegarem przy karocy, 26 – służący pakujący rzeczy do drogi 

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Matejko : obrazy olejne : katalog pod redakcją i ze wstępem Krystyny Sroczyńskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Arkady, 1993, s. 192. ISBN 83-213-3652-3.
  2. Henryk Marek Słoczyński: Matejko. Wrocław: 2000, s. 165, seria: A to Polska właśnie. ISBN 83-7023-820-3.
  3. a b Komitet jubileuszu Matejki..., „Czas” (209), 15 września 1883, s. 2.
  4. Otrzymujemy następujące pismo, „Czas” (286), 16 grudnia 1883, s. 2.
  5. Krzysztof J. Czyżewski, Królewska Katedra na Wawelu. Przewodnik, Kraków 2002, s.39.