IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
Zwycięzca konkursu Krystian Zimerman (zdjęcie późniejsze z 2004) | |
Pełna nazwa |
IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina |
---|---|
Termin |
6–29 października 1975 |
Państwo | |
Miejscowość | |
Obiekt | |
Organizator | |
Tematyka |
IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również IX Konkurs Chopinowski) – 9. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 6 października 1975 w Warszawie. Organizatorem konkursu było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina[1].
Charakterystyka konkursu
[edytuj | edytuj kod]Wzięło w nim udział 84 pianistów z 22 krajów[2] (w tym sześcioro Polaków: Anna Jastrzębska, Hanna Jaszyk, Joanna Kurpiewska, Katarzyna Popowa-Zydroń, Elżbieta Tarnawska i Krystian Zimerman, którzy zostali wyłonieni w wyniku przeprowadzonych eliminacji[3])[4]. Ogólnopolskie eliminacje odbyły się w dniach 9–17 lutego 1975 w Warszawie[5]. Z 15 kandydatów – drogą czteroetapowych przesłuchań, jedenastoosobowe jury pod przewodnictwem Kazimierza Sikorskiego wyłoniło sześciu pianistów, którzy reprezentowali Polskę w konkursie głównym[5].
W konkursie mogli uczestniczyć pianiści w przedziale wieku 17–30 lat[4]. Najmłodszym uczestnikiem okazał się siedemnastoletni Brazylijczyk André Boainain, a najstarszym blisko trzydziestoletni Gerald Robbins ze Stanów Zjednoczonych[4]. W historii Konkursu Chopinowskiego wystąpił po raz pierwszy czarnoskóry pianista, reprezentant Trynidadu i Tobago, Donald Ryan[6][7].
Konkurs odbył się w dniach 6–29 października 1975[8]. Składał się z trzech etapów oraz finału[4]. Zwyciężył Polak Krystian Zimerman, grając na fortepianie marki Steinway, uczeń jednego z jurorów, Andrzeja Jasińskiego, będąc trzecim w historii Polakiem, który zwyciężył w tym konkursie[9], otrzymując poza nagrodą główną w wysokości 60 000 zł[10], również wszystkie nagrody specjalne. Został również jednym z najmłodszych w jego historii zwycięzców (18 lat)[8]. Ponadto otrzymał także nagrodę im. Zbigniewa Drzewieckiego za najlepsze wykonanie sonaty, ustanowioną przez uczniów profesora, laureatów Konkursów Chopinowskich[11]. Po zakończeniu konkursu jego zwycięzca powiedział, m.in[12]:
W najśmielszych marzeniach nie przewidywałem aż tak wysokiego wyróżnienia. Tę radość i satysfakcję zawdzięczam przede wszystkim memu profesorowi – Andrzejowi Jasińskiemu, pod którego opieką pozostaję od szóstego roku życia. Po konkursie będę mógł więcej czasu poświęcić kompozytorom, których gram ze szczególną przyjemnością – Bachowi, Beethovenowi, Rachmaninowi, Czajkowskiemu. Poza tym, za najważniejszą w tej chwili sprawę uważam naukę. Przyjęto mnie bezpośrednio po ukończeniu liceum na II rok studiów w katowickiej PWSM, co zobowiązuje do podwójnego wysiłku.
Pianiści mieli do wyboru cztery fortepiany następujących marek: Bechstein, Bösendorfer oraz Steinway (2 instrumenty)[13].
Od tego konkursu utrwaliła się tradycja wykonywania w rocznicę śmierci Fryderyka Chopina – 17 października – Requiem, Wolfganga Amadeusa Mozarta w kościele Świętego Krzyża, gdzie spoczywa serce Chopina[8]. Utwór ten zabrzmiał bowiem w czasie uroczystości pogrzebowych kompozytora w kościele św. Magdaleny w Paryżu w 1849[8].
Na IX Konkursie Chopinowskim, laureatom trzech pierwszych miejsc wręczono po raz pierwszy medale (poza nagrodami finansowymi)[8]. Medale te według projektu Józefa Markiewicza zostały wybite przez Mennicę Państwową[8].
Niespodzianką było niezakwalifikowanie się do finału, uważanych przez publiczność za jednych z faworytów, Amerykanina Williama Wolframa czy Kanadyjczyka Johna Hendricksona[14]. Warto dodać, że Elżbieta Tarnawska mimo kwalifikacji nie wyszła na scenę, rezygnując z finałowego występu[15].
Podczas trwania konkursu otwarto wystawę okolicznościową pt. Portrety Fryderyka Chopina[1]. Warto dodać, że z okazji IX Konkursu Chopinowskiego, Poczta Polska wydała 7 października znaczek pocztowy o nominale 1,50 zł; projektu Stefana Małeckiego, przedstawiający podobiznę Fryderyka Chopina wg litografii Godefroya Engelmanna[16].
Kalendarium
[edytuj | edytuj kod]Kalendarz konkursu[4] | ||||||||||||||||||||||||
Faza konkursu | Data | |||||||||||||||||||||||
6.10 | 7.10[17] | 8.10[18] | 9.10[19] | 10.10 | 11.10[6] | 12.10[6] | 13.10[20] | 14.10[21] | 15.10[22] | 16.10[23] | 17.10 | 18.10[24] | 19.10[24] | 20.10[25] | 21.10[26] | 22.10[27] | 23.10 | 24.10 | 25.10 | 26.10 | 27.10[28] | 28.10 | 29.10 | |
Koncert inauguracyjny | ||||||||||||||||||||||||
I etap | ||||||||||||||||||||||||
II etap | ||||||||||||||||||||||||
III etap | ||||||||||||||||||||||||
Finał | ||||||||||||||||||||||||
Koncert laureatów |
Jury
[edytuj | edytuj kod]Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie[8]:
System oceny pianistów
[edytuj | edytuj kod]Jury oceniało sztukę interpretacyjną każdego z uczestników przy pomocy punktów od 1 do 25. Ocenę: (średnią arytmetyczną) uzyskano dzieląc sumę wszystkich ocen uczestnika przez liczbę głosujących[2]. Wyniki II etapu uzyskiwano na podstawie sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych przez uczestników w I i II etapie, zaś wyniki III etapu na podstawie średnich uzyskanych w I, II i III etapie[2]. Po zakończeniu przesłuchań i dokonaniu obliczeń dyrektor konkursu podał do wiadomości jury wyniki przesłuchań I etapu w formie wykazu średnich arytmetycznych ocen, uszeregowanych od najwyższej do najniższej, jednak bez nazwisk uczestników[2]. Po ustaleniu przez jury liczby uczestników dopuszczonych do II etapu, dyrektor konkursu podał listę uczestników w porządku alfabetycznym[2]. Podobna procedura nastąpiła po II i III etapie[2]. Po zakończeniu finału dyrektor konkursu przedstawił jury sumy średnich arytmetycznych ocen uzyskanych przez uczestników finału we wszystkich etapach i finale, po czym podjęto decyzję w sprawie rozdziału nagród[2]. Zgodnie z Regulaminem IX Konkursu Chopinowskiego warunkiem zdobycia I nagrody było uzyskanie łącznie ze wszystkich III etapów i finału przynajmniej 88 punktów na 100 możliwych[28].
Konkurs
[edytuj | edytuj kod]Koncert inauguracyjny
[edytuj | edytuj kod]6 października w sali Filharmonii Narodowej odbyła się ceremonia inauguracji IX Konkursu Chopinowskiego, uroczystym koncertem orkiestry i chóru Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego, z udziałem solistów: skrzypków Henryka Szerynga i Bogusława Bruczkowskiego oraz Kazimierza Pustelaka (tenor)[4]. W programie koncertu znalazły się następujące utwory: uwertura do opery Leszek Biały, Józefa Elsnera; Koncert skrzypcowy D-dur op. 61, Ludwiga van Beethovena i balet Harnasie, Karola Szymanowskiego oraz koncert na dwoje skrzypiec Antonia Vivaldiego[4].
I etap
[edytuj | edytuj kod]Przesłuchania konkursowe odbyły się w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej w kolejności alfabetycznej, począwszy od wylosowanej wcześniej litery „E”[17]. Jako pierwsza 7 października w sesji przedpołudniowej wystąpiła reprezentantka Mongolii Gonchigsumlaa Erdenechimeg, grając jako pierwszy utwór Nokturn E-dur[17]. Podczas przesłuchań tego etapu (12 października) zdarzył się incydent eksplodującego reflektora podczas występu Amerykanina Davida Rubinsteina, ale nie przeszkodziło mu to w kontynuacji gry repertuarowej[6]. Przesłuchania tego etapu (16 października) zakończyła Angielka polskiego pochodzenia Maria Czyrek[22].
II etap
[edytuj | edytuj kod]17 października jury po wysłuchaniu występujących pianistów w pierwszym etapie, podjęło decyzję o dopuszczeniu do II etapu 34 pianistów z 12 krajów (w tym 5 Polaków)[29]. Podobnie jak w poprzednim etapie pianiści występowali kolejno w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej. Jako pierwszy rozpoczął przesłuchania tego etapu (18 października) Francuz Jean-Gabriel Ferlan[29].
Uczestnicy II etapu[29]
|
III etap
[edytuj | edytuj kod]23 października jury podjęło decyzję o dopuszczeniu do przesłuchań III etapu 14 pianistów z 6 krajów (w tym 3 Polaków)[30].
Uczestnicy III etapu[30]
|
Finał
[edytuj | edytuj kod]Po wysłuchaniu wszystkich uczestników trzeciego etapu jury dopuściło 7 pianistów do występów finałowych, w tym dwóch Polaków[31]. Pianiści w finale mieli do wyboru wykonanie jednego z Koncertów fortepianowych Fryderyka Chopina: (f-moll op. 21 lub e-moll op. 11) wraz z towarzyszącą im Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji pod batutą Jerzego Maksymiuka[31]. Z powodu choroby z przesłuchań finałowych wycofała się Elżbieta Tarnawska[32].
Finaliści[31]
|
Koncert laureatów
[edytuj | edytuj kod]29 października o godz 19:30 rozpoczęła się w sali Filharmonii Narodowej ceremonia zakończenia IX Konkursu Chopinowskiego[32]. Listę laureatów odczytał dyrektor międzynarodowych konkursów chopinowskich Wiktor Weinbaum, a trofea nagrodzonym wręczył przewodniczący zespołu jury Kazimierz Sikorski[32]. Następnie od VI do I miejsca kolejno występowali w repertuarze chopinowskim wszyscy nagrodzeni laureaci finału[32].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]28 października w późnych godzinach wieczornych jury podjęło ostateczne decyzje o wynikach konkursu[33]. Zdobywcy trzech pierwszych miejsc zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończącym konkurs, koncercie laureatów.
Nagrody główne[33] | |||
Nagroda | Laureat | Kraj | Fundator nagrody |
Krystian Zimerman[9] | Polska | Minister Kultury i Sztuki[1] | |
Dina Joffe | ZSRR | ||
Tatjana Fied´kina | ZSRR | ||
4 | Pawieł Giliłow | ZSRR | |
5 | Dean Kramer | Stany Zjednoczone | |
6 | Diana Kacso | Brazylia | |
Wyróżnienia[33] | |||
Wyróżniony | Kraj | Fundator nagrody | |
Dan Atanasiu | Rumunia | Minister Kultury i Sztuki[1] | |
John Hendrickson | Kanada | ||
Neal Larrabee | Stany Zjednoczone | ||
Katarzyna Popowa-Zydroń | Polska | ||
Elżbieta Tarnawska | Polska | ||
Aleksandr Urwałow | ZSRR | ||
Wiktor Wasiliew | ZSRR | ||
William Wolfram | Stany Zjednoczone | ||
Nagrody Specjalne[33] | |||
Nagroda | Nagrodzony | Kraj | Fundator nagrody |
Najlepsze wykonanie poloneza | Krystian Zimerman[9] | Polska | Towarzystwo im. Fryderyka Chopina |
Najlepsze wykonanie mazurków | Krystian Zimerman[9] | Polska | Polskie Radio |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Barbara Niewiarowska , Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie [online], chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14] .
- ↑ a b c d e f g Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs IX [online], konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-22] .
- ↑ Polska reprezentacja na IX Konkurs Chopinowski, „Gazeta Zielonogórska”, Nr 42, Zielona Góra: RSW "Prasa - Książka - Ruch" Zielonogórskie Wydawnictwo Prasowe, 19 lutego 1975, s. 2 [dostęp 2022-11-29] .
- ↑ a b c d e f g Wielkie święto pianistyki polskiej. Rozpoczął się IX Międzynarodowy Konkurs Chopinowski, „Dziennik Polski”, Nr 220 (9805), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 7 października 1975, s. 1–2, ISSN 0137-9089, OCLC 749162897 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b Polska ekipa na konkurs chopinowski, „Trybuna Robotnicza”, Nr 42, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 19 lutego 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2022-11-30] .
- ↑ a b c d Marek Brzeźniak , IX Konkurs Chopinowski. Na półmetku I etapu, „Trybuna Robotnicza”, Nr 225, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 13 października 1975, s. 1–2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Donald Ryan. [w:] Oklahoma Jazz Hall of Fame [on-line]. okjazz.org. [dostęp 2021-06-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina [online], chopincompetition2015.com [zarchiwizowane z adresu 2021-01-25] .
- ↑ a b c d Osoby związane z Chopinem. (Krystian Zimerman), [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09] .
- ↑ Waldorff 1993 ↓, s. 154.
- ↑ Izabela Künstler , IX Konkurs - 1975 r [online], tvp.pl, 12 grudnia 2009 [zarchiwizowane z adresu 2017-03-18] .
- ↑ Zakończył się maraton chopinowski. I nagroda i złoty medal dla Krystiana Zimermana, „Gazeta Lubuska”, Nr 239, Zielona Góra: RSW "Prasa - Książka - Ruch" Zielonogórskie Wydawnictwo Prasowe, 30 października 1975, s. 1–2 [dostęp 2022-11-30] .
- ↑ Marek Brzeźniak , IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Pierwszy dzień eliminacji, „Trybuna Robotnicza”, Nr 220, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 7 października 1975, s. 1, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Jacek Marczyński , Salon odrzuconych, „Rzeczpospolita”, Nr 247 (5717) (wydanie specjalne), Warszawa, 21 października 2000, s. 4 [dostęp 2017-03-17] .
- ↑ Gipsowa ręka Chopina, [w:] Tarnowski Kurier Kulturalny [online], tarnowskikurierkulturalny.blox.pl [zarchiwizowane z adresu 2017-03-18] .
- ↑ IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, [w:] Katalog Znaków Pocztowych, kzp.pl, 7 października 1975 [zarchiwizowane z adresu 2021-01-21] .
- ↑ a b c Marek Brzeźniak , IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Pierwsi wykonawcy-pierwsze oklaski, „Trybuna Robotnicza”, Nr 221, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 8 października 1975, s. 1, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Eliminacyjne koncerty Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 222, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 9 października 1975, s. 1, 4, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Występ polskich pianistek w Konkursie Chopinowskim, „Trybuna Robotnicza”, Nr 223, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 10 października 1975, s. 3, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Dziś gra kolejna Polka, „Trybuna Robotnicza”, Nr 226, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 14 października 1975, s. 3, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Kończy się I etap Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 227, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 15 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b Marek Brzeźniak , IX Konkurs Chopinowski. Owacja dla katowickiego pianisty, „Trybuna Robotnicza”, Nr 228, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 16 października 1975, s. 1–2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Dziś ogłoszenie wyników I etapu Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 229, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 17 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b Początek II etapu Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 231, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 20 października 1975, s. 1, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ IX Konkurs Chopinowski. Wystąpiły kolejne Polki, „Trybuna Robotnicza”, Nr 232, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 21 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , Dziś ostatni dzień II etapu Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 233, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 22 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ Marek Brzeźniak , IX Konkurs Chopinowski. Pojedynek mistrzów, „Trybuna Robotnicza”, Nr 234, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 23 października 1975, s. 1, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b Większość pianistów wybrała Koncert e-moll. Pierwszy dzień finału Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 237, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 28 października 1975, s. 4, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b c Polska piątka w II etapie Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 230, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 18 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b IX Konkurs Chopinowski. Trójka Polaków w III etapie, „Trybuna Robotnicza”, Nr 235, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 24 października 1975, s. 9, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b c Marek Brzeźniak , Dziś i jutro finał IX Konkursu Chopinowskiego, „Trybuna Robotnicza”, Nr 236, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 27 października 1975, s. 2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b c d I sekretarz KC PZPR serdecznie pogratulował laureatom IX Konkursu Chopinowskiego. Koncert zwycięzców, „Trybuna Robotnicza”, Nr 239, Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 30 października 1975, s. 1–2, ISSN 0137-9356, OCLC 750488613 [dostęp 2019-01-18] .
- ↑ a b c d Sukces polskiej pianistyki. Krystian Zimerman zdobywcą I nagrody Konkursu Chopinowskiego, „Dziennik Polski”, Nr 238 (9823), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 29 października 1975, s. 1, ISSN 0137-9089, OCLC 749162897 [dostęp 2019-01-18] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alicja Matracka-Kościelna (tł. na jęz. fr. Irena Jarosz): Program IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina, Warszawa 7-28 października 1975 – Programme du IXe Concours International de Piano Frédéric Chopin, Varsovie: 7-28 octobre 1975. Wyd. 1. Warszawa: Wyd. Interpress, 1975. OCLC 749871168. (pol. • fr.).
- Jerzy Waldorff, Wielka gra, wyd. III uzup., Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, ISBN 83-214-0940-7, OCLC 69467869 .
- Wiktor Weinbaum (tł. na jęz. fr. i ros. Irena Jarosz, na jęz. ang. Renata Sobańska, na jęz. niem. Halina Więcławska): Regulamin IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego imienia Fryderyka Chopina, Warszawa 7-28 października 1975 – Reglement du IXe Concours International de Piano Frédéric Chopin. Wyd. 1. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 1975. OCLC 953156161. (pol. • ang. • fr. • niem. • ros.).
- Stefan Wysocki , Wokół Konkursów Chopinowskich, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987, ISBN 83-212-0443-0, OCLC 749899851 .