Grzybówka fioletowawa

Grzybówka fioletowawa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka fioletowawa
	Nazwa systematyczna
	Mycena pura (Pers.) P. Kumm.; Führ. Pilzk.: 107 (Zwickau, 1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybówka fioletowawa (Mycena pura (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1794 r. Persoon, nadając mu nazwę Agaricus purus, do rodzaju Mycena przeniósł go P. Kumm. w 1871 r.^[1]

Synonimów nazwy naukowej jest ponad 50^[2].

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten znany był pod nazwami bedłka liliowa i grzybówka czysta (szczególnie popularna w atlasach grzybów jest ta druga nazwa będąca dosłownym tłumaczeniem nazwy łacińskiej). Władysław Wojewoda uważał, że obydwie są nieprawidłowe i w 1987 r. zmienił nazwę na grzybówka fioletowawa^[3].

Morfologia

Kolory tego gatunku są bardzo zmienne. U młodych owocników występują liliowe i fioletowe barwy, ale podczas dojrzewania znacznie się zmieniają i owocniki przyjmują zabarwienie białawe, żółtawe, różowe, brązowe, a nawet czerwone. Barwa owocników nie wystarcza do identyfikacji tej grzybówki^[4]

Kapelusz

Średnica 2–6 cm, kształt początkowo wypukły do dzwonkowatego, potem rozpostarty. Powierzchnia naga, początkowo liliowo-fioletowa, później biaława, żółtawa, różowo- brązowa lub czerwonawa^[4].

Blaszki

Średniogęste, zatokowato przyrośnięte do trzonu, barwy od białawej do szarobiałej, często różowo lub fioletowo nabiegłe. Przy trzonie często połączone są anastomozami^[5].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość 0,4–0,6 cm, cylindryczny, pusty, łamliwy. Powierzchnia lśniąca, gładka lub z drobnymi włoskami, biaława lub w kolorze kapelusza^[4]^[6].

Miąższ

Wodnisty, barwy białawej lub szarawej. Zapach i smak wyraźnie przypominające rzodkiew^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki długoeliptyczne lub niemal cylindryczne, słabo amyloidalne lub nieamyloidalne, o gładkiej powierzchni. Mają rozmiar 6–10 × 3–4 μm. Podstawki z 4 sterygmami. Cheilocystydy i pleurocystydy występują w różnej liczbie; czasami rzadko i w rozproszeniu, czasami licznie. Są wybrzuszone lub szeroko wrzecionowate i mają rozmiar 40–70 × 10–20 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach. W Europie północna granica zasięgu biegnie przez Islandię i północne obszary Półwyspu Skandynawskiego^[7]. W Europie Środkowej jest jednym z najczęściej występujących grzybów^[5], w Polsce również jest bardzo pospolity^[3].

Owocniki wytwarza od wiosny do jesieni. Występuje w lasach zarówno liściastych, jak iglastych i mieszanych, w zaroślach, ale także na terenach otwartych; na łąkach, ugorach, trawiastych murawach itp^[8].

Znaczenie

Saprotrof^[3]. Według niektórych źródeł jest grzybem słabo trującym dla człowieka. Wywołuje zaburzenia trawienne (prawdopodobnie przyczyną są pochodne indolu) i zawiera związki psychotropowe^[6]. Według innych źródeł jest stosunkowo dla ludzi mało szkodliwa, jednak z łatwością może być pomylona z trującą grzybówką różową, z tego też względu nie należy jej zbierać w celach spożywczych^[5].

Gatunki podobne

Grzybówkę fioletowawą można łatwo pomylić z trującą grzybówką różową (Mycena rosea), gdyż często ma ona takie samo różowe ubarwienie i morfologicznie obydwa te gatunki są podobne. Podobna jest też grzybówka gołębia (Mycena pelianthina). Najłatwiej odróżnić od nich grzybówkę fioletowawą po rzodkiewkowym zapachu i smaku, pomocne przy rozróżnianiu tych gatunków są też inne cechy: grzybówka różowa nie występuje w lasach iglastych, grzybówka gołębia ma ciemniejsze blaszki i ciemniej zabarwione ostrza blaszek^[5]. Rosnąca w lasach liściastych grzybówka fioletowawa morfologicznie jest trudna do odróżnienia od grzybówki różowej^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e MushroomExpert. [dostęp 2014-08-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ ^a ^b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 198. ISBN 83-7404-513-2.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[mushroom-4] MushroomExpert. [dostęp 2014-08-25]. (ang.).

[Gminder-5] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[Gerhardt-6] Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 198. ISBN 83-7404-513-2.

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].

[guminska-8] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]