Przejdź do zawartości

Bogusław V

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bogusław V (Wielki)
Ilustracja
Bogusław V z żoną Elżbietą
książę wołogoski
Okres

od 1326
do 1368

Poprzednik

Warcisław IV

Następca

Bogusław VI, Warcisław VI

książę słupski
Okres

od 1368
do 1374

Poprzednik

wyodrębnione z księstwa wołogoskiego

Następca

Kazimierz IV słupski

Dane biograficzne
Dynastia

Gryfici

Data urodzenia

w okr. 1317–1318

Data śmierci

w okresie 3 lutego –
24 kwietnia 1374

Ojciec

Warcisław IV

Matka

Elżbieta

Żona

Elżbieta Kazimierzówna,
Adelajda Welf

Dzieci

NN córka, Elżbieta,
Kazimierz IV, Warcisław VII,
Bogusław VIII, Barnim V,
Małgorzata

Bogusław V (Wielki) (ur. w okr. 13171318, zm. między 3 lutego a 24 kwietnia 1374[1]) – książę wołogoski w latach 1326–1365 (wraz z braćmi Warcisławem V i Barnimem IV) i 1365–1368 (wespół z Warcisławem V) z dynastii Gryfitów, po podziale księstwa w 1368 książę słupski, syn Warcisława IV i Elżbiety.

Życie i panowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pod rządami opiekuńczymi

[edytuj | edytuj kod]

Był najstarszym synem Warcisława IV księcia wołogoskiego i Elżbiety Piastówny, córki księcia śląskiego Bolka świdnickiego. Już w wieku 8 lat Bogusław V został po śmierci ojca powołany na tron książęcy. Gdy jego ojciec Warcisław IV zmarł w 1326, Bogusław miał 8 lub 9 lat. Rządy opiekuńcze do uzyskania przez niego wieku sprawnego przejęła matka Elżbieta[2].

Po śmierci jego ojca Meklemburczycy wysunęli roszczenia do Rugii. Młody książę, przy udziale matki, wysłał poselstwo do Duńczyków z prośbą o przyjęcie tych ziem jako lenno[3]. Nad Rugią wyznaczono kuratora w osobie Burcharda, hrabiego Schwalenberga[2]. Książęta Meklemburgii, nie godząc się z posunięciem księcia wołogoskiego, pozyskali książąt szczecińskich oraz znaczące rody rugijskie do pomocy i zaatakowali księstwo. Rugijskie ziemie ocalili mieszkańcy Greifswaldu oraz Stralsundu, którzy do obrony wystawili około 340 ciężko- i lekkozbrojnych wojów. Wraz z przybyłymi posiłkami 600 zbrojnych Duńczyków zdołano obronić Łozice od oblężenia. Został zawarty rozejm[4]. Po jego ustaniu książęta szczecińscy Otton I i Barnim III (do 1331) zostali uznani opiekunami małoletniego księcia[2][5].

Dalsze walki z Meklemburczykami były bardziej zaciekłe. Odniesione sukcesy obronne w końcu doprowadziły do układu pokojowego w Brudersdorf (27 czerwca 1328). Na rzecz Henryka II, księcia meklemburskiego, Bogusław V poddał w zastaw kilka okręgów miejskich, które w ciągu 12 lat miały być wykupione – inaczej, zgodnie z warunkami układu, przechodziły w posiadanie Meklemburczyków. W konsekwencji utracono je na skutek braku wpłaty sumy zastawu i nacisku miast pomorskich[6].

Wysuwane również pretensje biskupa szweryńskiego(inne języki) do ziem rugijskich, mimo korzystnego dla Stralsundu wyroku komisji papieskiej, wprowadziły ponownie w stan wojny książąt pomorskich[7]. Ziemie wschodnie księstwa (okręg słupski), na mocy układu z 27 lutego 1329 z zakonem krzyżackim przeszły pod ich dwunastoletni zarząd (zastaw). Dalsze ustępstwa na rzecz zakonu z ziemi bytowskiej doprowadziły do uszczuplenia wpływów książęcych, zachwiania polityki wewnętrznej i zewnętrznej księstwa[8].

Samodzielna władza

[edytuj | edytuj kod]

Od 29 lipca 1332 książę wystawiał samodzielne dokumenty[2]. Od 1338 zarządzał całym księstwem, także w imieniu swoich młodszych braci, nad którymi sprawował opiekę. W trzy lata później, przy pomocy słupszczan, odzyskał ziemię słupską, która była dana pod zastaw krzyżakom za sumę 6 tysięcy grzywien[9].

11 lipca 1343, wespół z młodszym bratem Barnimem IV Dobrym, zawarł sojusz z Kazimierzem Wielkim przeciw zakonowi[10][11]. Po osiągnięciu pełnoletniości i przejęciu władzy Bogusław V rozpoczął odbudowę swego władztwa. Z dużą pomocą miast pomorskich udało się odzyskać większość ziem zachodnich oraz wykupić w 1341 ziemię słupską. Przymierze z królem Polski, Kazimierzem Wielkim, i ślub w 1343 z jego córką Elżbietą uwieńczyło zajęcie ziemi sławieńskiej, będącej od XIII wieku we władaniu Brandenburgii. Porozumienie to miało gwarantować nienaruszalność postanowień zawartych 8 lipca 1343 między królem Polski a krzyżakami (pokój kaliski)[12][11]. Mimo że rozmowy w sprawie układu trwały kilka miesięcy wcześniej, porozumienie nie zostało nigdy wprowadzone w życie. Próby umocnienia polskich wpływów nad Kościołem pomorskim i chęć zbliżenia biskupstwa kamieńskiego do arcybiskupstwa gnieźnieńskiego legły natomiast w gruzach (1346)[13].

W połowie XIV wieku doszło do kilkuletniego konfliktu z władcami meklemburskimi, na skutek zerwania rozejmu przez Bogusława V, który zamierzał ponownie inkorporować okręg Barda do swoich domen. Mimo zawarcia układu pokojowego w Lubece (1350) konfliktu nie rozstrzygnięto[14]. Przez kilka następnych lat prowadzono walki zbrojne, które zakończyły się sukcesem wojów pomorskich w 1354. 12 lutego tego samego roku podpisane zostało porozumienie przy udziale króla rzymskiego i czeskiego Karola IV Luksemburskiego i króla polskiego Kazimierza Wielkiego, w którym książęta meklemburscy zrzekli się ziemi wkrzańskiej i rugijskiej[15]. Książę Bogusław V zobowiązał się jednocześnie do nie budowania twierdz na pograniczu z Meklemburgią, a wszelkie sporne kwestie rozstrzygać przy udziale przedstawicieli sądu czterech miast pomorskich i rycerstwa[16].

W okresie jego rządów przeprowadzono dwukrotnie podział kraju. Pierwszy, datowany na 25 maja 1368, doprowadził do przekazania na jego rzecz (na cztery lata) części księstwa na wschód od Świny. Drugi, przeprowadzony 8 czerwca 1372, nadawał jemu wschodnie obszary z siedzibą w Słupsku[17].

Do jego samodzielnych inicjatyw politycznych należały podpisanie ugody strzałowskiej w 1370, które kończyły długoletni zatarg między miastami hanzeatyckimi a Danią i zawarcie pokoju z Meklemburgią w 1372[18][15]. Po śmierci Elżbiety Bogusław V w 1362 ożenił się po raz drugi z Adelajdą, córką księcia Ernesta brunszwickiego, której zapisał nowo wybudowany zamek darłowski na siedzibę wdowią.

Zmarł prawdopodobnie 24 kwietnia 1374 w klasztorze w Białobokach i tam został pochowany[19]. W kronikach pomorskich zachowały się dobre opinie o księciu Bogusławie V. Był on władcą pełnym odwagi i dzielności, miłośnikiem prawdy i wrogiem obłudy.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

W zapusty 24/25 lutego 1343 ożenił się z Elżbietą, córką króla Polski Kazimierza III Wielkiego. Miał z nią dwie córki i jednego syna:

W okresie od 1362 do 1363 po śmierci pierwszej żony, związał się z Adelajdą, córką księcia brunszwickiego na Grubenhagen Ernesta I. Miał z nią trzech synów i jedną córkę:

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]
Bogusław IV
ur. w okr. 1254–1255
zm. 19 II 1309
Małgorzata
ur. w okr. 1265–1271
zm. po 4 XII 1315, p. 1317
Herman III Długi
ur. ok. 1275
zm. 1 II 1308
Anna Habsburżanka
ur. 1280
zm. 1327
         
     
  Warcisław IV
ur. w okr. 11–27 V 1291
zm. w okr. 31 VII–1 VIII 1326
Elżbieta
ur. w okr. 1300–1304
zm. w okr. II–III 1355
lub przed 2 II 1356
     
   
1
Elżbieta Kazimierzówna
ur. ok. 1326
zm. 1361
OO    w okr. 24–25 II 1343
Bogusław V (Wielki)
(ur. w okr. 1317–1318
 zm. w okr. 3 II–24 IV 1374)
2
Adelajda Welf
ur. ok. 1341
zm. być może 5 II 1407
OO    w okr. 1362–1363
                   
                   
 1    1    1    2    2
NN, córka
ur. ?
zm. ?

Elżbieta
ur. zap. 1346, najp. 1347
zm. 15 II 1393
Kazimierz IV (Kaźko słupski)
ur. 1351
zm. 2 I 1377
Warcisław VII
ur. w okr. 1362–1363, najp. 1365
zm. 25 II 1395
Bogusław VIII
ur. w okr. 1363–1364, najp. 1368
zm. 11 II 1418
   2    2
Barnim V
ur. przed 20 IX 1369
zm. przed 7 II 1403
Małgorzata
ur. w okr. 1370–1374
zm. 12 VI 1410

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Bogusław V zmarł między 3 lutego a 24 kwietnia 1374. Do dziś nie wiadomo, gdzie został pochowany. Według części badaczy jego ciało spoczęło w klasztorze białobockim, według innych w katedrze kamieńskiej[15][22].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 308-312.
  2. a b c d E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 308.
  3. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 81, 82.
  4. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 82.
  5. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 83.
  6. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 83, 84, 86.
  7. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 84, 85.
  8. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 85.
  9. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 85, 86.
  10. K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 43, 65.
  11. a b B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 84.
  12. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 310.
  13. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 89-90.
  14. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 91.
  15. a b c K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 65.
  16. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 92.
  17. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 309.
  18. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 98.
  19. Mieszkańcy zamku - Zamek Książąt Pomorskich Muzeum w Darłowie [online], www.zamekdarlowo.pl [dostęp 2019-03-23].
  20. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 308-312, 317-323.
  21. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 308-312, 323-331.
  22. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 309, 310.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Opracowania

[edytuj | edytuj kod]

Literatura dodatkowa (opracowania)

[edytuj | edytuj kod]

Literatura dodatkowa (online)

[edytuj | edytuj kod]