Przejdź do zawartości

Blachownia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Blachownia
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Urząd Miasta
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

częstochowski

Gmina

Blachownia

Aglomeracja

częstochowska

Prawa miejskie

1967

Burmistrz

Cezary Osiński

Powierzchnia

36,66 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


9735[1]
265,5 os./km²

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

42-290

Tablice rejestracyjne

SCZ

Położenie na mapie gminy Blachownia
Mapa konturowa gminy Blachownia, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Blachownia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Blachownia”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Blachownia”
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego
Mapa konturowa powiatu częstochowskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Blachownia”
Ziemia50°46′40″N 18°58′30″E/50,777778 18,975000
TERC (TERYT)

2404014

SIMC

0931365

Urząd miejski
ul.Sienkiewicza 22
42-290 Blachownia
Strona internetowa

Blachownia (niem. Blachstädt[2]) – miasto w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Blachownia.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 9865 mieszkańców[3].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest położone w Obniżeniu Górnej Warty, nad rzeką Stradomką. Historycznie leży na terenie Małopolski[4]. Graniczy z dużym kompleksem lasów, które wchodzą m.in. w skład Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 36,66 km²[5].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Blachownia, gromadę zniesiono, przekształcając ją w osiedle miejskie, a w 1967 nadano mu status miasta[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa częstochowskiego.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Blachowni w 2014 r.[1]:

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Obszar miasta Blachowni nie jest podzielony na jednostki pomocnicze gminy (np. osiedla lub dzielnice). W rejestrze TERYT wyróżnionych jest 8 integralnych części miasta. Są to[7]:

Miejscowość powstała na przełomie XVII–XVIII wieku obok manufaktury przerabiającej żelazo. Początkowo była osadą, później wsią, a dopiero w XX wieku otrzymała status miasta. Od XVII wieku manufaktury zlokalizowane w miejscowości produkowały blachę. W 1835 zbudowano we wsi dużą fabrykę tego produktu. Od niego pochodzi nazwa miejscowości Blachownia[8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kościół NMP Królowej Polski i św. Michała Archanioła z uszkodzoną wieżą po przejściu tornada w 2008 roku

Historia Blachowni związana jest ściśle z rozwojem przemysłu. Miasto leży w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. Na 1610 r. datuje się założenie w miejscowości manufaktury i uruchomienie wielkich pieców hutniczych. W miejscu istniejącej wcześniej kuźnicy marszałek wielki koronny, starosta olsztyński i krzepicki Mikołaj Wolski wybudował wytwórnię drutu i blach[6]. W 1630 r. huta wytwarzała około 800 wozów żelaza rocznie[9]. W 1633 r. kuźnicę w Blachowni i Łojkach odwiedził król Władysław IV będąc w gościnie u Paulinów na Jasnej Górze i był tu „wystawnie podejmowany przez mistrza Zachariasza”[10]. W 1782 r. wieś podlegała pod parafię w Konopiskach.

Miejscowość wymieniona została w XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego jako wieś Stara i Nowa Blachownia leżące w powiecie częstochowskim w gminie Dzbów i parafii Konopiska. W 1827 we wsi znajdowało się 16 domów zamieszkanych przez 104 mieszkańców. W latach 1835–1837 na gruncie prywatnym Bank Polski działający w Królestwie Polskim założył tutaj fabrykę odlewów żelaznych i blachy[6]. W 1873 wytopiono tutaj 86 761 pudów żelaza. W 1880 oprócz fabryki w miejscowości funkcjonował także wielki piec oraz tartak napędzany silnikiem parowym o sile 20 koni parowych[11].

W latach 50. XX w. rozbudowano hutę i kopalnie rud żelaza w okolicznych miejscowościach, Blachownia uzyskała status osiedla, a w 1967 r. nadano jej prawa miejskie[6]. W 1951 r. oddano do eksploatacji kopalnię rud żelaza „Jerzy” („św. Jerzy”).

W czasie okupacji Blachownia (jako Blachstädt) stanowiła siedzibę powiatu w ramach rejencji opolskiej, która wchodziła w skład prowincji Śląsk, a od 1941 r. w skład nowej prowincji Górny Śląsk.

Obecnie 400 letnią tradycję Huty Blachownia kontynuuje od 2012 r. FMC Odlewnia Żeliwa MIKODA. Wcześniej zakład dzierżawiły przedsiębiorstwa WULFER Sp. z o.o. związana z „Odlewnią Wulkan” w Częstochowie i do 2010 r. PPUH BOSTAL, spadkobiercy państwowego Zakładu Elektro-Metalurgicznego.

15 sierpnia 2008 r. przez Blachownię przeszła trąba powietrzna. Poważnie uszkodzone zostały 122 domy mieszkalne i 62 budynki gospodarcze. Ucierpiał m.in. budynek Urzędu Miasta i kościół miejscowej parafii, z którego zerwana została wieża[12]. Wiatr zniszczył także ponad 10 hektarów lasów[13].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Dawna stacja kolejowa, obecnie budynek Urzędu Stanu Cywilnego

W północnej części miasta, na Stradomce, znajduje się zbiornik retencyjny Blachownia.

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Przez miasto przebiegają:

W mieście znajduje się stacja kolejowa Blachownia. Z uwagi na zły stan techniczny oraz znikomą liczbę pasażerów, budynek dworca (wejście od strony ul. M. Konopnickiej) został wyburzony w 2016 roku.

Powiązanie z powiatowym miastem Częstochowa, odbywa się autobusami GTV (linie 150, 151, 152, 153, 161, 162)[14] oraz pociągami .

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez teren miasta prowadzą trzy szlaki turystyczne:

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]
Kościół parafialny Najświętszego Zbawiciela

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Blachownia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. Provinz Oberschlesien [online], www.territorial.de [dostęp 2023-07-30].
  3. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118.
  4. Małopolska [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-26] (pol.).
  5. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2010, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  6. a b c d Janusz Brandys, Witold Mielczarek, Częstochowa i okolice: przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 98, ISBN 83-217-2397-7, OCLC 11972901 [dostęp 2023-01-16].
  7. Rejestr TERYT.
  8. Rymut 1987 ↓, s. 35.
  9. Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic, Konopiska, 2004.
  10. R.K., Miasto Blachownia – Parafia, historia [online], www.frassati.hg.pl [dostęp 2017-10-12].
  11. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. I, hasło „Blachownia (Stara i Nowa)”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 241. [dostęp 2019-07-02].
  12. usuwanie skutków trąby powietrznej. Ochotnicza Straż Pożarna w Blachowni. [dostęp 2011-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. Cytat: „W wyniku trąby powietrznej w Blachowni poważnie uszkodzone zostały 122 domy mieszkalne (w tym 9 bloków), 62 budynki gospodarcze, budynek Urzędu Miasta, pawilony handlowe, budynek Zarządu Mienia Komunalnego, część remizy strażackiej i Dom Pomocy Społecznej. (…) W naszej miejscowości ucierpiał także kościół parafialny. pw. św. Michała Archanioła. Trąba zerwała wieżę z krzyżem, uszkodzony został dach kościoła.”
  13. Burzliwy weekend. Trąby powietrzne nad Polską. Gazeta.pl Wiadomości, 2008-08-16. [dostęp 2011-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)]. Cytat: „W miejscowości Blachownia wiatr zniszczył las na obszarze 10 hektarów. Powalonych zostało kilka tysięcy drzew – utrudniały one przejazdy w tym rejonie.”
  14. Rozkłady Jazdy GTV BUS. [w:] Gmina Blachownia [on-line]. [dostęp 2020-10-03].
  15. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-24].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]