Przejdź do zawartości

Bengal Zachodni

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bengal Zachodni
পশ্চিম বঙ্গ
West Bengal
stan
ilustracja
Państwo

 Indie

Siedziba

Kolkata

Kod ISO 3166-2

IN-WB

Gubernator

Keshari Nath Tripathi

Premier

Mamata Banerjee

Powierzchnia

88 752 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności


91 347 736[1]

• gęstość

1029,2 os./km²

Języki urzędowe

bengalski, angielski

Położenie na mapie Indii
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Bengal Zachodni (ang. West Bengal, wym. [wɛst bɛŋˈɡɔːl]; bengalski পশ্চিম বঙ্গ, trb.: Pośćim Bongo, trl.: Paścim Baṅga; hindi पश्चिम बंगाल, trb.: Paśćim Bangal, trl.: Paścim Baṁgāl) – jeden ze stanów Indii, położony w jej północno-wschodniej części Indii nad Zatoką Bengalską. Jest to czwarty pod wglądem populacji stan Indii liczący w 2011 r. ponad 91 milionów mieszkańców[2]. Część etno-lingwistycznego regionu Bengalu, główną grupą etniczną są Bengalczycy, głównie wyznawcy hinduizmu. Graniczy od wschodu z Bangladeszem, od północy z Nepalem i Bhutanem, a także z innymi indyjskimi stanami: Orisa, Jharkhand, Bihar, Sikkim i Asam. Stolicą stanu, a zarazem największym miastem jest Kolkata (Kalkuta). Geograficznie stan składa się z pagórkowatego przedpola Dardżylinskich Himalajów, delty Gangesu, regionu Rarh i nadmorskiego regionu Sundarbanów.

w II w. p.n.e. obszar Bengalu został włączony przez Aśokę do swojego imperium. W IV w. n.e. władzę nad Bengalem zdobyło imperium Guptów. Od XIII w. regionem rządzili sułtani, lokalni wielmoże lub podporządkowywały go sobie sąsiadujące państwa z subkontynentu indyjskiego. w XVIII w. region wszedł w skład Imperium Brytyjskiego. Kompania Wschodnioindyjska ugruntowała swoje wpływy w Bengalu w 1757 r. po Bitwie pod Palasi, a Kolkata (Kalkuta) stała się na wiele lat stolicą Indii Brytyjskich. Długotrwałe bliskie kontakty z brytyjską administracją doprowadziły do rozwoju zachodniej edukacji, nauki i reform społecznych w regionie, czyli tak zwanego renesansu bengalskiego. Bengal został podzielony na dwie części w czasie uzyskiwania przez Indie i Pakistan niepodległości w 1947 r.: na część wschodnią, która przypadła Pakistanowi (obecny Bangladesz) i część zachodnią, która pozostała przy Indiach jako stan. Pomiędzy 1977 a 2011 r. władzę w stanie sprawowali komuniści.

Jako jeden z głównych obszarów produkcji rolnej w Indiach, Zachodni Bengal zajmuje szóste miejsce pod względem wkładów do indyjskiego produktu krajowego netto[3]. Dziedzictwo kulturowe stanu, oprócz różnych tradycji ludowych, obejmuje wybitnych autorów, w tym laureata literackiej nagrody Nobla Rabindranatha Tagore. Kolkata jest znana jako „kulturalna stolica Indii”[4]. Bengal Zachodni różni się od innych regionów Indii dużą popularnością piłki nożnej i krykieta[5][6][7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Okres antyczny i klasyczny

[edytuj | edytuj kod]

Na obszarze Bengalu odnaleziono narzędzia z epoki kamienia datowane na 20 000 lat temu[8]. Według poematu epickiego Mahabharata w późnym okresie wedyjskim region był częścią Królestwa Vanga(inne języki)[9]. W tym okresie na terytorium Bengalu istniały również królestwa Rarh, Pundravardhana(inne języki) i Suhma(inne języki). Jednym z pierwszych zagranicznych odniesień do Bengalu jest wzmianka starożytnych Greków ok. roku 100 p.n.e. o ziemi nazywanej Gangaridai(inne języki), która znajdowała się przy ujściu Gangesu[10]. Prowadzono handel morski z obszarami dzisiejszej Birmy, Tajlandii, Półwyspu Malajskiego i Sumatry (tzw. Suvarnabhumi(inne języki))[11]. Według kroniki Mahavamsa Vijaya, książę królestwa Vanga, podbił wyspę Cejlon i w 543 r. p.n.e. założył królestwo Sinhala(inne języki)[12].

Powstałe w VII w. p.n.e. królestwo Magadha, które istniało na obszarze dzisiejszego Biharu i Bengalu, było jednym z czterech głównych królestw Indii w czasie życia Wardhamana Mahawira, założyciela dźinizmu, oraz księcia Siddhartha, założyciela buddyzmu[13]. W III w. p.n.e., pod panowaniem Aśoki z dynastii Maurjów państwo Magadha objęło znaczne obszary południowej Azji od Bengalu po Afganistan i częściowo Beludżystan[14]. Od III do VI w. ne królestwo Magadha było częścią imperium Guptów[15].

Ówczesne teksty wspominają o dwóch niezależnych królestwach istniejących po upadku Imperium Guptów, ok. VI w. n.e.: Vanga (lub Samatata) oraz Gauda, jednakże szczegóły na ich temat nie są znane[16]. Pierwszym wspomnianym z imienia niezależnym królem Bengalu był, rządzący na początku VII w. n.e., Szaszanka(inne języki)[17]. W buddyjskich annałach jest on wspominany jako nietolerancyjny, prześladujący Buddystów, hinduski władca. Zamordował on króla Rajyavardhana(inne języki), buddyjskiego władcę Thanesar, doprowadził do ścięcia drzewa Bodhi oraz zastępował posągi Buddy lingami Śiwy[18]. Po okresie anarchii[19] począwszy od VIII w., przez ok. 4 wieki, region był rządzony przez dynastię Pala(inne języki), zastąpioną później przez hinduistyczną dynastię Sena(inne języki)[20].

Pomiędzy rokiem 1021 a 1023 część Bengalu została podbita przez Rajendra Chola I(inne języki) z dynastii Ćola[21]. Islam pojawił się po raz pierwszy w Bengalu w XII w., wraz z przybyciem sufickich misjonarzy[22]. Proces nawracania na wiarę w Allaha był wzmacniany przez islamskich wojowników Ghazi(inne języki), którzy wspierali budowę nowych meczetów, medres i chanaka. Pomiędzy rokiem 1202 a 1206 Muhammad bin Bakhtiyar Khilji(inne języki), dowódca wojskowy Sułtanatu Delhijskiego najechał Bihar oraz Bengal aż po Rongpur, Bogrę i rzekę Brahmaputra. Mimo iż nie udało mu się trwale przejąć kontroli nad Bengalem pokonał Lakshmana Sena(inne języki), którego synowie przejęli władzę nad znacznie okrojonym terytorium, a ich państwo, ze stolicą w pobliżu dzisiejszego Munszigondźo przetrwało do końca XIII w.[20]

Okres średniowiecza i wczesnej nowożytności

[edytuj | edytuj kod]

Kolejne podboje muzułmańskich władców przyczyniły się do rozprzestrzeniania się Islamu w regionie[23]. Przez kolejne kilka setek lat Bengal był pod rządami kolejnych dynastii Sułtanatu Bengalskiego(inne języki) lub feudalnych panów z Sułtanatu Delhijskiego. W pierwszej połowie XV w. na 20 lat, w wyniku hinduskiego powstania, władzę w Bengalu przejął Radża Ganeśa(inne języki). W XVI w. generał Islam Khan(inne języki) podbił Bengal i włączył go do państwa Wielkich Mogołów. Administracja imperium zezwalała na semi-niepodległość Bengalu pod rządami nababów z Murshidabadu, którzy akceptowali władzę Mogołów w Delhi. W czasie rządów Wielkich Mogołów w Bengalu powstało kilka niepodległych hinduskich państewek, m.in. w okolicy Dźoszohor i Bardhaman. W północnym Bengalu w XVI i XVII w. rosła we wpływy dynastia Koch(inne języki), która zachowała swe znaczenie aż do czasu brytyjskiej epoki kolonialnej[24][25].

Okres kolonialny

[edytuj | edytuj kod]

W XV w. nieliczni europejscy kupcy docierali do Bengalu. W 1757 r. Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska w bitwie pod Palasi pokonała Siraj ud-Daulah(inne języki), ostatniego niezależnego Nawab Bengalu(inne języki). Po bitwie pod Buxarem w 1764 r., rok później Kompania uzyskała od cesarza Mogołów administrację i dochody z prowincji (subah(inne języki)) Bengalu[26]. Prezydencja Bengalu(inne języki) została ustanowiona w 1765 r. Z czasem włączono do niej wszystkie kontrolowane przez Brytyjczyków terytoria na północ od Centralnych Prowincji(inne języki) (obecnie Madhya Pradesh), od ujścia Gangesu i Brahmaputry po Himalaje i Pendżab. Z powodu polityki podatkowej Kompanii w 1770 r. wielki głód w Bengalu(inne języki) pochłonął miliony istnień ludzkich[27]. Kalkuta, będąca centralą Kompanii w Indiach, w 1773 r. została stolicą brytyjskich terytoriów w Indiach[28]. Nieudane powstanie sipajów skierowane przeciwko Kompanii Wschodnioindyjskiej rozpoczęło się w 1857 r. w pobliżu Kalkuty i doprowadziło do przejęcia władzy w Indiach przez Koronę Brytyjską[29], w imieniu której rządzili Wicekrólowie Indii.

Renesans bengalski oraz ruchy reform społeczno-kulturalnych Brahmo Samadź znacząco wpłynęły na kulturalne i gospodarcze życie Bengalczyków[30]. Wielki głód w Bengalu z roku 1943(inne języki) pochłonął w trakcie II wojny światowej ok. 3 milionów ofiar[31]. Bengalczycy odgrywali jedną z głównych ról w indyjskim ruchu niepodległościowym(inne języki), w którym dominowały grupy rewolucyjne, takie jak Anushilan Samiti(inne języki) i Jugantar(inne języki). Zbrojne wystąpienia przeciwko brytyjskiej władzy osiągnęły punk kulminacyjny na wieść o Subhas Czandra Bose prowadzącym Indyjską Armię Narodową przeciwko Brytyjczykom.

Po uzyskaniu przez Indie niepodległości

[edytuj | edytuj kod]

W 1947 r., z uzyskaniem przez Indie niepodległości, Bengal został podzielony według kryterium religijnego. Zachodnia część została przy Indiach (została nazwana Bengalem Zachodnim), natomiast jego wschodnia część, jako prowincja Bengal Wschodni, weszła w skład Pakistanu (w 1956 r. została przemianowana na Pakistan Wschodni). W 1971 r. wschodni Bengal uzyskał niepodległość jako Bangladesz[32]. W 1950 r. do Bengalu Zachodniego włączono Księstwo Cooch Behar[33]. W 1955 r. dawna francuska enklawa Chandernagore, która po 1950 r. przeszła pod kontrolę indyjską, została włączona do Zachodniego Bengalu. Później również włączono fragmenty stanu Bihar. Po podziale Bengalu w 1947 r. zarówno jego wschodnia, jak i zachodnia część doświadczyła znacznych migracji ludności. Przesiedlenia uchodźców i związane z nimi kwestie długo odgrywały istotną rolę w polityce i kondycji społeczno-ekonomicznej obu części Bengalu[33][34]. W latach 70. i 80. poważne niedobory prądu, strajki i działania ruchu Naksalitów uszkodziły znaczną część infrastruktury państwa i spowodowały okres gospodarczej stagnacji. Wojna o niepodległość Bangladeszu z 1971 r. spowodowała napływ dużej ilości uchodźców i trudności w zapewnieniu im godnych warunków[35]. W 1974 r. epidemia ospy spowodowała śmierć tysięcy osób. Polityka Zachodniego Bengalu uległa zasadniczej zmianie w 1977 r. gdy lewicowy ruch kierowany przez Komunistyczną Partie Indii (Marksistowską) pokonał w wyborach Indyjski Kongres Narodowy i przejął władzę w stanie na następne trzy dekady[36].

Wprowadzona przez rząd centralny w połowie lat 90. liberalizacja gospodarcza spowodowała pojawienie się w Bengalu Zachodnim firm z branży technologii informatycznych i usług opartych na IT, a przez to ożywienie gospodarcze. Od połowy lat 2000. maoistowscy aktywiści zwiększyli aktywność w niektórych częściach stanu i przeprowadzali niewielkie ataki terrorystyczne[37][38]. W kilku miejscach po kontrowersyjnym nabyciu gruntów przemysłowych wybuchły starcia z lokalnymi siłami porządkowymi[39][40]. Problemy te doprowadziły w 2011 r. do porażki rządzącego Frontu Lewicy w wyborach do władz stanowych[41].

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Stan Bengal Zachodni dzieli się na 23 dystrykty (okręgi)[42]:

  1. Dardżyling, stolica: Dardżyling
  2. Kalimpong, stolica: Kalimpong
  3. Dźajpalguri, stolica: Dźajpalguri
  4. Alipurduar, stolica: Alipurduar
  5. Cooch Behar, stolica: Cooch Behar
  6. Uttar Dinajpur, stolica: Raiganj
  7. Dakshin Dinajpur, stolica: Balurghat
  8. Malda, stolica: English Bazar
  9. Birbhum, stolica: Suri
  10. Murshidabad, stolica: Baharampur
  11. Purulia, stolica: Purulia
  12. Bankura, stolica: Bankura
  1. Paschim Burdwan, stolica Asansol
  2. Purba Burdwan, stolica Bardhaman
  3. Nadia, stolica: Krishnanagar
  4. Hooghly, stolica: Chinsura
  5. Howrah, stolica: Howrah
  6. Kolkata, stolica: Kolkata (Kalkuta)
  7. North 24 Parganas, stolica: Barasat
  8. South 24 Parganas, stolica: Alipore
  9. Paschim Medinipur, stolica Midnapore
  10. Purba Medinipur, stolica Tamluk
  11. Jhargram, stolica Jhargram

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Według spisu statystycznego z 2011 r. populacja stanu liczyła 91 176 115 mieszkańców, 46 809 027 mężczyzn i 44 467 088 kobiet. Na 1000 mężczyzn przypada 950 kobiet (dysproporcja się zmniejszyła w porównaniu z 2001 r., kiedy przypadały tylko 934 kobiety). W przeciągu 10 lat ilość ludności zwiększyła się o 13.84% (w 2001 r. populacja wynosiła 80 176 197 osób). W 2011 r. gęstość zaludnienia wynosiła 1028 osób/km². Szacuje się, że w 2017 r. populacja wynosi 97 757 000 osób.

Współczynnik analfabetyzmu w 2011 r. wynosił 23,74% społeczności stanu, 18,31% mężczyzn i 29,46% kobiet. Nieznacznie spadł w stosunku do 2001 r, kiedy wynosił 31,36%. 68.13% populacji mieszka na obszarach wiejskich, zaś 31.87% mieszka w obszarach zurbanizowanych[43].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Według spisu powszechnego z 2011 r. większość, bo 70,54% ludności, wyznaje hinduizm. Na drugim miejscu jest Islam, wyznawany przez 27,01% ludności. Kolejne grupy wyznaniowe to: chrześcijanie – 0,72%, buddyści – 0,31%, wyznawcy dźinizmu – 0,07% i sikhowie – 0,07%[43].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ 3. Size, Growth Rate and Distribution of Population, [w:] 2011 Census of India, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India [dostęp 2019-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31].
  2. ↑ Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal. Registrar General & Census Commissioner. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-07)].
  3. ↑ Net state domestic product at factor cost – state-wise (at current prices), [w:] Handbook of statistics on Indian economy, Reserve Bank of India, 15 września 2011 [zarchiwizowane z adresu 2012-05-09].
  4. ↑ Chakrabarti i Chakrabarti 2013 ↓, s. 265.
  5. ↑ Paul Dineo, James Mills: Soccer in South Asia: empire, nation, diaspora. London: Frank Cass Publishers, 2011, s. 79. ISBN 978-0-7146-8170-2. (ang.).
  6. ↑ Mihir Bose: The magic of Indian cricket: cricket and society in India. Psychology Press, 2006, s. 240. ISBN 978-0-415-35691-6. (ang.).
  7. ↑ Amitabha Das Sharma. Football and the big fight in Kolkata. „Football Studies”. 5 (2), s. 57, 2002. [dostęp 2017-12-21]. (ang.). 
  8. ↑ Sebanti Sarkar. History of Bengal just got a lot older. „The Telegraph”, 2008-03-28. Kolkata, Indie. OCLC 271717941. [dostęp 2018-01-04]. Cytat: Humans walked on Bengal’s soil 20,000 years ago, archaeologists have found out, pushing the state’s pre-history back by some 8,000 years.. (ang.). 
  9. ↑ S.N. Sen: Ancient Indian History And Civilization. New Age International, s. 273–274. ISBN 978-81-224-1198-0. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).
  10. ↑ Dilip K. Chakrabarti: Archaeological Geography of the Ganga Plain: The Lower and the Middle Ganga. Delhi: Permanent Black, 2001, s. 154–155. ISBN 81-7824-016-5. (ang.).
  11. ↑ Prakash Chandra Prasad: Foreign trade and commerce in ancient India. New Delhi: Abhinav Publications, 2003, s. 28. ISBN 978-81-7017-053-2. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).
  12. ↑ Chapter VI: The Coming of Vijaya. W: Wilhelm Geiger: Mahavamsa: Great Chronicle of Ceylon. New Delhi: Asian Educational Services, 2003, s. 51–54. ISBN 81-206-0218-8. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).
  13. ↑ Sabiha Sultana: Settlement in Bengal (Early Period). [w:] Banglapedia [on-line]. Asiatic Society of Bangladesh, 2015-06-12. [dostęp 2018-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. Cytat: 14-06-2015 (ang.).
  14. ↑ Ashok Pant, The Truth of Babri Mosque, iUniverse, s. 25, 26 (ang.).
  15. ↑ Radhakumud Mookerji: The Gupta Empire. Motilal Banarsidass Publ., 1959, s. 11, 113. ISBN 978-81-208-0440-1. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).
  16. ↑ Sailendra Nath Sen, Ancient Indian History and Civilization, New Age International, 1999, s. 275, ISBN 978-81-224-1198-0 [dostęp 2018-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-31] (ang.).
  17. ↑ Shashanka. [w:] Banglapedia [on-line]. Asiatic Society of Bangladesh, 2015-06-12. [dostęp 2018-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-14)]. (ang.).
  18. ↑ Tony Joseph: Intolerance debate: How some historical brutalities are more special than others. [w:] Scroll.in [on-line]. [dostęp 2018-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-25)]. (ang.).
  19. ↑ Jhunu Bagchi: The History and Culture of the Pālas of Bengal and Bihar, Cir. 750 A.D.-cir. 1200 A.D. Abhinav Publications, 1993. ISBN 978-81-7017-301-4. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  20. ↑ a b Muhammad Mojlum Khan: The Muslim Heritage of Bengal: The Lives, Thoughts and Achievements of Great Muslim Scholars, Writers and Reformers of Bangladesh and West Bengal. Kube Publishing Limited, s. 15–16. ISBN 978-1-84774-062-5. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  21. ↑ Nitish K. Sengupta: Land of Two Rivers: A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib. Penguin Books India, 2011, s. 45. ISBN 978-0-14-341678-4. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  22. ↑ U. A. B. Razia Akter Banu: Islam in Bangladesh. BRILL, 1992, s. 2, 17. ISBN 978-90-04-09497-0. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  23. ↑ Islam (in Bengal). [w:] Banglapedia [on-line]. Asiatic Society of Bangladesh. [dostęp 2018-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-23)]. (ang.).
  24. ↑ David Lewis: Bangladesh: Politics, Economy and Civil Society. Cambridge University Press, 2011, s. 44. ISBN 978-1-139-50257-3. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  25. ↑ Dilip Kumar Ganguly: Ancient India, History and Archaeology. Abhinav Publications, 1994, s. 41. ISBN 978-81-7017-304-5. [dostęp 2018-02-04]. (ang.).
  26. ↑ Sushil Chaudhury, KM Mohsin: Sirajuddaula. [w:] Banglapedia [on-line]. Asiatic Society of Bangladesh. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-14)]. (ang.).
  27. ↑ John Fiske: IX. THE FAMINE OF 1770 IN BENGAL.. [w:] The Unseen World, and Other Essays [on-line]. University of Adelaide Library Electronic Texts Collection. [dostęp 2018-07-22]. (ang.).
  28. ↑ Charles Arnold-Baker: The Companion to British History. Taylor & Francis, 2015, s. 504. ISBN 978-1-317-40039-4. [dostęp 2018-07-26]. (ang.).
  29. ↑ Craig Baxter: Bangladesh: From a Nation to a State. Boulder, Colorado: Westview Press, 1997, s. 32. ISBN 1-85984-121-X. (ang.).
  30. ↑ Sumit Sarkar: Calcutta and the Bengal Renaissance. Oxford University Press, 1990, s. 95. (ang.).
  31. ↑ Stanley Wolpert: India. Berkeley, California, USA: University of California Press, 1999, s. 14. ISBN 978-0-520-22172-7. [dostęp 2018-07-26]. (ang.).
  32. ↑ Partition of Bengal, 1947. Banglapedia. [dostęp 2017-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-02)]. (ang.).
  33. ↑ a b Sailen Debnath (red.), Social and Political Tensions in North Bengal since 1947, ISBN 81-86860-23-1.
  34. ↑ Sailen Debnath, West Bengal in Doldrums, ISBN 978-81-86860-34-2.
  35. ↑ Jane Hindle (red.), London Review of Books: An Anthology, 1996, s. 63–70, ISBN 1-85984-121-X.
  36. ↑ Soutik Biswas, Calcutta’s colourless campaign [online], BBC, 16 kwietnia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-15].
  37. ↑ Ghosh Roy: Maoist on Rise in West Bengal. [w:] VOA Bangla [on-line]. Voice of America, 2005-07-22. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  38. ↑ Maoist Communist Centre (MCC). South Asia Terrorism Portal. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  39. ↑ Several hurt in Singur clash. Rediff.com, 2007-01-28. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  40. ↑ Red-hand Buddha 14 killed in Nandigram re-entry bid. „The Telegraph. India”, 2007-03-15. [dostęp 2018-07-26]. (ang.). 
  41. ↑ Subir Bhaumik: Defeat rocks India’s elected communists. aljazeera.com, 2011-05-13. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  42. ↑ District Profiles. Egiye Bangla e-Bamgla The official portal of the Goverment of West Bengal. [dostęp 2017-05-04]. (ang.).
  43. ↑ a b West Bengal Population Census data 2011. [w:] Population Census 2011 [on-line]. Census Organization of India. [dostęp 2017-05-05]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Indii
Stany
Terytoria
Regiony

Indie

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bengal_Zachodni&oldid=72914099”