Amidek sodu

Amidek sodu
	; Struktura krystaliczna
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	azanid sodu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaNH; 2
Masa molowa	39,01 g/mol
Wygląd	biały krystaliczny proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	7782-92-5
PubChem	24533
InChI
	InChI=1S/H2N.Na/h1H2;/q-1;+1
	InChIKey
	ODZPKZBBUMBTMG-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,39 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	rozkład
	w innych rozpuszczalnikach
	amoniak, 0,14 g/100 g NH; 3 w 0 °C
Temperatura topnienia	210 °C
Temperatura rozkładu	500 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2021-10-31]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H261, H314, H412, EUH014, EUH019, EUH029
Zwroty P	P231+P232, P260, P273, P280, P303+P361+P353, P305+P351+P338
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Amidek sodu, NaNH
2 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy amidków, sól sodu i amoniaku (który pełni w tym przypadku rolę kwasu).

Otrzymywanie

Otrzymać go można w wyniku przepuszczania amoniaku nad metalicznym sodem w temp. 350–360 °C^[4] (w warunkach przemysłowych 350–400 °C^[5]):

2Na + 2NH
3 → 2NaNH
2 + H
2

Wymagana jest sucha atmosfera beztlenowa^[5].

Natomiast reakcja sodu z ciekłym amoniakiem prowadzi do wytworzenia kationów sodowych i tzw. solwatowanych elektronów o intensywnym, głębokoniebieskim kolorze^[5]^[6]:

Na + xNH
3 → Na+
+ e−
·xNH
3

Właściwości fizyczne

Rozpuszcza się w ciekłym amoniaku, lecz jedynie w niewielkim stopniu (0,14g /100g NH
3 w 0 °C); z roztworu takiego można go uzyskać w postaci krystalicznej, przy czym nie tworzą się amoniakaty^[a]^[5].

Właściwości chemiczne

Reaguje gwałtownie z wodą z wydzieleniem wodorotlenku sodu i amoniaku^[5]^[6]:

NaNH
2 + H
2O → NaOH + NH
3↑

Jest silną zasadą. Jako medium do reakcji z jego udziałem stosuje się ciekły amoniak lub węglowodory. Jego reakcja z solami amonowymi ma taki sam charakter, jak neutralizacja standardowych kwasów i zasad w środowisku wodnym, np. ^[5]:

NaNH
2 + NH
4Cl → NaCl + 2NH
3

Jego zasadowość jest na tyle duża, że jest zdolny do odrywania kwasowych atomów wodoru niektórych węglowodorów, np. acetylenu lub di- i trifenylometanu, i tworzenia z nimi soli sodowych^[5].

Stosowany jest do otrzymywania alkinów z dichloroalkanów, syntezy amin aromatycznych, inicjowania polimeryzacji anionowej oraz w reakcji Cziczibabina^[5].

Uwagi

↑ Amoniakaty to kompleksy danego związku z amoniakiem, analogiczne do hydratów. Przykładem jest amoniakat chlorku wapnia, CaCl
2·8NH
3.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Sodium amide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 24533 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-85, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ Amidek sodu [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 1 lipca 2021, numer katalogowy: 432504 [dostęp 2021-10-31] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ F.W.F.W. Bergstrom F.W.F.W., Sodium amide, „Organic Syntheses”, 20, 1940, s. 84, DOI: 10.15227/orgsyn.020.0086 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h LudwigL. Lange LudwigL., WolfgangW. Triebel WolfgangW., Sodium amide, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a24_267, ISBN 978-3-527-30673-2 (ang.).
↑ ^a ^b AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 652–653, ISBN 83-01-13654-5 .

[uwaga1-7] Amoniakaty to kompleksy danego związku z amoniakiem, analogiczne do hydratów. Przykładem jest amoniakat chlorku wapnia, CaCl
2·8NH
3.

[PubChem-1] Sodium amide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 24533 (ang.).

[CRC-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-85, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[SA-3] Amidek sodu [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 1 lipca 2021, numer katalogowy: 432504 [dostęp 2021-10-31] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Bergstrom-4] F.W.F.W. Bergstrom F.W.F.W., Sodium amide, „Organic Syntheses”, 20, 1940, s. 84, DOI: 10.15227/orgsyn.020.0086 .

[Ullmann-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h LudwigL. Lange LudwigL., WolfgangW. Triebel WolfgangW., Sodium amide, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a24_267, ISBN 978-3-527-30673-2 (ang.).

[Bielanski-6] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 652–653, ISBN 83-01-13654-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]