Przejdź do zawartości

Aldona Anna Giedyminówna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aldona Anna Giedyminówna
Ilustracja
Wyobrażenie Anny na miniaturze z XIX wieku
Królowa Polski
Okres

od 25 kwietnia 1333
do 25 maja 1339

Jako żona

Kazimierza Wielkiego

Koronacja

25 kwietnia 1333

Poprzedniczka

Jadwiga kaliska

Następczyni

Adelajda Heska

Dane biograficzne
Dynastia

Giedyminowicze

Data urodzenia

ok. 13111313

Data i miejsce śmierci

25 maja 1339
Kraków

Miejsce spoczynku

bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie

Ojciec

Giedymin

Matka

prawdopodobnie Jewna

Rodzeństwo

Narymunt
Witold Giedyminowic Olgierd Giedyminowic
Koriat Michał Giedyminowicz
Jawnuta
Kiejstut Lubart Monwid Elżbieta Giedyminówna Maria Eufemia Giedyminówna Helena (?) Augusta Anastazja

Mąż

Kazimierz III Wielki

Dzieci

Elżbieta
Kunegunda

Aldona Anna (ur. ok. 13111313[1], zm. 25 maja[2] 1339 w Krakowie) – księżniczka litewska i królowa Polski z dynastii Giedyminowiczów, córka wielkiego księcia Litwy Giedymina i prawdopodobnie Jewny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Była pierwszą żoną króla Polski Kazimierza Wielkiego. Małżeństwo zostało zaaranżowane przez rodziców młodej pary i miało wzmocnić polityczny sojusz między Polską a Wielkim Księstwem Litewskim przeciwko zakonowi krzyżackiemu. Po przybyciu do Polski przyjęła chrzest oraz imię Anna. Rocznik Traski zapisał ten fakt pod datą 30 kwietnia 1325 roku, jednak nie znalazła ona całkowitej akceptacji w historiografii[3]. Zgodnie z przekazem Jana Długosza chrzest księżniczki nastąpił 28 czerwca 1325 roku[4]. 16 października 1325 w Krakowie miał miejsce ślub Aldony Anny z królewiczem Kazimierzem. Księżniczka urodziła dwie córki:

Jan Długosz opisuje królową Annę w następujący sposób: kobieta szlachetna, uległa swemu mężowi, królowi; hojna i dobroczynna wobec duchownych. W Roczniku Traski oraz w kronice Jana Długosza można znaleźć informację, jakoby Anna „nadmiernie używała życia”. Jan Długosz tak pisze o stosunku jej męża do jej „wesołego” trybu życia: Kazimierz patrzył na nie raczej z pobłażaniem niż z aprobatą. Z pewnością jej sposób życia nie podobał się jej teściowej, Jadwidze kaliskiej. Być może dlatego nie chciała zgodzić się na koronację synowej. Anna lubiła zabawy, taniec. Odnotowano to w Roczniku Traski i w Roczniku Małopolskim: była ona tak oddana uciechom tanecznym i wesołości, że dokądkolwiek konno lub na wozie się udawała, zawsze przed nią szli śpiewacy z harfami, bębnami, piszczałkami i różnymi melodiami. Również według Jana Długosza Anna oddawała się jednak zabawom, tańcom i świeckim uciechom, takich bowiem umiejętności nabrała od dziecka u barbarzyńskich rodziców.

Ponad miesiąc po śmierci Władysława I Łokietka, 25 kwietnia 1333 roku, Aldona Anna, mimo sprzeciwu teściowej Jadwigi, została koronowana wraz z Kazimierzem na Wawelu[5] przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława. Na koronację przybyli: książęta Kujaw, Łęczycy, Sieradza, legat papieski Piotr z Alwernii, posłowie węgierscy, polscy biskupi (m.in. Jan Grot i Jan Doliwa) oraz być może Luther von Braunschweig, wielki mistrz zakonu krzyżackiego.

Aldona Anna zmarła prawdopodobnie 25 maja 1339 roku. Miała wtedy około 28 lat. Została pochowana w katedrze wawelskiej[5]. Według Rocznika Traski żona ówczesnego króla Polski zeszła ze świata śmiercią osobliwą i straszną. Przeciwnego zdania jest Jan Długosz: dla zohydzenia tego co robiła za życia, mówiono, że zmarła nienaturalną i straszną śmiercią.

W kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Aldona Anna występuje w serialu Korona królów. Odtwórczynią jej roli jest aktorka Marta Bryła. Postać królowej jest jedną z głównych w pierwszym sezonie serialu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tęgowski 1999 ↓, s. 232–233.
  2. Data zgonu Aldony Anny budzi kontrowersje w historiografii. Źródła podają daty od 25 do 29 maja 1339, jednak za najbardziej prawdopodobny uważa się 25 maja, zob. Jasiński 2001 ↓, s. 167
  3. Jasiński 2001 ↓, s. 167.
  4. Tęgowski 1999 ↓, s. 233.
  5. a b Tęgowski 1999 ↓, s. 234

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Literatura uzupełniająca

[edytuj | edytuj kod]