3 Gwardyjska Armia Pancerna
 Czołgi 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej pod Żytomierzem, 1944 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
maj 1943 |
| Rozformowanie |
1979 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. por. Pawieł Rybałko |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa Operacja orłowska Bitwa o Kijów (1943) Operacja żytomiersko-berdyczowska Operacja proskurowsko-czerniowiecka Operacja lwowsko-sandomierska Operacja wiślańsko-odrzańska Operacja dolnośląska Operacja berlińska Operacja praska | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
| Skład |
12 Korpus Pancerny |
3 Gwardyjska Armia Pancerna (ros. 3-я гвардейская танковая армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej Armii Radzieckiej z okresu II wojny światowej oraz okresu powojennego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W maju 1943 rozpoczęto formowanie nowej 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych Pawła Rybałki. W lipcu weszła w skład Frontu Briańskiego i w jego składzie brała udział w bitwie na łuku kurskim[2]. W tym czasie w 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej służyło około 40 tys. żołnierzy którzy do dyspozycji mieli 731 pojazdów pancernych oraz 700 dział i moździerzy[3]. Początkowo w jej skład wchodziły: 12 Korpus Pancerny, 15 Korpus Pancerny i inne oddziały.
Ludowy Komisarz Obrony ZSRR doceniając postawę żołnierzy korpusów w bitwie wydał 26 lipca 1943 rozkaz o ich przemianowaniu w korpusy gwardyjskie[4]. Wysoko ocenił działania bojowe 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej Naczelny Dowódca Józef Stalin składając podziękowania całemu jej składowi osobowemu[5]. Po bitwie pod Kurskiem, 3 Gwardyjską Armię Pancerną wycofano do odwodu Naczelnego Dowództwa i zmieniono jej skład. Po zmianach jej skład przedstawiał się następująco: 6 Gwardyjski Korpus Pancerny, 7 Gwardyjski Korpus Pancerny, 9 Korpus Zmechanizowany, 91 Samodzielna Brygada Pancerna i 50 Pułk Motocyklowy[6]. Wspomniana 91 SBPanc. i 50 PM stanowiły odwód dowódcy armii i były używane do zadań doraźnych[7]. W rejon Dniepru na południe od Kijowa oddziały 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej dotarły 21 września 1943, pokonując w trzy dni około 200 km[8]. Jako pierwsi Dniepr sforsowali żołnierze 51 Gwardyjskiej Brygady Pancernej[9]. Pod koniec 1944 walczyła na przyczółku sandomierskim. Operację wiślańsko-odrzańską, rozpoczęła 12 stycznia 1945 atakiem na Kielce, zdobywając miasto już 15 stycznia[10].
Dowództwo armii
[edytuj | edytuj kod]Dowódca:
- gen. płk Pawieł Rybałko[11] (14.05.1943 - 1946[12])
Szef sztabu:
- gen. mjr Wasilij Mitrofanow (14.05.1943 - 29.03.1944)
- gen. mjr Dmitrij Bachmietiew[13] (29.03.1944 - 09.05.1945)
Członek Rady Wojennej:
- gen. Siemion Mielnikow[14] (14.05.1943 - 29.05.1944)
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Skład w 1943[4]:
- 12 korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 6 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 15 Korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 2 Korpus Zmechanizowany, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany.
Skład w 1945:
Operacje
[edytuj | edytuj kod]- Operacja orłowska (VIII 1943 r.);
- Bitwa o Kijów (1943) (XI – XII 1943 r.)
- Operacja żytomiersko-berdyczowska (XII 1943 r. – I 1944 r.);
- Operacja proskurowsko-czerniowiecka (III – IV 1944 r.);
- Operacja lwowsko-sandomierska (VII – VIII 1944 r.);
- Operacja wiślańsko-odrzańska (I – II 1945 r.);
- Operacja dolnośląska (II 1945 r.);
- Operacja berlińska (IV – V 1945 r.);
- Operacja praska (V 1945 r.).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 144.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 160.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 165.
- ↑ a b Jakubowski 1976 ↓, s. 174.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 180.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 193.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 199.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 203.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 207.
- ↑ Sommerville 1992 ↓, s. 282.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 640,641.
- ↑ 3-я гвардейская танковая армия [online], ru/ussr/ta/gvta3.html [dostęp 2024-04-22].
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 595.
- ↑ Jakubowski 1976 ↓, s. 196.
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 595,596.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
- Iwan Jakubowski: Ziemia w ogniu. Warszawa: 1976.
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Wasilij Iwanowicz Czujkow: Początek drogi. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963.
- Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 1: Przygotowania. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2000.
- Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 2: Wojna. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2001.
- Andrej Antonowicz Grieczko: Siły zbrojne państwie radzieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Andrej Antonowicz Grieczko: Historia drugiej wojny światowej 1939 – 1945 w dwunastu tomach. T. 4-10. Warszawa: 1976-1983.
- W. Iwanowski: Operacje okrążające II wojny światowej na europejskim TWD (studium historyczno-wojskowe). Warszawa: 1973.
- Izmienenija v organizacji tankovogo korpusa v gody VOV
- Michał Kazakow: Nad mapą minionych bitew. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
- Kniak A., Armii RKKA
- Kniak A., Kavalerijskije divizii RKKA
- Kniak A., Tankovyje divizii RKKA
- Mikołaj Popiel: Czołgi ruszyły na zachód. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963, s. 404.
- Potapov Valeri, The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-14)].,
- Franciszek Skibiński: The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.,
- Svirin M., Quantity and condition of tanks in Red Army. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-13)].
- Michaił Kozłow: Великая Отечественная война 1941-1945: энциклопедия. Moskwa: 1985.
- Donald Sommerville: Kronika II Wojny Światowej. Warszawa: 1992. ISBN 83-900585-6-1.
- Fryderyk Zbiniewicz: Armia radziecka w wojnie z hitlerowskimi Niemcami. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07489-5.