1 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)

1 Pułk Piechoty
	Historia
Państwo	Księstwo Warszawskie
Sformowanie	1806
	Dowódcy
Pierwszy	płk Michał Grabowski
Ostatni	płk Ludwik Tadeusz Piotrowski
	Działania zbrojne
	pierwsza wojna polska 1807; wojna polsko austriacka 1809; druga wojna polska 1812; kampania 1813
	Organizacja
Dyslokacja	Warszawa, Kalisz, Częstochowa
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	1 Dywizja; 17 Dywizja - 1812; 26 Dywizja - 1813

1 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk został sformowany w 1806 w Warszawie^[1]. Stacjonował kolejno w miejscowościach tj.: Warszawa, Kalisz i Częstochowa. Pod koniec 1809 roku liczył 2690 żołnierzy^[2]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy^[3].

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 2 Dywizji^[4].

W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 17 Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego^[4].

Po przegranej kampanii rosyjskiej 1812 roku, powtórnie odtworzono pułk w składzie dwóch batalionów po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 26 Dywizji dowodzonej przez Ludwika Kamienieckiego. Komendę nad pułkiem przejął płk Tadeusz Piotrowski^[5].

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Krakowie^[6].

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili^[1]:

płk Michał Grabowski (od 4 stycznia 1807),
płk Kazimierz Małachowski (od 8 kwietnia 1808),
płk Stefan Koszarski (od 21 października 1812),
płk Ludwik Tadeusz Piotrowski (od 18 stycznia 1813).

Działania bojowe pułku

Pułk brał udział w walkach w okresie pierwszej wojny polskiej 1807 roku, wojny polsko austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

Bitwy i potyczki^[1]:

Wały (5 maja 1807)
Ruda (12 maja 1807)
Raszyn (19 kwietnia 1809)
Praga (25 i 27 kwietnia 1809)
nad Wisłą (11 maja 1809)
Ruda (16 maja 1809)
Ruda (5 czerwca 1809)
Sandomierz (7,9,12,13 i 16 czerwca 1809)
Wrzawy (12 czerwca 1809)
Kazimierzówka (8 września 1812)
Horbaszewice (16 września 1812)
Pankratowice i Borysów (21 listopada 1812)
pod Berezyną (28 listopada 1812)
Ebersdorf (6 września 1813)
Penig i Lunzenau (7 października 1813)
Chemnitz (9 października 1813)
Lipsk (18 i 19 października 1813)

Mundur

Przepis ubiorowy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych^[a]. W 1 pułku piechoty były to kity czarne na czapkach fizylierów, szlify białe włóczkowe z frędzlami na ramionach fizylierów i patrontasze bez żadnych znaków^[7].

Chorągiew

Chorągiew 1 pułku piechoty z 1807 roku^[8]

Bławat na stronie prawej (w lewo od drzewca) z tkaniny jedwabnej karmazynowej o wymiarach 55 cm x 55 cm. Pośrodku aplikowany z sukna białego orzeł polski. Dziób, nogi oraz pióra haftowane białym jedwabiem, korona, berło i jabłko haftowane srebrem z cekinami. Nad orłem napis haftowany jedwabiem białym: „PUŁK PIERWSZY PIECHOTY". Strona odwrotna z tkaniny jedwabnej niebieskiej, pośrodku orzeł taki sam jak poprzednio, lecz zwrócony odwrotnie. Napis również taki sam.

Orzeł 1 pułku piechoty^[8]

Na tkaninie jedwabnej białej o wymiarach 95 cm X 80 cm namalowany złotem orzeł francuski pod koroną, w takiej jednak skali i nie pośrodku tkaniny, iż tkanina zdaje się być mocno przycięta. Na jedwabiu znajdował się napis: Republique Francaise, a na odwrocie: "Legion Polonaise"^[b]. W 1898 roku napis ten nie był już widoczny.

Powyższe szczegóły świadczyłyby, iż bławat tej chorągwi uległ zmianom i przeróbkom; pierwotnie prawdopodobnie należał do batalionu Legii Polskiej we Włoszech. Na drzewcu tablica. Na tle srebrnym, litery i złocone obramienie^[8].

Uwagi

↑ Różnice przedstawione przez Gembarzewskiego na podstawie ówczesnych rysunków, rachunkach i innych dokumentach pułkowych.
↑ Gienierał-major A. U. Giekkiel, Trofiei woin 1812—1813 gg. chraniaszczijesia w kazanskom soborie, S. Pietierburg, 1909, s. 22. Prawdopodobnie Giekkiel mówiąc o napisie opierał się na dawnych opisach muzealnych.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Gembarzewski 1925 ↓, s. 53.
↑ Zych 1961 ↓, s. 207.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 439.
↑ ^a ^b Wimmer 1978 ↓, s. 443.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 446.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
↑ Askenazy i Gembarzewski 2003 ↓, s. 108.
↑ ^a ^b ^c Gembarzewski 1964 ↓, s. 326.

Bibliografia

Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807 – 1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.

[7] Różnice przedstawione przez Gembarzewskiego na podstawie ówczesnych rysunków, rachunkach i innych dokumentach pułkowych.

[10] Gienierał-major A. U. Giekkiel, Trofiei woin 1812—1813 gg. chraniaszczijesia w kazanskom soborie, S. Pietierburg, 1909, s. 22. Prawdopodobnie Giekkiel mówiąc o napisie opierał się na dawnych opisach muzealnych.

[CITEREFGembarzewski192553-1] Gembarzewski 1925 ↓, s. 53.

[CITEREFZych1961207-2] Zych 1961 ↓, s. 207.

[CITEREFWimmer1978439-3] Wimmer 1978 ↓, s. 439.

[CITEREFWimmer1978443-4] Wimmer 1978 ↓, s. 443.

[CITEREFWimmer1978446-5] Wimmer 1978 ↓, s. 446.

[CITEREFWimmer1978455-6] Wimmer 1978 ↓, s. 455.

[CITEREFAskenazyGembarzewski2003108-8] Askenazy i Gembarzewski 2003 ↓, s. 108.

[CITEREFGembarzewski1964326-9] Gembarzewski 1964 ↓, s. 326.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[b]