Łaziska Górne
50°09′17″N 18°50′37″E/50,154722 18,843611| miasto i gmina | |||||
 Rondo w centrum | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Konurbacja | |||||
| Data założenia |
1287 | ||||
| Prawa miejskie |
1951 | ||||
| Burmistrz |
Aleksander Wyra | ||||
| Powierzchnia |
20,07 km² | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
32 | ||||
| Kod pocztowy |
43-170 do 43-173 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SMI | ||||
Położenie na mapie powiatu mikołowskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||
| 50°09′17″N 18°50′37″E/50,154722 18,843611
| |||||
| TERC (TERYT) |
2408011 | ||||
| SIMC |
0941139 | ||||
Urząd miejski pl. Ratuszowy 143-170 Łaziska Górne | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Łaziska Górne (niem. Ober Lazisk[1], łac. Lazyska Superiori, czes. hist. Horní Laziska[2]) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie mikołowskim.
Według danych z grudnia 2022 r. miasto miało 19 940 mieszkańców[3].
W latach 1945–1950, będąc wsią, miejscowość należała i była siedzibą gminy Łaziska Górne.
24 czerwca 2024 r. został ogłoszony dekret Stolicy Apostolskiej podczas mszy na tzw. Wierzysku, ustawianający św. Jana Chrzciciela patronem miasta.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Łaziska Górne leżą w południowej części Wyżyny Katowickiej i na południowym krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Sąsiadują z miastami: Mikołów, Orzesze i gminą Wyry.
Łaziska leżą 18 kilometrów na południe od stolicy województwa – Katowic.
Pod koniec 2018 roku burmistrz Orzesza ogłosił konsultacje społeczne, które dotyczyły zmiany granic administracyjnych Gminy Orzesze z Gminą Łaziska Górne, przez odłączenie części obszaru, należącego do Gminy Orzesze i przyłączenie go do Gminy Łaziska Górne[4].
Środowisko naturalne
[edytuj | edytuj kod]Według danych z roku 2002 Łaziska Górne ma obszar 20,2 km², w tym: użytki rolne 41%, użytki leśne: 10%[5]. Według danych GUS-u z 1 stycznia 2013 r., obecnie powierzchnia miasta wynosi 20,07 km²[6].
Dzielnice
[edytuj | edytuj kod]W skład Łazisk Górnych wchodzą 4 dzielnice:
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Dane z 31 grudnia 2012 r.[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 22 467 | 100 | 11 586 | 51,6 | 10 881 | 48,4 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1119 | 577 | 542 | |||
Piramida wieku mieszkańców Łazisk Górnych w 2014 r.[7]:
Toponimia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Łaziska nawiązuje do przeszłości tych terenów. W Polsce istnieje wiele miejscowości, które noszą nazwę Łazisk. Wywodzi się ona ze starych łazów, łysin, czyli terenów, na których wypalano lasy pod uprawę.
Pierwsza wzmianka o „villa Lasiszka” pochodzi z 1287 r., kiedy to właścicielem tych ziem był rycerz Borko (Bolko) z Łazisk[8][9].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie prowincji śląskiej wydanym w 1830 r. we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod niemiecką nazwą Ober Lazisk[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki miejscowości
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza osada na tych terenach to obecna stara niemiecka dzielnica Łaziska Średnie, dopiero później powstały niemieckie Dolne, a najpóźniej na okolicznych wzgórzach zasiedlono obszar, który nazwano Łaziskami Górnymi. Łaziska Dolne były lokowane na prawie niemieckim Magdeburskim[11]. O Łaziskach Dolnych wiadomo, że jako „Nowe Pole” były przekazane w formie darowizny dla kościoła św. Wojciecha w Mikołowie przez „Księcia Opolskiego i Pana na Raciborzu”.
W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich węgierskiemu szlachcicowi Aleksemu z rodu Turzonów wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 r. wśród wymienionych 50 wsi komory pszczyńskiej wymieniono Lazyska Dolny i Lazyska Horny[12]. Data ta jest uznawana za początek funkcjonowania pszczyńskiego państwa stanowego.
Łaziska Dolne i Górne były od początku własnością panów na Pszczynie – najpierw Piastów, a następnie innych rodów. Natomiast Łaziska Średnie były własnością rodzin szlacheckich do 1814 r., aby następnie przejść w ręce właścicieli stanowego państwa pszczyńskiego. W XVI w., w okresie reformacji większość mieszkańców przyjęła ewangelicyzm[13].
W 1806 r. otwarto w Łaziskach Górnych pierwszą szkołę, natomiast w Łaziskach Średnich w 1821 r.[14]
Do XVIII w. ludność trudniła się rolnictwem, choć już w XVII w. powstała huta szkła (działała do następnego stulecia). Złoża węgla odkryto w 1779 r., być może już wtedy otwarto w Łaziskach Dolnych kopalnię Heinrichsglück – Szczęście Henryka (choć pojawia się też data 1839), a w 1779 r. w Łaziskach Średnich Treue Caroline. W 1823 r. Wyższy Urząd Górniczy w Brzegu wydzielił na terenie Łazisk obszar górniczy o powierzchni 4 520 tys. m² - w latach 1834 - 1858 funkcjonowało na tym terenie 12 kopalń[15]. W II połowie XIX w. do wsi dotarła industrializacja - otwarto hutę oraz połączenia kolejowe (na liniach Mikołów-Orzesze oraz Tychy-Orzesze).
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymieniał w 1884 r. 7 działających kopalni: Augustenfreude, Brade w Łaziskach Górnych, Martha-Valesca (Waleska), Herzogin-Auguste, Gottmituns, Trautscholtsegen i Bonaparte w Łaziskach Średnich oraz 1 nieczynną od 1845 r. – Heinrichsglück (Szczęście Henryka) w Łaziskach Dolnych. W Łaziskach Górnych istniało wówczas 119 budynków, w tym 104 domy i szkoła[16]. W 1910 r. w gminie wiejskiej Łaziska Górne mieszkało 2268 osób, w obszarze dworskim (Gutsbezirk Ober Lazisk) 920 osób, w gminie Łaziska Średnie 1406 mieszkańców, a w obszarze dworskim (Gutsbezirk Mittel Lazisk) 373, natomiast w gminie Łaziska Dolne 1227 osób, a w obszarze dworskim (Gutsbezirk Nieder Lazisk) 6[17].
,_1913.jpg)
W 1906 r. w Łaziskach Górnych powstał kościół (w wyniku rozbudowy dawnej kaplicy), a w 1908 r. utworzono osobną parafię (do tej pory należały one do parafii w Mikołowie). W 1896 r. rozpoczęła się elektryfikacja, w 1910 r. książę pszczyński założył fabrykę materiałów wybuchowych (dzisiejszy ERG), a w 1917 r. zaczęła pracę Elektrownia Łaziska (wówczas „Elektro”), wybudowana wraz z fabryką karbidu (również należące do Hochbergów)[15] i zaczęły pracę pierwsze wodociągi.
W okresie prusko-niemieckim na przełomie XIX i XX w. życie w Łaziskach Górnych toczyło się przy Dorfstrasse (dzisiejszej ulicy Wiejskiej i Barlickiego) – znajdował się tam m.in. sklep kolonialny z produktami importowanymi oraz Kaufhaus z towarami spożywczymi. Wybudowano nową dzielnicę mieszkalną przy obecnej ulicy Św. Jana Pawła II - w nowych familokach zamieszkali sprowadzeni przez księcia pszczyńskiego górnicy wraz z rodzinami, w większości pochodzący z Dolnego Śląska. Okolice te określano jako Hundekolonie (Psia kolonia) – nazwę ta wymyślili miejscowi łaziszczanie, nie pałający sympatią do napływowych mieszkańców, a nawiązywała do trudnych czasów Wielkiej Wojny, kiedy to w czasie głodu nierzadko jedzono również psy[20].
Okres powstań i międzywojenny
[edytuj | edytuj kod]
Kiedy zakończyła się I wojna światowa niektórzy mieszkańcy Łazisk brali udział w powstaniach śląskich. W czasie I powstania zajęto dworzec kolejowy oraz kopalnie Gottmituns i część Trautscholtsegen, w których mieściły się biura okręgu policyjnego. W II powstaniu doszło do starcia z żołnierzami włoskimi, sprowadzonymi przez dyrekcję kopalni Prinzengrube, w której wybuchł strajk (powodem było niezrealizowanie żądania wydalenia kilkunastu wskazanych urzędników). Do spotkania z rozjemczym wojskiem włoskim doszło po raz kolejny w następnym roku - powstańcy nie pozwalali górnikom na zjazd pod ziemię i wówczas Włosi, wezwani z Orzesza, podjęli interwencję. W wyniku wymiany ognia zginęło trzech powstańców, ich grób znajduje się na cmentarzu parafialnym. Pomimo tego incydentu miejscowość pozostała w rękach powstańców do końca jego trwania[21]. Podczas plebiscytu w marcu 1921 r. większość łaziszczan opowiedziała się za przyłączeniem do Polski – w Górnych 1165 do 212, w Średnich 580 do 166, a w Dolnych 659 do 59; w obszarach dworskich wyniki plebiscytu również były korzystne dla Polski - 433 do 87 (Łaziska Górne) i 269 do 171 (Łaziska Średnie)[22]. Jednak według pierwotnych planów podziału Górnego Śląska teren Łazisk Górnych miał zostać w Niemczech (tzw. Linia Percival - de Marinis[23]; byłby to niewielki „cypel” terytorium poniżej granicy, którą projektowano na północ od miejscowości) z powodów ekonomicznych (kopalnie, huta i elektrownia). Ostatecznie, po III powstaniu śląskim, Rada Ambasadorów zatwierdziła inny plan podziału obszaru plebiscytowego i Łaziska Górne zostały przyłączone do Polski. Nadal pozostały ważnym ośrodkiem górniczym - mapa z okresu międzywojennego pokazuje na terenie dzisiejszego miasta sześć kopalń (część już nieczynnych) – Alina (?) Brada, Princen, Kamieraca (?), Waleska i Szczęście Henryka[24]. Na niemieckiej mapie z 1943 na terenie dzisiejszych Łazisk Górnych zaznaczono te same kopalnie (poza pierwszą), tylko pod niemieckimi nazwami: Brade-grube, Prinzen-grube, Trautscholtsegen, Valeska i Heinrichsglück[25].
W 1922 roku wieś w powiecie Pszczyna znalazła się na terenie teraz należącym do Polski Górnego Śląska. Niejasności podczas plebiscytu odzwierciedliły się podczas wizyty Korfantego i jego syna w 1922 roku w Górnym Łazisku, kiedy to, zagrożeni przez miejscowych, musieli opuścić miejscowość w pośpiechu i pod groźbą przemocy[26].
Lata 20. XX wieku charakteryzowały się częściowo gwałtownymi konfliktami dotyczącymi silnej, zakorzenionej w miejscowości niemieckiej mniejszości oraz polskiej administracji[27]. Dochodziło do nacjonalistycznie motywowanych zamachów bombowych ze strony Polaków przeciwko miejscowej ludności sympatyzującej z Niemcami. Najbardziej znanym był zamach bombowy na ówczesną restaurację Mucha[28]. Szkoła mniejszości niemieckiej funkcjonowała faktycznie z własnej inicjatywy miejscowej ludności sympatyzującej z Niemcami od 1924 roku[29]. Górne Łaziska stało się przedmiotem polityki w Lidze Narodów, gdy Polska, wbrew przepisom, zamknęła szkołę mniejszości niemieckiej[30]. Niemiecka ludność, a szczególnie jej system szkolnictwa, cierpiała z powodu szykan ze strony polskich władz, które nakazały jej nielegalne zamknięcie[31]. Prasa szeroko informowała o braku ochrony dla ludności sympatyzującej z Niemcami przez miejscową polską policję podczas antyniemieckich akcji[32].
W 1927 r. zakończono budowę jednego z najbardziej charakterystycznych obiektów w ówczesnej gminie – ratusza (choć Łaziska nie posiadały jeszcze praw miejskich).
W latach 30. uruchomiono połączenie autobusowe z Katowicami przez Mikołów – w 1937 r. autobusy firmy Śląskie Linie Autobusowe, kursujące do 8 razy dziennie aż do Zakładów Elektro[33], przewiozły na tej trasie łącznie ponad 320 tysięcy osób[34].
W okresie międzywojennym miejscowość była bastionem wpływów Polskiej Partii Socjalistycznej[35].
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]
Podczas II wojny światowej Łaziska już 1 września zostały zajęte przez jednostki Wehrmachtu i Freikorpsu (granica z III Rzeszą biegła zaledwie kilkanaście kilometrów od wsi, a wśród atakujących mogli znajdować się też niemieccy mieszkańcy Łazisk[36]), wkraczające od strony Orzesza. Nie obyło się bez rozlewu krwi. Zakładów „Elektro” bronili m.in. studenci odbywający tam praktyki (wszyscy zostali zabici w walce), kilku żołnierzy Wojska Polskiego zginęło przy zakładach chemicznych, kilku również w Łaziskach Średnich. W dzielnicy Brada spłonęło ponad 20 domów; ogień strawił także kościół w Łaziskach Górnych, na którego wieży polskie wojsko umieściło punkt obserwacyjny (według innych źródeł punkt ten mieścił się na wieży wodociągowej), salę katechetyczną, kościelne zabudowania gospodarcze oraz działający wówczas klasztor żeński[37]. Polscy żołnierze bronili się też w schronach – umocnieniach Obszaru Warownego Śląsk w Łaziskach Dolnych i Średnich, ale szybko się z nich wycofali wobec przeważających sił wroga. Niemieckie samoloty zrzuciły także kilka bomb, zabijając m.in. jednego z robotników pracujących przy budowie nawierzchni dzisiejszej ulicy Mikołowskiej.
2 września Niemcy aresztowali wójta Łazisk Dolnych – dalsze jego losy są nieznane. Tego i w ciągu następnych dni oddziały Wehrmachtu i Freikorpsu rozstrzelali w Łaziskach kilkadziesiąt osób – w Górnych 20, w Średnich 17, a w Dolnych 11[36]. Część z nich była dawnymi powstańcami śląskimi, innych aresztowano pod zarzutem posiadania broni i otwierania ognia do niemieckiego wojska. Niektórych byłych powstańców wydali ich sąsiedzi[36].
3 września 1939 roku kościół został poważnie uszkodzony przez niemiecką artylerię. Był to jedyny kościół na terenie Górnego Śląska, anektowanym przez Polskę w 1922 roku, który podczas walk został praktycznie całkowicie zniszczony[38]. Odbudowa kościoła w Łaziskach Górnych przebiegała sprawnie, z dostawą dwóch wagonów dachówek z Aschaffendorfu w Turyngii wiosną 1942 roku oraz wykonaniem ławek i konfesjonałów przez mistrza stolarskiego Mendeckiego w tym samym roku. Środki finansowe diecezji wspierały odbudowę. Dodatkowo zakupiono rzeźbione stacje Drogi Krzyżowej i zaprojektowano ołtarz z czarnego granitu do prezbiterium, kompletny z trzymetrowym krzyżem z brązu i trzema witrażami mozaikowymi, wykonanymi przez firmę Meyer z Monachium. Postępy zostały jednak gwałtownie przerwane przez przybycie Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku, gdy sowiecki czołg ostrzelał wierzchołek wieży kościelnej, powodując nowe, poważne zniszczenia[39].
Podczas wojny mieszkańcy walczyli i ginęli na frontach w mundurach armii zarówno niemieckiej, jak i alianckich. Władze niemieckie planowały zmienić niemiecką nazwę Łazisk Górnych z Ober Lazisk (kojarzyła się zbyt słowiańsko) na Prinzengrube, ale ostatecznie do tego nie doszło, choć na niemieckich mapach z okresu wojny zamiast nazwy Kopanina pojawia się Prinzenkolonie[25]. Planowana była również nazwa Mittel Laziska na Mittelgruben, a Nieder Lazisk na Niedergruben[40].
W styczniu 1945 r. miejscowość została zdobyta przez Armię Czerwoną – pozostałością po działaniach wojennych są 4 zbiorowe mogiły niemieckich żołnierzy, w których pochowano kilkudziesięciu zabitych[36]. Pierwszy radziecki czołg wjeżdżający do miasta ostrzelał wieżę kościelną, która runęła. Wojska radzieckie zniszczyły także bramę wjazdową na plac kościelny[37]. Spaleniu uległ również ratusz[41].
Polska Rzeczpospolita Ludowa i III Rzeczpospolita
[edytuj | edytuj kod]
Rządy nowej władzy ludowej, oprócz represji (zimą 1945 r. niektórych Łaziszczan wywieziono na Sybir[37]), przyniosły prawa miejskie (1951 r.), status osiedla dla Łazisk Średnich (do których w 1945 r. wcielono Łaziska Dolne), a ostatecznie połączenie wszystkich łaziskich dzielnic w jeden organizm miejski (1973 r.). W okresie Polski Ludowej przyłączono też do miejscowości fragmenty gromady Mokre (w latach 50. stację kolejową wraz z osiedlem Ameryka, w latach 70. – kolejne niewielkie osiedle). Niestety, Łaziska, jako teren wysoce uprzemysłowiony, były przez kilkadziesiąt lat narażone na zagrożenia ekologiczne, płynące z miejscowych zakładów. Dopiero po 1989 r. powietrze zostało oczyszczone z zanieczyszczeń.
Okres PRL-u to także największe sukcesy najstarszego łaziskiego chóru – Echo (założony w 1913 r.). Reaktywowany po II wojnie światowej, wybudował własnym wysiłkiem budynek przeznaczony na występy i próby. W latach 40. i 50. był w ścisłej czołówce polskich chórów amatorskich – kilkukrotnie występował na przeglądach piosenki w Warszawie, a występy chóru transmitowało Polskie Radio. Chór istnieje do dnia dzisiejszego i jest jednym z najstarszych na Śląsku.
Z kolei w 1948 r. otwarto pierwszą w miejscowości bibliotekę publiczną – mieściła się w ratuszu. Później przeniesiono ją do pomieszczeń w nowo wybudowanym okazałym Miejskim Domu Kultury (do tej pory jest największym w powiecie mikołowskim), a na początku lat 90. XX w. do dawnego budynku mieszkalnego – tzw. Schlafhausu.
Budynek ratusza, oprócz swej funkcji, okresowo mieścił wspomniany MDK, posterunek MO, a w latach 60. i 70. XX w. także łaźnię publiczną[42].
.JPG)
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta znajduje się 8 obiektów wpisanych na listę zabytków (wszystkie, poza jednym, zostały na nią wpisane w 2005 r.)[43]:
- pozostałości parku przy ulicy Stefana Wyszyńskiego (wpisane na listę w 1981 r.),
- kościół Matki Bożej Królowej Różańca Świętego, wzniesiony na przełomie XIX i XX w. w stylu eklektycznym, z elementami neogotyckimi i neoromańskimi,
- plebania w Łaziskach Górnych, z lat 1902-1903, wybudowana według projektu Gregerackiego z Żor w stylu górnośląskiego domu robotniczego,
- ratusz z 1927 r., wybudowany w stylu funkcjonalistycznym,
- budynek szkoły podstawowej nr 1 z 1915 r., wybudowanej w stylu modernistycznym,
- Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna z 1913, bez wyraźnych znak stylowych, dawny tzw. Schlafhaus,
- kościół Męczeństwa św. Jana Chrzciciela w Łaziskach Średnich z lat 1937-1940 w stylu modernistycznym, według projektu architekta Gambca,
- budynek gimnazjum nr 3 w Łaziskach Średnich z lat 1928–1930, wybudowanego w stylu funkcjonalistycznym według projektu inżyniera Krzyżanowskiego.
Najstarszym obiektem jest krzyż dziękczynny z 1738 r., ustawiony przez mistrza szklarskiego Szymona Mendeckiego z książęcej huty szkła w podzięce za jej ocalenie podczas wielkiego huraganu, który przeszedł w tym roku nad Łaziskami. Został odnowiony w 1834 r. po uszkodzeniach dokonanych przez poszukiwaczy skarbów[44]. Krzyż stoi w dzielnicy Brada, na terenie prywatnym.
Inne wiekowe budynki to m.in.:
- w Łaziskach Górnych – osiedle robotnicze przy ulicy Św. Jana Pawła II, domy mieszkalne przy ulicy Dworcowej z początku XX w.,
- w Łaziskach Średnich – osiedle robotnicze przy ulicy Sikorskiego, Zakładowy Dom Kultury przy kopalni „Bolesław Śmiały” z początku XX w.,
- w Łaziskach Dolnych – wieża wodna z okresu międzywojennego, kapliczka na tzw. Wierzysku z początku XIX w., siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej (dawna szkoła) z końca XIX w.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]
- przemysł energetyczny: Elektrownia „Łaziska” S.A.
- przemysł górniczy: Kopalnia Węgla Kamiennego Bolesław Śmiały
- przemysł hutniczy: Huta „Łaziska” S.A.
- przemysł chemiczny: Bekuplast S.A.
- przemysł komputerowy: Wilk Elektronik S.A., producent pamięci komputerowych Goodram
- przemysł maszynowy: PONAR Silesia S.A. producent elementów i układów hydraulicznych
- przemysł elektroenergetyczny: PPHU Martech Plus producent sprzętu dla górnictwa i energetyki oraz specjalistycznego oświetlenia
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]
- KS Polonia Łaziska Górne – klub piłkarski założony w 1927 roku, w sezonie 2009/2010 po raz pierwszy awansował do III ligi, w sezonie 2024/2025 występuje w IV lidze grupie śląskiej[45]
- KS Polonia Łaziska Górne – sekcja kręglarstwa klasycznego, drużyna mężczyzn występowała w superlidze, a kobiet w I lidze (najwyższe poziomy rozgrywek),obecnie mieszana drużyna występuje w lidze międzyokręgowej (II poziom rozgrywek)
- MOSiR Łaziska Górne (dawniej ŁKTS Piast Progmet) – klub tenisa stołowego, w sezonie 2020/2021 awansował do II ligi
- MOSiR Łaziska Górne – sekcja podnoszenia ciężarów, drużyna występowała przez wiele lat w II lidze
- Polonia MOSiR Łaziska Górne – sekcja siatkówki kobiet,drużyna w sezonie 2014/2015 awansowała do II ligi
- Polonia MOSiR Łaziska Górne – sekcja piłki ręcznej kobiet, drużyny młodzieżowe występują w rozgrywkach wojewódzkich
- MOSiR Łaziska Górne – sekcja lekkiej atletyki
- MOSiR Łaziska Górne – sekcja ju jitsu
- MOSiR Łaziska Górne- sekcja tenisa ziemnego
- KŻ Tornado Łaziska Górne – sekcja żeglarstwa
- Hammers Łaziska Górne – sekcja futbolu amerykańskiego
- MDK Bolko Łaziska Górne (dawniej KWK Bolesław Śmiały) – sekcja skata, drużyna występująca w I lidze czterokrotnie zdobyła mistrzostwo Polski
- Energetyk Łaziska Górne – sekcja skata, drużyna występowała w II lidze, obecnie w lidze okręgowej
- MDK Łaziska Górne – sekcja szachowa
- Łaziska Leaves Łaziska Górne – sekcja hokeja na lodzie, drużyna występuje w Małej Amatorskiej Lidze Hokeja
W 2009 r. otwarto w Łaziskach Górnych halę widowiskowo-sportową (należącą do Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji) o ogólnej kubaturze 85 tys. m², mieszczącą arenę główną (1,2 tys. m² z 410 miejscami na widowni), kręgielnię, siłownię, saunę oraz salę fitness. Jest to największy i najnowocześniejszy obiekt w powiecie mikołowskim[46].
W mieście znajduje się także druga hala sportowa, Stadion Miejski oraz Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy „Żabka” z otwartymi basenami, kortami tenisowymi oraz boiskiem ze sztuczną nawierzchnią, a zimą działa na nim lodowisko.
Kluby historyczne
[edytuj | edytuj kod]W latach 1953–1977 w mieście działała drużyna hokeja na lodzie Elektro Łaziska Górne (początkowo jako „Ogniwo”, następnie „Sparta” Łaziska), który w latach 60. XX w. grał w II lidze – największym sukcesem było 4. miejsce w sezonie 1963/64 oraz mistrzostwo Śląska (ligi okręgowej katowickiej) w sezonie 1967/68. Swoje mecze rozgrywała na nieistniejącym już lodowisku przy ulicy F. Chopina – obiekt mógł pomieścić niecałe 5 tys. widzów[47].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez Łaziska Górne biegnie dwupasmowa droga krajowa nr 81 (popularna Wiślanka) z Katowic do Skoczowa.
Połączenie ze stolicą województwa zapewniają także pociągi kursujące na linii kolejowej nr 140 (Katowice-Nędza). Zatrzymują się one na dwóch przystankach kolejowych: Łaziska Górne oraz Łaziska Górne Brada. Na żadnym z nich nie ma już czynnego dworca kolejowego.
W południowej części miasta funkcjonuje jeszcze linia kolejowa nr 169 Tychy-Orzesze Jaśkowice, z dwoma dawnymi przystankami: Łaziska Średnie i Łaziska Kopanina oraz ładownią kolejową Łaziska Huta. W latach 90. XX wieku trasę zamknięto dla ruchu pasażerskiego i obecnie kursują po niej tylko składy towarowe.
Autobusowy transport miejski zapewnia ZTM. Od 4 stycznia 2016 r. w Łaziskach Górnych zaczęły funkcjonować trzy bezpłatne linie miejskie, kursujące w granicach administracyjnych gminy oraz do granicznych terenów Orzesza i Mikołowa[48].
Administracja
[edytuj | edytuj kod]Łaziska Górne są gminą miejską. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych 15 radnych.
Liczba mandatów dla poszczególnych komitetów przedstawia się następująco[49]:
- 13 mandatów - Komitet Wyborczy Wyborców Forum Samorządowe Powiatu Mikołowskiego
- 2 mandaty - Komitet Wyborczy Wyborców Nasze Łaziska
Mandaty radnych otrzymali:
- Krystian Czardybon - okręg 1
- Michał Słowioczek - okręg 2
- Edmund Pucher - okręg 3
- Grzegorz Pieter - okręg 4
- Grzegorz Nowok - okręg 5
- Bożena Knieżyk - okręg 6
- Małgorzata Szuła - okręg 7
- Jolanta Ucka - okręg 8
- Tadeusz Król - okręg 9
- Adam Chwieralski - okręg 10
- Mateusz Eichner - okręg 11
- Grzegorz Musioł - okręg 12
- Mikołaj Halski - okręg 13
- Arkadiusz Skowron - okręg 14
- Józef Kaleta - okręg 15[50]
Organem wykonawczym samorządu jest burmistrz miasta, którym obecnie jest Aleksander Wyra, który w wyborach samorządowych w 2024 roku, został wybrany w pierwszej turze głosowania z przewagą 83,47% (6 457 głosów). Jego przeciwnikiem był Sebstian Reinhold Handÿ-FIscher który uzyskał 16,53% (1279 głosów)[51].
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Przedszkola
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkole nr 2 Integracyjne
- Przedszkole nr 3 im. Przyjaciół Przyrody
- Przedszkole nr 4 im. Krainy Uśmiechu
- Przedszkole nr 5 im. Przyjaciół Bohaterów Bajek
- Przedszkole nr 6 im. Pod Topolą
- Przedszkole nr 7
- Przedszkole Niepubliczne Królestwo Maciusia
Szkoły podstawowe
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Księdza Prałata Konrada Szwedy
- Szkoła Podstawowa nr 2 w Zespole Szkół im. Piastów Śląskich w tym zerówka
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika (przed reformą szkolnictwa im. Stefana Żeromskiego, po reformie jako Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika).
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Przyjaciół Ziemi (Przed reformą szkolnictwa Gimnazjum nr 3 im Przyjaciół Ziemi).
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Powstańców Śląskich
- Szkoła Podstawowa nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II
Gimnazja (do 2019 roku)
[edytuj | edytuj kod]- Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika
- Gimnazjum nr 2 im. Piastów Śląskich
Szkoły ponadpodstawowe
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Szkół Energetycznych i Usługowych
- Liceum profilowane w ZS im. Piastów śląskich (nieistniejące od 2013 roku)
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]Trzy parafie:
- parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
- parafia Matki Bożej Królowej Różańca Świętego
- parafia Męczeństwa Św. Jana Chrzciciela
Jeden zbór:
- Sala Królestwa przy ulicy Wieżowej 28 (Łaziska Dolne)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-07-16].
- ↑ Mapa Moravy a Slezska
- ↑ a b Bank Danych Lokalnych. GUS. [dostęp 2013-12-13]. (pol.).
- ↑ Konsultacje społeczne w sprawie zmiany granic gminy Orzesze - Orzesze informacje [online], orzesze.com.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-12-13]. (pol.).
- ↑ Łaziska Górne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Istnieją podejrzenia (brak źródeł), że dokument w którym występuje wzmianka o Łaziskach, może być fałszerstwem.
- ↑ Historia Miasta Łaziska Górne. [w:] Oficjalny serwis Urzędu Miejskiego w Łaziskach Górnych [on-line]. [dostęp 2011-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-12)]. (pol.).
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 413, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ Redakcja, Łaziska kończą w tym roku 730 lat. Kiedyś mówiło się o nich „wrota piekieł" ZDJĘCIA [online], Dziennik Zachodni, 4 kwietnia 2017 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
- ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21. lutego 1517 R.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki.
- ↑ Buszman B., Buszman T.: Kulturowa ścieżka dydaktyczna na Kopaninie i w rejonie ul. Lasoki. Łaziska Górne: 2011, s. 9. ISBN 978-83-928669-4-7.
- ↑ Buszman B., Buszman T.: Kulturowa ścieżka dydaktyczna na Kopaninie i w rejonie ul. Lasoki. Łaziska Górne: 2011, s. 16. ISBN 978-83-928669-4-7.
- ↑ a b M. Dmetrecki, Tak narodziły się współczesne Łaziska, w: Dziennik Zachodni Ekstra Łaziska Górne, maj 2013, s. 10
- ↑ Łaziska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 622.
- ↑ Landkreis Pless.
- ↑ Oto 10 największych elektrowni w Polsce 13.02.2014 https://forsal.pl/galeria/777419,oto-10-najwiekszych-elektrowni-w-polsce.html
- ↑ Portal "Historia:Poszukaj" NIMOZ 2022 https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,obiekty,1883,obiekt_fotografia_z_okolic_lazisk_gornych_autorstwa_henryka_poddebskiego_ze_zbiorow_muzeum_historii_polski.html
- ↑ K. Świerkot, Kaufhaus Lipińskiego był dobrym sklepem. Kawę piło się u Żabki, w: Dziennik Zachodni Ekstra Łaziska Górne, maj 2013, s. 14
- ↑ Buszman B., Buszman T.: Kulturowa ścieżka dydaktyczna na Kopaninie i w rejonie ul. Lasoki. Łaziska Górne: 2011, s. 33-34. ISBN 978-83-928669-4-7.
- ↑ Wyniki plebiscytu w powiecie pszczyńskim. home.arcor.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-26)]..
- ↑ Mapa obszaru plebiscytowego z Łaziskami po stronie niemieckiej.
- ↑ REJON ZAGŁEBIE POLSKIE ARKUSZ 15 MIKOŁÓW Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1926, 1:100 000 Region Zagłębie Polskie (3391).
- ↑ a b Nikolei 5311 Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt), rok 1943. amzpbig.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-24)]..
- ↑ Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Carl (1896-1959) Red Ario, Kattowitzer Zeitung, 1926, Jg. 58, nr 10, „4424 IV”, 1926 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Martin Red Meister, Kattowitzer Zeitung, 1926, Jg. 58, nr 201, „4424 IV”, 1926 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Carl (1896-1959) Red Ario, Kattowitzer Zeitung, 1926, Jg. 58, nr 10, „4424 IV”, 1926 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Wilhelm Red Hoffmann, Kattowitzer Zeitung, 1928, Jg. 60, nr 188, „4424 IV”, 1928 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Gemischte Kommission für Oberschlesien, Amtliche Sammlung der Stellungnahmen des Präsidenten der Gemischten Kommission für Oberschlesien auf dem Gebiete des Minderheitenrechtes auf Grund der Vorschriften des III. Teils des deutsch-polnischen Genfer Abkommens vom 15. Mai 1922 in der Zeit vom 15. Juni 1922 bis 15. Juli 1937, Bd. 1, Walter de Gruyter & Co, 1937 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Carl (1896-1959) Red Ario, Kattowitzer Zeitung, 1925, Jg. 57, nr 296, „4424 IV”, 1925 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Rozkład jazdy z 1938 roku
- ↑ Wojciech Janota, Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939, Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2010, s. 59, ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Rafał Chwedoruk "Geografia wyborcza Polskiej Partii Sojalistycznej w latach dwudziestych XX wieku" z "O niepodległość i socjalizm" IPN 2020 ISBN 978-83-8098-332-8, str. 208
- ↑ a b c d M. Strzelczyk, To był piątek..., „Gazeta Łaziska” nr 17 (187), 15-30 września 2009 r., s. 12-13.
- ↑ a b c Parafia w czasie II wojny światowej (zniszczenie kościoła i jego odbudowa).
- ↑ Franz (1902-1979) Red Wosnitza, Der Sonntagsbote. Kirchenblatt für das Bistum Kattowitz, 1940, Jg. 16, Nr. 18, „4338 III”, 1940 [dostęp 2024-03-11].
- ↑ od 1939r. do 1945r. - Parafia pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Łaziskach Górnych [online], parafialaziska.pl [dostęp 2024-03-11].
- ↑ Ortspolizeibezirk Mittel Lazisk
- ↑ Wspomnienia Augustyna Pachy - nagranie Katowickiego Ośrodka Telewizji z 1987 roku
- ↑ Gazeta Łaziska, Nr 3 (197), 15 lutego-1 marca 2010, s. 10.
- ↑ Wykaz zabytków w gminie Łaziska Górne. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-27)]..
- ↑ Obiekty zabytkowe miasta Łaziska Górne. laziska.um.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-07)]..
- ↑ Polonia Łaziska Górne, Informacje o klubie. 90minut.pl. [dostęp 2024-08-17].
- ↑ Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. mosir.laziska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-05)]..
- ↑ M. Strzelczyk, Historia hokeja w Łaziskach, „Gazeta Łaziska” nr 2 (270), 1-15 lutego 2013, s. 12-14.
- ↑ Łaziska Górne. W nowy rok z darmową komunikacją miejską
- ↑ Oficjalne wyniki wyborów! - Łaziska Górne informacje [online], laziska.com.pl [dostęp 2019-01-30].
- ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], samorzad2024.pkw.gov.pl [dostęp 2024-06-20] (pol.).
- ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], samorzad2024.pkw.gov.pl [dostęp 2024-06-20] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Serwis miasta Łaziska Górne
- Wirtualny spacer
- Łaziska Górne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 622.
| Dzielnice |
|---|
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
_REJON_ZAGLEBIE_POLSKIE_15_MIKOLOW_1926.jpg){kind=link}
