Przejdź do zawartości

Albert I Koburg

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Albert I
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Król Belgów
Okres

od 17 grudnia 1909
do 17 lutego 1934

Poprzednik

Leopold II Koburg

Następca

Leopold III Koburg

Dane biograficzne
Dynastia

Koburgowie

Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1875
Bruksela

Data i miejsce śmierci

17 lutego 1934
Marches-les-Dames

Ojciec

Filip Koburg, hrabia Flandrii

Matka

Maria Luiza Hohenzollern-Sigmaringen

Żona

Elżbieta Gabriela Bawarska

Dzieci

Leopold
Karol
Maria

Odznaczenia
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Wielki Krzyż Orderu Gwiazdy Afrykańskiej (Belgia) Wielki Krzyż Królewskiego Orderu Lwa (Belgia) Wielki Krzyż Orderu Korony (Belgia) Wielki Krzyż Orderu Leopolda II (Belgia) Krzyż Wojenny (Belgia) (1914–1918) Medal Yseru (Belgia) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1914–1918 (Belgia) Order Złotego Runa (Austria) Krzyż Wielki Narodowego Orderu Kondora Andów (Boliwia) Order Świętych Cyryla i Metodego (Bułgaria) Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile) Order Lwa Białego I klasy (CSRS) Krzyż Wojenny Czechosłowacki Order Słonia (Dania) Order Mohameda Alego Krzyż Wielki Narodowego Orderu Zasługi (Ekwador) Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia) Order Salomona Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Wojskowy (Francja)
Krzyż Wojenny 1914–1918 z brązową palmą (Francja)
Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Order Chryzantemy (Japonia) Krzyż Wielki Orderu Boyacá (Kolumbia) Krzyż Wielki Orderu Carlosa Manuela de Céspedes (Kuba) Wielki Komandor Orderu Wybawienia Afryki (Liberia) Wielki Krzyż Orderu Krzyża Pogoni (Litwa) Order Lwa Złotego (Nassau) Order Trzech Gwiazd I klasy (Łotwa) Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa) Wielka Wstęga Orderu Alawitów (do 1955, Maroko) Krzyż Wielki Orderu Świętego Karola (Monako) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Wielka Wstęga Orderu Korony do 1939 (Iran) Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru Order Orła Białego (1921–1990) Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia) Wstęga Trzech Orderów (Portugalia) Order Orła Czarnego (Prusy) Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Wielki Orderu Karola I (Rumunia) Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia) Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (Stany Zjednoczone) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Wielki Łańcuch Orderu Oswobodziciela (Wenezuela) Order Podwiązki (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania) Order Świętego Jana Jerozolimskiego (Wielka Brytania) Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania) Medal Koronacji Króla Edwarda VII (Wielka Brytania) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Krzyż Zasługi Wojennej (Królestwo Włoch) Kawaler/Dama Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji – Zakon Maltański (SMOM) Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Kawaler Wielkiego Krzyża Orderu Grobu Świętego Order Domowy i Zasługi Księcia Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg) Order Korony Rucianej (Saksonia) Order Wierności (Badenia) Order Alberta Niedźwiedzia (Anhalt) Order św. Huberta (Bawaria) Order Ernestyński (Saksonia) Order Domowy Hohenzollernów Order Osmana (Imperium Osmańskie) Order Podwójnego Smoka (Cesarstwo Chińskie) Order Najwyższy Chrystusa Krzyż Wielki Orderu Kamehamehy I (Hawaje)
Albert I i Elżbieta Gabriela Wittelsbach
Mundur króla Alberta I z Wielką Wstęgą Orderu Leopolda, Krzyżem Wojennym 1914–1918, Medalem Yzeru i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1914–1918

Albert I, właśc. Albert Leopold Klemens Maria Meinrad, fr. Albert Léopold Clément Marie Meinrad (ur. 8 kwietnia 1875 w Brukseli, zm. 17 lutego 1934 w Marches-les-Dames) – król Belgów od 1909.

Był młodszym synem Filipa Koburga, hrabiego Flandrii (młodszego brata króla Leopolda II) i Marii Luizy Hohenzollern-Sigmaringen (córki Karola Antoniego, księcia Hohenzollern-Sigmaringen i premiera Prus).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w brukselskim Pałacu Regencji. Był bratankiem panującego króla Leopolda II. Leopold nie miał synów (jego jedyny syn, również Leopold, zmarł w 1869), więc następcą króla był ojciec Alberta, Filip, hrabia Flandrii. Filip był jednak głuchy, więc zrezygnował z praw do tronu na rzecz swojego najstarszego syna, Baldwina. Młody książę zmarł jednak po krótkiej chorobie w 1891. Następcą belgijskiego tronu został wówczas Albert. Po śmierci ojca w 1905 został hrabią Flandrii. W latach 1893–1909 zasiadał w belgijskim senacie.

Jako nieprzeznaczony do panowania Albert był wychowywany w sposób liberalny i otwarty. Jego nauczycielem był Emile Sigogne, który zadedykował królowi później książkę Socjalizm i monarchia. Albert był zwolennikiem idei liberalnych. Odbył służbę wojskową i dużo podróżował po europejskich dworach. Odwiedził nawet Kongo Belgijskie i Stany Zjednoczone. Był przerażony perspektywą wstąpienia na tron. Napisał: „Od pewnego czasu jestem naprawdę przytłoczony wyjątkowo trudną przyszłością, która jawi się przede mną jako trudna sama w sobie z powodu złożoności położenia podzielonego kraju, trudna w szczególności z racji mojego braku przygotowania (...). Nadszedł czas pracy, aby zdobyć nie tyle umiejętności, co jest niemożliwe, ile wiedzę wystarczającą do tego, by w każdym razie nie narażać na śmieszność funkcji, którą los ma mi kiedyś narzucić.”

Małżeństwo

[edytuj | edytuj kod]

2 października 1900 w Monachium poślubił Elżbietę Gabriellę Wittelsbach (ur. 25 czerwca 1876, zm. 23 listopada 1965), córkę księcia bawarskiego Karola Teodora i Marii Józefy (córki króla Portugalii Michała I). Albert oświadczył się Elżbiecie po 3 latach znajomości podczas spaceru w lesie Fontainebleau słowami: „Czy sądzi pani, że mogłaby znieść klimat Belgii?”. Albert i Elżbieta mieli razem dwóch synów i córkę:

Poważny, staranny, pesymistyczny, zamknięty w sobie (Leopold II nazywał go „zamkniętą kopertą”), skromny, nieśmiały i wstydzący się swojej wady wymowy Albert obejmuje tron Belgii po śmierci stryja w 1909. Swoją przysięgę konstytucyjną złożył nie tylko po francusku, ale także po flamandzku. Razem z żoną zamieszkał w pałacu Assche przy ulicy de la Science w Brukseli.

Panowanie

[edytuj | edytuj kod]
Popiersie Alberta I w Ottignies.

Albert stał się bohaterem Belgii dzięki swojej postawie podczas I wojny światowej. Dążył on do zapewnienia Belgii neutralności. W 1913 podróżował do Francji i Niemiec dla potwierdzenia tej neutralności. 2 sierpnia 1914 otrzymał jednak od cesarza Wilhelma II ultimatum, w którym Kaiser domagał się zgody na przemarsz niemieckich wojsk przez terytorium Belgii. Niemiecki władca przypomniał królowi Belgów, że jest przecież Koburgiem, a więc przedstawicielem niemieckiej dynastii[1]. Albert odpowiedział na to: „Koburg – tak, ale również Orleański[2], a nade wszystko Belgijski”. Ostateczna odpowiedź brzmiała: „Rządzę narodem, nie drogą!”. Odrzucenie przez króla i rząd niemieckiego ultimatum pociągnęło za sobą inwazję wojsk niemieckich na Belgię 4 sierpnia pomimo jej neutralności, którą kanclerz Theobald von Bethmann Hollweg nazwał „świstkiem papieru”[3].

Podczas wojny król osobiście dowodził belgijską armią. Dowodził w kilku potyczkach, które opóźniły niemiecką ofensywę. Niemcy zajęli jednak prawie całą Belgię, oprócz niewielkiego „skrawka ojczyzny” u ujścia rzeki IJzer. Nad IJzer stoczono w dniach 16 – 31 października 1914 bitwę, która sprawiła, że Niemcy nie zdołali opanować ujścia rzeki do Morza Północnego. Przez kolejne 4 lata wojska belgijskie stanowiły lewe skrzydło wojsk sprzymierzonych, ale pozostawały pod wyłącznym dowództwem króla, który nie wyraził zgody na ich użycie w wielkich ofensywach pod Verdun i nad Sommą w 1916 r., uznając je za „niepotrzebne rzezie”. Podczas gdy rząd przeniósł się do Hawru, król i królowa pozostali w Belgii, w De Panne, niedaleko linii frontu. Król nie wahał się narażać życia w okopach czy też latać samolotem nad liniami wroga.

Wojska belgijskie wzięły udział w ostatniej ofensywie w 1918 r. 22 listopada para królewska tryumfalnie wróciła do Brukseli. W wygłoszonej tego dnia mowie tronowej Albert zapowiedział wprowadzenie wyborów powszechnych, rzeczywistą równość obu języków narodowych, uznanie swobód związków zawodowych i rozszerzenie ustawodawstwa społecznego. Kraj był zniszczony działaniami wojennymi, które były widoczne zwłaszcza we Flandrii. Traktat wersalski z 1919 oddał Belgii przygraniczne okręgi Eupen i Malmedy.

W 1920 król otworzył Letnie Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii. W latach 1930–1939 w Belgii został zbudowany kanał, który został nazwany imieniem Alberta. Albert był też aktywny na arenie międzynarodowej, choć nie lubił komplementów dotyczących swojej postawy w czasie wojny. Jak sam mówił, był tylko osobą „zmuszoną do heroizmu”. Jedyną pochwałą, którą akceptował brzmiała: „Oszczędza żołnierską krew”.

Zginął podczas wspinaczki skalnej (alpinizm był jego znanym hobby), w belgijskiej części Ardenów, na skale Grand Bon Dieu niedaleko Marches-les-Dames nad Mozą. Oficjalna wersja (kwestionowana przez niektórych historyków) głosi, że król dotarł do szczytu 32-metrowej skały, gdy oderwał się od niej blok i spadając, pociągnął za sobą króla, który uderzył głową o ścianę. Była to śmierć zgodna z życzeniem Alberta, który nie uważał, że „byłoby pięknie umrzeć w swoim łóżku”.

Podobnie jak inni belgijscy królowie został pochowany w krypcie kościoła Notre-Dame pałacu Laeken w Brukseli.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]
Prapradziadkowie

Ernest Fryderyk
(1724–1800)

Zofia Brunswick-Wolfenbüttel
(1724–1802)

Henryk XXIV Reuss-Ebersdorf
(1724–1779)
∞1754
Karolina Erbach-Schönberg
(1727–1796)

Ludwik Filip Józef Burbon-Orleański
(1747–1793)
∞1769
Ludwika Maria de Penthièvre
(1753–1821)

Król Obojga Sycylii
Ferdynand I Burbon
(1751–1825)
∞1768
Maria Karolina Habsburg
(1752–1814)

Anton Hohenzollern-Sigmaringen
(1762–1831)
∞1782
Amalia Salm-Kyrburg
(1760–1841)

Pierre Murat
(1748–1792)

Louise Dastrog
(1762–1832)

Karol Ludwik Badeński (1755–1801)
(1755–1801)
∞1774
Amalia Fryderyka Hessen-Darmstadt
(1754–1832)

Klaudiusz de Beauharnais
(1756–1819)

Klaudia Franciszka de Lezay-Marnésia
(1767–1791)

Pradziadkowie

Franciszek Sachsen-Coburg-Saalfeld
(1750–1806)
∞1777
Augusta Reuss-Ebersdorf
(1757–1831)

Król Francuzów
Ludwik Filip Burbon
(1773–1850)
∞1809
Maria Amelia Burbon-Sycylijska
(1782–1866)

Karl Hohenzollern-Sigmaringen
(1785–1853)
∞1802
Antonina Murat
(1799–1847)

Wielki Książę Badenii
Karol Ludwik Badeński
(1786–1818)
∞1806
Stefania de Beauharnais
(1789–1860)

Dziadkowie

Król Belgów
Leopold I Koburg
(1790–1865)
∞1832
Ludwika Maria Orleańska
(1812–1850)

Karl Anton von Hohenzollern-Sigmaringen
(1811–1885)
∞1834
Józefina Badeńska
(1813–1900)

Rodzice

Filip Koburg (1837–1905)
∞1867
Maria Luiza Hohenzollern-Sigmaringen (1845–1912)

Albert I Koburg (1875–1934), król Belgów

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Koburgowie są boczną linią dynastii Wettynów, panującej w Saksonii
  2. Albert był wnukiem Ludwiki Marii Orleańskiej, córki króla Francuzów Ludwika Filipa I, która była żoną Leopolda I i matką hrabiego Filipa
  3. inaczej tę neutralność traktowano w Londynie, gdyż niemiecka inwazja na Belgię przesądziła o przystąpieniu Wielkiej Brytanii do wojny
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 30-33.
  5. president.lt. [dostęp 2009-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)].
  6. Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 33.
  7. The Most Noble Order of Kamehameham I. keouanui.org. [dostęp 2017-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Isabelle Bricard, Dynastie panujące Europy, Grażyna Schirmer (tłum.), Jacek Schirmer (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-767-5, OCLC 169895614.
  • Albert I. klm-mra.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]., Musée Royal de l’Armée et d’Histoire Militaire, Bruxelles – Belgique (ang. • fr. • niderl.) [dostęp 13 sierpnia 2011]