Sikory (ptaki)
| Paridae[1] | |||
| Vigors, 1825[2] | |||
.jpg) Przedstawiciel rodziny – bogatka (Parus major) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
sikory | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Parus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodzaje | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Sikory[11], sikorowate (Paridae) – rodzina ptaków, należąca do podrzędu śpiewających i rzędu wróblowych.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Obejmuje gatunki lądowe, nadrzewne, zamieszkujące Eurazję, Amerykę Północną i Afrykę (poza Saharą)[12][13]. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:
- osiągają niewielkie rozmiary (średnia długość ciała: 11,5–14 cm, masa ciała: 6–20 g; wyjątek: sikora sułtańska, około 22 cm długości i 40 g[14])
- mają krótkie skrzydła, ogon stosunkowo długi,
- w upierzeniu przeważa kolor brązowy, biały, szary i czarny, u części gatunków również żółty; większość charakteryzuje się kontrastowym, najczęściej czarno-białym, ubarwieniem głowy; u niektórych obecny czub[14],
- mają 10 lotek I rzędu oraz 12 sterówek,
- mają dość krótki, mocny dziób (odżywiają się zazwyczaj owadami, do tego nasionami i owocami jagodowymi)[14],
- zazwyczaj zniesienie liczy od 4 do 12 jaj (przedstawiciele gatunków zamieszkujących strefę tropikalnych składają ich przeciętnie mniej), których wysiadywanie trwa 13–14 dni, a młode pozostają w gnieździe przez kolejne 17–20 dni[14]
Są to w większości gatunki o dużej liczebności (przykładowo bogatka zwyczajna jest jednym z najliczniejszych ptaków Polski). Nie są zagrożone wyginięciem, oprócz sikory białokarkowej i sikory rdzawolicej (podgatunek sikory rdzawej, czasem uznawany za odrębny gatunek)[11][13].
Do polskiej awifauny zalicza się 7 gatunków, wszystkie są objęte ścisłą ochroną gatunkową[15].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny zaliczane są następujące rodzaje[11]:
- Cephalopyrus Bonaparte, 1854 – jedynym przedstawicielem jest Cephalopyrus flammiceps (E. Burton, 1836) – ognik
- Sylviparus E. Burton, 1836 – jedynym przedstawicielem jest Sylviparus modestus E. Burton, 1836 – sikora oliwkowa
- Melanochlora Lesson, 1839 – jedynym przedstawicielem jest Melanochlora sultanea (Hodgson, 1837) – sikora sułtańska
- Pardaliparus Selys-Longchamps, 1884
- Periparus Selys-Longchamps, 1884
- Baeolophus Cabanis, 1851
- Lophophanes Kaup, 1829
- Sittiparus Selys-Longchamps, 1884
- Poecile Kaup, 1829
- Cyanistes Kaup, 1829
- Pseudopodoces Sarudny & von Loudon, 1902 – jedynym przedstawicielem jest Pseudopodoces humilis (Hume, 1871) – pseudosójeczka
- Parus Linnaeus, 1758
- Machlolophus Cabanis, 1851
- Melaniparus Bonaparte, 1850
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Paridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14, s. 465, 1825. (ang.).
- ↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 974, 1826. (niem.).
- ↑ C.L. Brehm: Handbuch der Naturgeschichte aller Vögel Deutschlands. Ilmenau: B.F. Voigt, 1831, s. 459. (niem.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 51. (wł.).
- ↑ W. Swainson: Northern Zoology. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. London: John Murray, 1831, s. 200. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: A geographical and comparative list of the birds of Europe and North America. London: J. Van Voorst, 1838, s. 26. (ang.).
- ↑ M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.-Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 4. Paris: Maresq, 1853, s. 100. (fr.).
- ↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 17. (szw. • łac.).
- ↑ H.E. Wolters: Die Vogelarten der Erde. Eine systematische Liste mit Verbreitungsangaben sowie deutschen und englischen Namen. Hamburg und Berlin: Verlag Paul Parey, 1975–1982, s. 383. ISBN 3-490-09118-3. (niem.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Rodzina: Paridae Vigors, 1825 – sikory - Tits, chickadees (wersja: 2020-07-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-07-07].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Waxwings and allies, tits, penduline tits [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-07-07] (ang.).
- ↑ a b Gosler, A., Clement, P. & Bonan, A.: Tits and Chickadees (Paridae). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-03-22].
- ↑ a b c d Christopher M. Perrins: Sikory. W: redaktor: Christopher Perrins: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Buchmann, 2010, s. 550. ISBN 978-83-7670-263-6.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- B. Slikas, F.H. Sheldon & F.B. Gill. Phylogeny of Titmice (Paridae): I. Estimate of Relationships among Subgenera Based on DNA-DNA Hybridization. „Journal of Avian Biology”. 27, s. 70-82, 1996. (ang.).
- S. Eck & J. Martens. Systematic notes on Asian birds. 49 A preliminary review of the Aegithalidae, Remizidae and Paridae. „Zoologische Mededelingen Leiden”. 80 (5), s. 1-63, 2006. (ang.).
- J. Martens, D.T. Tietze & Y.-H. Sun. Molecular phylogeny of Parus (Periparus), a Eurasian radiation of tits (Aves: Passeriformes: Paridae). „Zoologishe Abhandlungen”. 55, s. 103-120, 2005. (ang.).