Wikipedia

Województwo świętokrzyskie

województwo w Polsce

Województwo świętokrzyskie – jednostka podziału administracyjnego w południowej części centralnej Polski. Województwo obejmuje obszar 11 710,50 km² i zamieszkuje je około 1,2 mln osób[2]. Jest jednym z 16 województw utworzonych w 1999 roku. W przybliżeniu obejmuje większą część obszaru dawnego województwa kieleckiego, część tarnobrzeskiego (powiaty opatowski, sandomierski i staszowski) oraz skrawki radomskiego, piotrkowskiego i częstochowskiego.

Województwo świętokrzyskie
— województwo —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-SK

TERYT

26

Siedziba wojewody i sejmiku

Kielce

Wojewoda

Józef Bryk

Marszałek

Renata Janik

Powierzchnia

11 710,5 km²

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności


1 163 001[1]

• gęstość

99,3 os./km²

Urbanizacja

45,2%[1]

Tablice rejestracyjne

T

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
al. IX Wieków Kielc 3
25-516 Kielce
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
al. IX Wieków Kielc 3
Kielce
Podział administracyjny
Plan województwa świętokrzyskiego
Liczba miast na prawach powiatu

1

Liczba powiatów

13

Liczba gmin miejskich

5

Liczba gmin miejsko-wiejskich

45

Liczba gmin wiejskich

52

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa świętokrzyskiego

Geografia

edytuj
 
Krainy historyczne województwa świętokrzyskiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Położenie administracyjne

edytuj

Województwo jest położone w południowo-wschodniej Polsce i graniczy z województwami:

Położenie fizycznogeograficzne

edytuj

Województwo świętokrzyskie położone jest w południowo-wschodniej części Polski. Zajmuje powierzchnię 11 710,50 km²[3], co stanowi 3,7% obszaru Polski. Pod względem wielkości należy do najmniejszych województw w kraju i zajmuje 15. miejsce tuż przed województwem opolskim. Część granic województwa jest naturalna. Na wschodzie i południowym wschodzie wyznacza je Wisła, a na zachodzie Pilica. Prawie cały region położony jest w lewobrzeżnej części dorzecza Wisły. Leży w obrębie Wyżyny Małopolskiej, na obszarze obejmującym Wyżynę Kielecką, Nieckę Nidziańską oraz wschodnią część Wyżyny Przedborskiej. Obszar województwa jest wysoce zróżnicowany pod względem ukształtowania powierzchni i mieści się w przedziale wysokościowym od 143,0 m n.p.m. do 612,0 m n.p.m. Najważniejszy element morfologiczny stanowią Góry Świętokrzyskie z ich najwyższym szczytem Łysicą. Według danych z 31 grudnia 2012 roku w woj. świętokrzyskim lasy obejmowały powierzchnię 328,2 tys. ha, co stanowiło 28,0% jego powierzchni. 7,1 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[4].

Położenie historyczne

edytuj

Historyk Jerzy Szczepański zwrócił uwagę na fakt, że przy tworzeniu województwa świętokrzyskiego „argumenty historyczne nie odegrały żadnej roli”. Jako przyczynę takiego stanu rzeczy wymienił „słabą znajomość przeszłości regionu, której ważnym składnikiem było istnienie jednego z największych okręgów przemysłowych na ziemiach polskich – Staropolskiego Okręgu Przemysłowego”[5].

Region świętokrzyski rozumiany jest jako obszar między Wisłą, Pilicą i Nidą. Mieścił się on w granicach istniejącego do 1975 województwa kieleckiego[5].

Topografia

edytuj

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 128 km, to jest 1°09′25″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 151 km, co w mierze kątowej daje 2°09′53″.

 

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Najwyżej położonym punktem jest wierzchołek Góry Agaty w gminie Bodzentyn – 614 m n.p.m.[6], najniżej zaś – dolina Wisły w gminie Tarłów (127,5 m n.p.m.). Najwyżej położoną miejscowością województwa świętokrzyskiego jest Huta Szklana (462,1 m n.p.m.) w gminie Bieliny, natomiast najniżej – miejscowość Ostrów (128 m n.p.m.) w gminie Tarłów.

Stosunki wodne

edytuj
 
Rzeka Wschodnia

Część granic województwa jest naturalna – na południowym wschodzie i wschodzie wyznacza je Wisła, na zachodzie Pilica. Prawie cały region (z wyjątkiem jednej z dzielnic Sandomierza) położony jest w lewostronnej części dorzecza Wisły.

Przez Świętokrzyskie przepływają rzeki: Wisła (górna i środkowa), Pilica, Nida, Nidzica, Lubrzanka, Kamienna, Czarna Włoszczowska, Czarna Konecka, Czarna Staszowska, Wschodnia i wiele mniejszych.

Demografia

edytuj

Według danych z 31 grudnia 2018 roku województwo miało 1 241 546 mieszkańców[7].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 1 241 546 100 636 205 51 605 341 49
powierzchnia 11 710,50 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 106 54 52
  • Piramida wieku mieszkańców W. świętokrzyskiego w 2014 roku[8].


 

Religia

edytuj
Osobny artykuł: Religia w województwie świętokrzyskim.

Na terenie województwa świętokrzyskiego funkcjonują trzy rzymskokatolickie metropolie: częstochowska, lubelska i krakowska. Działa diecezja krakowsko-częstochowska Kościoła Polskokatolickiego. Funkcjonują też dwie parafie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wyznawców protestantyzmu reprezentuje: Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, Kościół Chrystusowy, Kościół Zielonoświątkowy, Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Chrześcijański „Wieczernik” i Zbór „Przymierze”. Na terenie województwa świętokrzyskiego działają również Świadkowie Jehowy, Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich oraz rodzimowiercze Stowarzyszenie Gontyna[potrzebny przypis].

Podział administracyjny

edytuj
 
Siedziba Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach w 2006 roku
Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.

Województwo składa się z 13 powiatów i jednego miasta na prawach powiatu Kielce. W powiatach znajdują się 102 gminy, w tym 5 gmin miejskich (Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice, Skarżysko-Kamienna i Sandomierz), 45 gmin miejsko-wiejskich oraz 52 gmin wiejskich.

Na terenie województwa znajduje się 50 miast.

Kielce i powiaty – porównanie
Herb Powiat / miasto na prawach powiatu Liczba ludności
(31 grudnia 2018) 		Powierzchnia
[km²][3] 		Przeciętna stopa bezrobocia
(31 marca 2019)[9]
  Kielce 195 774 109,65 5,5%
  buski 72 058 968,00 3,8%
  jędrzejowski 86 076 1256,96 7,5%
  kazimierski 33 851 422,18 6,9%
  kielecki 210 694 2246,07 11,0%
  konecki 80 648 1139,72 11,6%
  opatowski 52 577 910,90 12,8%
  ostrowiecki 110 127 616,78 11,3%
  pińczowski 39 271 612,85 6,6%
  sandomierski 77 773 675,89 6,6%
  skarżyski 74 817 395,43 15,5%
  starachowicki 90 377 523,41 8,1%
  staszowski 72 167 924,80 7,1%
  włoszczowski 45 336 907,86 6,4%

Urbanizacja

edytuj
 
 
Rozmieszczenie miast w województwie świętokrzyskim
 
Kielce
 
Ostrowiec Świętokrzyski
 
Starachowice
 
Skarżysko-Kamienna
 
Sandomierz

W województwie świętokrzyskim jest 48 miast, w tym 1 miasto na prawach powiatu. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców malejąco. Pogrubioną czcionką oznaczono miasta powiatowe. Dane liczbowe podane według stanu na 1 stycznia 2019 roku[7].

1 stycznia 2015 status miasta nadano miejscowości Stopnica w powiecie buskim[10], 1 stycznia 2017 miejscowości Morawica w powiecie kieleckim, a 1 stycznia 2018 prawa miejskie otrzymały: Łagów w powiecie kieleckim, Radoszyce w powiecie koneckim i Wiślica w powiecie buskim. W 2019 status miasta odzyskały następujące miejscowości: Nowa Słupia (powiat kielecki), Pierzchnica (powiat kielecki), Szydłów (powiat staszowski), Nowy Korczyn (powiat buski), Oleśnica (powiat staszowski), Opatowiec (powiat kazimierski) i Pacanów (powiat buski). Z kolei w 2020 roku status miasta odzyskał Klimontów z powiatu sandomierskiego. W 2021 roku status miasta otrzymał Wodzisław w powiecie jędrzejowskim[11]. W 2022 prawa miejskie odzyskały Iwaniska (powiat opatowski)[12]. W 2023 roku prawa miejskie uzyskały dwa miasta z powiatu kieleckiego: Łopuszno[13] i Piekoszów[14]. 1 stycznia 2024 roku prawa miejskie odzyskały: Bogoria w powiecie staszowskim i Gowarczów w powiecie koneckim[15][16].

Herb Miasto Powiat Ludność
(1 stycznia 2023)		 Pow.
[km²]		 Gęst. zal.
[os./km²]
  Kielce na prawach powiatu 195.774 109,65 1785
  Ostrowiec Świętokrzyski ostrowiecki 69.051 46,43 1497
  Starachowice starachowicki 48.965 31,82 1539
  Skarżysko-Kamienna skarżyski 45.358 64,39 704
  Sandomierz sandomierski 23.644 28,69 824
  Końskie konecki 19.330 17,70 1092
  Busko-Zdrój buski 15.952 12,28 1299
  Jędrzejów jędrzejowski 15.149 11,37 1332
  Staszów staszowski 14.810 26,88 551
  Pińczów pińczowski 10.844 14,33 757
  Włoszczowa włoszczowski 10.043 30,30 331
  Suchedniów skarżyski 8.379 59,40 141
  Połaniec staszowski 8.120 17,41 466
  Opatów opatowski 6.496 9,36 694
  Sędziszów jędrzejowski 6.484 7,92 819
  Stąporków konecki 5.679 10,94 519
  Kazimierza Wielka kazimierski 5.579 5,33 1047
  Ożarów opatowski 4.599 7,79 590
  Chęciny kielecki 4.445 14,13 315
  Małogoszcz jędrzejowski 3.769 9,68 389
  Chmielnik kielecki 3.703 7,80 475
  Radoszyce konecki 3.167 17,16 185
  Piekoszów kielecki 3.158 8,45 375
  Ćmielów ostrowiecki 3.024 13,34 227
  Kunów ostrowiecki 2.979 7,26 410
  Daleszyce kielecki 2.907 15,50 188
  Wąchock starachowicki 2.764 16,02 173
  Koprzywnica sandomierski 2.488 17,90 139
  Bodzentyn kielecki 2.240 8,65 259
  Osiek staszowski 2.015 17,43 116
  Klimontów sandomierski 1.760 4,7 399,6
  Oleśnica staszowski 1.848 10,04 184
  Zawichost sandomierski 1.776 20,29 88
  Morawica kielecki 1.695 4,38 387
  Łagów kielecki 1.587 8,21 193
  Stopnica buski 1.425 4,55 313
  Gowarczów konecki 1.418 12,77 111
  Nowa Słupia kielecki 1.361 13,97 97
  Łopuszno kielecki 1.395 5,24 266
  Iwaniska opatowski 1.322 5,98 221
  Skalbmierz kazimierski 1.289 7,13 181
  Wodzisław jędrzejowski 1.153 7,94 145
  Pierzchnica kielecki 1.152 6,93 166
  Pacanów buski 1.117 7,13 157
  Szydłów staszowski 1.106 16,21 68
  Bogoria staszowski 1.076 5,54 194
  Nowy Korczyn buski 955 7,52 127
  Działoszyce pińczowski 908 1,92 473
  Wiślica buski 515 4,70 110
  Opatowiec kazimierski 329 5,47 60
558.274 669,04 832

Ochrona przyrody

edytuj
 
Fragment Puszczy Jodłowej
 
Rezerwat przyrody Lisiny Bodzechowskie

Formy ochrony przyrody w województwie świętokrzyskim.

Turystyka

edytuj

Województwo świętokrzyskie staje się coraz bardziej popularne wśród turystów, w 2013 roku odwiedziło je 3,5 miliona gości[17], natomiast w 2023 roku liczba ta wynosiła już ponad 5 milionów[18][19].

Do najbardziej znanych atrakcji turystycznych województwa należą:

Szkolnictwo wyższe

edytuj
 
Rektorat Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
 
Rektorat i Biblioteka Główna Politechniki Świętokrzyskiej
 
WSBiP w Ostrowcu Świętokrzyskim

W Kielcach działają dwie uczelnie publiczne[20]:

Ponadto, w Sandomierzu funkcjonuje filia UJK, która powstała na bazie zniesionej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sandomierzu[23].

Na terenie województwa świętokrzyskiego funkcjonuje 12 uczelni niepublicznych, w tym 9 w Kielcach[24]:

Funkcjonują również dwa wyższe seminaria duchowne:

Gospodarka

edytuj
 
Siedziba Kolportera w Kielcach
 
Elektrownia Połaniec
 
Centrum Usług Satelitarnych w Psarach-Kątach, obecnie zlikwidowane
 
Fabryka Kotłów Sefako w Sędziszowie
 
Zakład Cementownia Ożarów w Karsach

Województwo świętokrzyskie ma charakter przemysłowo-rolniczy. Występuje tutaj wyraźny podział na przemysłową północ i rolnicze południe. Większość ośrodków miejskich znajduje się na terenie dawnego Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, skupiając znaczną w skali województwa liczbę miejsc pracy w przemyśle[25]. Podstawowymi bogactwami naturalnymi województwa są kopaliny mineralne; pokłady kamienia gipsowego należą do najbogatszych w Europie[26]. W 2012 świętokrzyska produkcja wapna stanowiła 56,3% produkcji kraju, zaś produkcja kruszywa mineralnego łamanego – 24,6%[27]. Województwo jest również potentatem w produkcji cementu. W trzech cementowniach zlokalizowanych na jego terenie (Ożarów, Małogoszcz, Nowiny) powstaje jedna czwarta cementu produkowanego w Polsce[28].

W przygotowanym przez tygodnik „Polityka” rankingu 500 największych polskich firm za 2012, znalazło się 14 przedsiębiorstw mających swoją siedzibę w województwie świętokrzyskim, w tym siedem w Kielcach. Najwyżej sklasyfikowane zostały Kolporter Sp. z o.o. S.K.A. (54. miejsce), Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. (107.), Elektrownia Połaniec SA – Grupa GDF Suez Energia Polska (129.), Grupa Kapitałowa Rovese SA (160.) i Grupa Polskie Składy Budowlane SA (161.)[29].

Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice, która powstała w 1997, obejmuje tereny 10 miast i gmin województwa świętokrzyskiego. Na jej obszarze znajdują się m.in. Cersanit II, Fabryka Kotłów Sefako i MAN Bus.

Informacje statystyczne

edytuj

W 2014 roku dochody budżetu województwa świętokrzyskiego zostały ustalone na kwotę 616,6 mln zł, wydatki na kwotę 686,9 mln zł, a deficyt na kwotę 70,3 mln zł[30]. W 2012 dochody budżetów gmin województwa świętokrzyskiego wynosiły 3,1 mld zł, dochody budżetów powiatów – 990,3 mln zł, a dochody budżetu jedynego miasta na prawach powiatu (Kielc) – 981,6 mln zł[31].

W 2012 roku produkt krajowy brutto województwa świętokrzyskiego wynosił 40,1 mld zł, co stanowiło 2,5% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 31,5 tys. zł (75,0% średniej krajowej), co plasowało świętokrzyskie na 12. miejscu w kraju[32].

W 2012 roku w województwie świętokrzyskim pracowało 455,6 tys. osób, którzy stanowili 3,3% wszystkich zatrudnionych w Polsce; zarejestrowanych bezrobotnych było 86,7 tys., a stopa bezrobocia wynosiła 16%, będąc o 2,6 pkt. proc. wyższa od stopy bezrobocia ogółem w kraju[31]. W tym okresie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 3070,29 zł (tj. 87% przeciętnego wynagrodzenia w Polsce)[31].

W 2012 roku produkcja sprzedana przemysłu w województwie świętokrzyskim wynosiła 24,1 mld zł, co stanowiło 2% produkcji przemysłu Polski[31]. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej wynosiła 4,4 mld zł, stanowiąc 2,6% tej sprzedaży kraju[31]. W tym samym okresie w województwie znajdowało się 11 675 sklepów; na jeden sklep przypadło 109 mieszkańców, tj. o jednego więcej niż średnia krajowa[31].

W 2012 roku nakłady inwestycyjne w województwie świętokrzyskim wynosiły 6,5 mld zł, natomiast wartość brutto środków trwałych – 77,8 mld zł[31]. Według stanu na 31 grudnia 2012 w rejestrze REGON znajdowało się 108 068 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 3347 w sektorze publicznym[31].

W latach 2010–2012 wzrósł procent osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej granicy ubóstwa skrajnego (minimum egzystencji) – z 9,5% do 10,5%[33]. Jednocześnie zmalał procent osób poniżej relatywnej granicy ubóstwa – z 26,6% do 24,3%[33]. Procent osób żyjących poniżej ustawowej granicy ubóstwa w województwie świętokrzyskim wynosił w 2010 11,9%, w 2011 – 9,2%, w 2012 – 12,2%[33], a w 2016 – 7,5%[34].

Bezpieczeństwo publiczne

edytuj

W województwie świętokrzyskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Kielcach i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[35].

Komendzie wojewódzkiej Policji w Kielcach podlegają: jedna komenda miejska (w Kielcach) i 12 komend powiatowych (we wszystkich miastach powiatowych). Świętokrzyskimi komendantami wojewódzkimi Policji w Kielcach byli: Tadeusz Cielecki (1999–2002), Andrzej Woźniak (2002–2003), Arkadiusz Pawełczyk (2003–2006), Wojciech Olbryś (2006–2007), Mirosław Schossler (2007–2012) i Jarosław Szymczyk (2012–2015). Od marca 2015 komendantem wojewódzkim jest inspektor Rafał Kochańczyk.

W województwie znajduje się 17 jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej – trzy w Kielcach, dwie w Ostrowcu Świętokrzyskim, po jednej w pozostałych 11 miastach powiatowych oraz w Chmielniku. Według stanu na 2013 zatrudnionych w nich było 160 strażaków, a PSP dysponowała 174 pojazdami. Nadto w świętokrzyskim w tym samym okresie funkcjonowało 879 ochotniczych straży pożarnych (z czego 199 w KSRG) z 4998 strażakami i 851 pojazdami[36].

W 2013 roku w województwie funkcjonowało 16 oddziałów straży miejskiej i cztery oddziały straży gminnej. Zatrudnionych w nich były łącznie 262 osoby, z których 218 to strażnicy, a 44 – pracownicy na stanowiskach urzędniczych, pomocniczych i obsługi[37]. Dla przykładu straż miejska w Kielcach podjęła w 2013 roku ogółem 14 070 interwencji i ujawniła 13 247 wykroczeń. Wystawiła 9045 mandatów na kwotę 792 145 zł, z czego 4889 mandatów (54,1%) na kwotę 525 000 zł (66,3%) dotyczyło wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji[38].

Wymiar sprawiedliwości

edytuj
 
Sąd okręgowy w Kielcach

Jedyny w województwie sąd okręgowy znajduje się w Kielcach. Jednostką nadrzędną jest dla niego Sąd Apelacyjny w Krakowie. Jednostkami podległymi wobec SO w Kielcach jest 10 sądów rejonowych w: Busku-Zdroju, Jędrzejowie, Kielcach, Końskich, Opatowie (utworzony 1 stycznia 2015 roku[39]), Ostrowcu Świętokrzyskim, Pińczowie, Sandomierzu, Staszowie (utworzony 1 stycznia 2015 roku[39]), Skarżysku-Kamiennej, Starachowicach i Włoszczowie[40].

1 stycznia 2013 roku zniesiono pięć sądów rejonowych: w Kazimierzy Wielkiej, Opatowie, Pińczowie, Staszowie i Włoszczowie[41]. 1 stycznia 2015 roku zostały przywrócone sądy rejonowe w Opatowie i Staszowie[39], natomiast 1 lipca 2015 – sądy rejonowe w Pińczowie i Włoszczowie[42].

Z dniem 11 września 2004 roku utworzono Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach. Działalność orzeczniczą rozpoczął on 1 lipca 2005[43].

W 2012 roku Policja i prokuratura stwierdziły w województwie 31 691 przestępstw w zakończonych postępowaniach przygotowawczych (wobec 39 944 w 2005 roku)[44]. Wykrywalność sprawców przestępstw stwierdzonych przez Policję i prokuraturę wyniosła w tym samym okresie 77,4% (wobec 68,5% w 2005 roku i 79,9% w 2011 roku)[44]. W 2012 roku do sądów rejonowych wpłynęło 274 597 spraw, natomiast do sądów okręgowych – 22 635[44]. W 2012 roku sądy powszechne skazały prawomocnie 12 886 dorosłych (w tym 12 008 mężczyzn; 93,19%) za przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego[44].

Na terenie województwa znajduje się areszt śledczy w Kielcach dla mężczyzn i kobiet, którego pojemność wynosi 1082 miejsca[45], oraz zakład karny w Pińczowie dla skazanych mężczyzn odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy i młodocianych oraz z oddziałem dla tymczasowo aresztowanych (przeznaczony dla 761 osadzonych)[46]. Podlegają one pod Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Rzeszowie[47].

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj
 
Ulica Opatowska w Ostrowcu Świętokrzyskim, fragment drogi krajowej nr 9 i trasy europejskiej E371

Według stanu z 31 grudnia 2012 roku w województwie świętokrzyskim znajdowało się 17 170 km dróg publicznych, z czego: 754,3 km dróg krajowych, 1076,9 km dróg wojewódzkich, 6191,1 km dróg powiatowych i 9147,7 km dróg gminnych[48]. W tym samym okresie na świętokrzyskich drogach znajdowało się 1276 mostów i wiaduktów (z czego 1262 trwałych) oraz sześć tuneli i przejść podziemnych[48].

W województwie świętokrzyskim istnieje sześć odcinków dróg ekspresowych o łącznej długości 109,9 km. Składa się na to 103,1 km drogi S7, których budowa kosztowała 1,6 mld zł, oraz 6,8 km drogi S74, wartych 361 mln zł. Droga ekspresowa S7 łączy drogę od granicy województwa mazowieckiego do granicy z województwem małopolskim (w tym wybudowana w latach 2010–2013 zachodnia obwodnica Kielc)[49]. W grudniu 2013 roku przy S7 uruchomiono pierwsze w województwie miejsce obsługi podróżnych – Suchedniów Zachód[50].

Droga ekspresowa S7 na terenie województwa świętokrzyskiego liczy 103,1 km[49], co zostało zrealizowane w 2019 roku[51].

W przypadku drogi ekspresowej S74, na odcinku od granicy województwa k. Rudy Malenieckiej do Opatowa pozostało do zrealizowania łącznie 106,9 km (tj. 94%). Według stanu z grudnia 2014 roku, niezbędna dokumentacja ws. odcinka Opatów–Nisko (województwo podkarpackie) nie została przygotowana przez rzeszowski oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad[49].

W uchwalonym w 2014 roku Planie zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego znalazł się zapis o przebudowie drogi krajowej nr 78 (od Chmielnika do granicy województwa) do drogi ekspresowej. Jako uzasadnienie takiego posunięcia podano, oprócz skomunikowania planowanego portu lotniczego Kielce-Obice, odtworzenie „szlaku staropolskiego” i otwarcie regionu w kierunku południowo-zachodnim[52].

Istniejące odcinki dróg ekspresowych w województwie świętokrzyskim (kolejno: odcinek, długość, koszt, data budowy):

1. Droga ekspresowa S7[53]
2. Droga ekspresowa S74
  • Kielce–Cedzyna: 6,8 km; 361 mln zł; 2009–2011[49].

Strategicznymi dla rozwoju północnej części województwa świętokrzyskiego pozostają droga krajowa nr 42 i droga krajowa nr 9, łączące Końskie, Skarżysko-Kamienną, Starachowice i Ostrowiec Świętokrzyski.

Miejska komunikacja autobusowa funkcjonuje w sześciu największych miastach: Kielcach, Końskich, Ostrowcu Świętokrzyskim, Starachowicach, Skarżysku-Kamiennej i Sandomierzu oraz w szczątkowej formie w Jędrzejowie i Busku-Zdroju organizowaną przez Urząd Miasta, a obsługiwaną przez prywatnego przewoźnika. Żadne z miast województwa świętokrzyskiego nie posiada linii tramwajowej.

Transport kolejowy

edytuj
 
EN57 na moście przez Czarną Nidę. Linia kolejowa nr 73

Według stanu z 31 grudnia 2013 roku w województwie świętokrzyskim znajdowało się 696 km eksploatowanych linii kolejowych (15. miejsce w kraju), z czego 324 km to linie jednotorowe, natomiast 372 km – dwu- i więcej torowe. 552 km linii kolejowych było zelektryfikowanych[54]. W porównaniu do 1999 roku, tj. utworzenia województwa, liczba kilometrów eksploatowanych linii kolejowych spadła o 56 km (z 752 km)[55].

Podstawowymi liniami są: linia nr 8 Warszawa–Kraków, przebiegająca przez Skarżysko-Kamienną, Suchedniów, Kielce, Jędrzejów i Sędziszów, oraz linia nr 61, rozpoczynająca się na stacji kolejowej Kielce i przechodząca w kierunku zachodnim przez Małogoszcz i Włoszczowę. Północną część województwa łączy linia nr 25, która obsługuje ruch pasażerski na odcinku od Skarżyska-Kamiennej do Ostrowca Świętokrzyskiego. Również jeżdżą pociągi linii nr 73 do Buska-Zdroju. W wakacje funkcjonują również pociągi osobowe do Sandomierza.

Przez zachodnią część województwa przebiega Centralna Magistrala Kolejowa. Włoszczowa Północ jest jedną z dwóch stacji na tej linii, na których zatrzymują się pociągi pasażerskie.

Przewozy pasażerskie w województwie organizuje świętokrzyski oddział spółki Przewozy Regionalne. W pociągach Regio obowiązuje oferta specjalna „Bilet Świętokrzyski”. Dostępne są połączenia na czterech odcinkach: Ostrowiec Świętokrzyski–Skarżysko-Kamienna, Skarżysko-Kamienna–Kielce, Kielce–Żelisławice i Kielce–Klimontów. Obejmują one łącznie 48 stacji i przystanków kolejowych[56].

Nie funkcjonują połączenia pasażerskie z 4 miastami powiatowymi: Staszowem (15,5 tys.), Pińczowem (11 tys.), Opatowem (6,5 tys.) i Kazimierzą Wielką (5,5 tys.).

Najważniejszymi węzłami kolejowymi dla gospodarki województwa świętokrzyskiego są: Kielce, Skarżysko-Kamienna i Sędziszów, a nadto stacje związane z przemysłem wydobywczym i przetwórstwem: Rykoszyn, Sitkówka Nowiny, Małogoszcz i Ożarów[57].

Tabor kolejowy

edytuj
 
EN96 Elf

Województwo świętokrzyskie jest właścicielem 15 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Seria Typ Numery Liczba Producent Użytkownik Źródło
EN63a Impuls 36WEa 005 ÷ 007, 020 ÷ 022 6 Newag Polregio [58]
ED78 Impuls 029 ÷ 030 2 Newag Polregio [59][60]
EN64 Acatus Plus 40WE 009 1 Pesa Polregio [61]
EN81 308B 003 ÷ 004 2 Pesa Polregio [62]
EN96 Elf 34WE 001 ÷ 004 4 Pesa Polregio [63]

Transport lotniczy

edytuj

Świętokrzyskie jest jednym z trzech województw – obok opolskiego i podlaskiego – nieposiadającym czynnego portu lotniczego. Siedziba władz województwa świętokrzyskiego, Kielce, położone są pomiędzy pięcioma lotniskami – Warszawa-Okęcie (ok. 174 km), Łódź-Lublinek (ok. 147 km), Kraków-Balice (ok. 127 km), Rzeszów-Jasionka (ok. 155 km) i Lublin-Świdnik (ok. 189 km). Został również oddany do użytku port lotniczy Radom-Sadków (ok. 82 km), choć według stanu na koniec 2014 roku nie przyjmował pasażerów.

 
Śmigłowiec na lotnisku Kielce-Masłów (2011)

Władze Kielc podjęły w 2006 roku decyzję o budowie portu lotniczego Kielce-Obice na granicy dwóch gmin – Morawicy i Chmielnika. Początkowo samorząd województwa świętokrzyskiego forsował projekt budowy portu lotniczego pod Kielcami w oparciu o istniejące w Masłowie lotnisko sportowe. Zrezygnował z niego w 2014 roku, wskazując tereny w Obicach jako zarezerwowane na potrzeby portu lotniczego[64].

W 2013 roku Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska uchyliła decyzję środowiskową dla budowy podkieleckiego portu lotniczego. Z końcem tego samego roku wygasła wydana przez Urząd Lotnictwa Cywilnego promesa zezwalająca na założenie lotniska. Pomimo utrudnień, planowany port lotniczy znalazł się w uchwalonym w 2014 Planie zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego[52].

Cywilne lotnisko sportowe Kielce-Masłów, posiadające drogę startową o długości 1155 m, może przyjmować samoloty do 20 pasażerów. Rozmowy pomiędzy władzami województwa a prywatną firmą lotniczą na temat uruchomienia regularnych połączeń zakończyły się fiaskiem[65].

Administracja i polityka

edytuj
 
Budynek Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach
 
Logo województwa

Samorząd wojewódzki

edytuj
Osobny artykuł: Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.

Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, składający się z 30 radnych[66], którzy są wybierani przez mieszkańców województwa w 4 okręgach wyborczych. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Siedzibą sejmiku województwa są Kielce[67].

W wyborach do sejmiku świętokrzyskiego w 2014 Polskie Stronnictwo Ludowe uzyskało 17 mandatów, Prawo i Sprawiedliwość – 8, Platforma Obywatelska – 3, a SLD Lewica Razem – 2[68][69].

W wyborach do sejmiku świętokrzyskiego w 2018 roku, Prawo i Sprawiedliwość uzyskało 16 mandatów, Polskie Stronnictwo Ludowe – 9, Koalicja Obywatelska – 3, SLD Lewica Razem oraz Projekt Świętokrzyskie – po 1[70].

Zarząd województwa świętokrzyskiego w kadencji 2018–2024[71]:

W wyborach do sejmiku świętokrzyskiego w 2024 roku, Prawo i Sprawiedliwość uzyskało 16 mandatów, Polskie Stronnictwo Ludowe-Trzecia Droga – 7 radnych, Koalicja Obywatelska – 6 radnych, Bezpartyjni i Niezależni – 1

Zarząd województwa świętokrzyskiego w kadencji 2024–2029[72]:

Marszałkowie województwa świętokrzyskiego:

Administracja rządowa

edytuj

Organem administracji rządowej jest wojewoda, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody są Kielce[67].

Wojewodowie świętokrzyscy:

Polityka

edytuj

Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 16 posłów na Sejm w okręgu wyborczym nr 33, który pokrywa się z granicami województwa[73]. Mieszkańcy wybierają 3 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych[74].

Do Parlamentu Europejskiego jest wybieranych 7 posłów z okręgu wyborczego nr 10, który obejmuje także województwo małopolskie.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) [online], Główny Urząd Statystyczny, 15 października 2024 [dostęp 2024-10-28] (pol.).
  2. ↑ GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online] [dostęp 2023-01-01] (pol.).
  3. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  4. ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78, ISSN 1641-3229.
  5. ↑ a b Jerzy Szczepański, Wstęp, w: Świętokrzyski słownik biograficzny, t. 2, pod red. tegoż, Kielce 2009, s. 5–7.
  6. ↑ To już oficjalne. Łysica nie jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich [online], Onet Wiadomości, 20 listopada 2019 [dostęp 2022-04-08] (pol.).
  7. ↑ a b Stan ludności na dzień 31 grudnia 2018.
  8. ↑ Województwo świętokrzyskie w liczbach. Woj. świętokrzyskie – Dane demograficzne [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-02-02], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  9. ↑ Super User, Stopa bezrobocia w powiatach województwa świętokrzyskiego [online], www.wup.kielce.pl [dostęp 2019-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-03] (pol.).
  10. ↑ Rozporządzenie w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy. premier.gov.pl. [dostęp 2015-01-02].
  11. ↑ Aleksandra Boruch, Wodzisław 1 stycznia 2021 roku znów będzie miastem. Od razu czekają go wielkie zmiany! Zobaczcie jakie (WIDEO, ZDJĘCIA) [online], Echo Dnia Świętokrzyskie, 21 lipca 2020 [dostęp 2021-09-05] (pol.).
  12. ↑ Po 152 latach Iwaniska ponownie miastem [online], Radio Kielce [dostęp 2022-01-02] (pol.).
  13. ↑ Telewizja Polska S.A, Łopuszno także z prawami miejskimi. Już 48 miast w regionie [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2023-01-01] (pol.).
  14. ↑ Piekoszów jest już miastem, a teraz będzie miał rynek. Gdzie? [online], Radio Kielce, 30 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-01] (pol.).
  15. ↑ Bogoria odzyskuje prawa miejskie [online], 30 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-01] (pol.).
  16. ↑ Kolejne miasto na mapie województwa świętokrzyskiego [online], 30 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-01] (pol.).
  17. ↑ Świętokrzyskie odwiedziło 3,5 mln turystów. portalsamorzadowy.pl. [dostęp 2016-09-27].
  18. ↑ Najpopularniejsze atrakcje turystyczne województwa świętokrzyskiego w 2023 roku. Lider wciąż ten sam. [online], echodnia.eu [dostęp 2024-08-14].
  19. ↑ Świętokrzyskie: Ponad 5 mln turystów odwiedziło najpopularniejsze atrakcje regionu w 2023 r. [online], wnp.pl [dostęp 2024-08-14] (pol.).
  20. ↑ Lista uniwersytet w Kielce http://kielce-wojewodztwo-swietokrzyskie.firmstrony.pl/uniwersytet.
  21. ↑ a b Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2103, s. 82, ISSN 1506-2163.
  22. ↑ a b Ranking Uczelni Akademickich 2014. perspektywy.pl. [dostęp 2014-12-08].
  23. ↑ Sandomierska filia UJK będzie mieć nową siedzibę - Forum Akademickie [online], 2 czerwca 2023 [dostęp 2024-08-08] (pol.).
  24. ↑ Wykaz uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych. polon.nauka.gov.pl. [dostęp 2014-12-08].
  25. ↑ Monika Stachowicz, Innowacje w usługach komunalnych. Przykład województwa świętokrzyskiego, Kielce 2012, s. 124.
  26. ↑ Bartosz Jarosiński, Świętokrzyskie w dobie zmian 1999–2006. Studium polityki regionalnej, Kielce 2011, s. 13.
  27. ↑ Rocznik statystyczny województwa świętokrzyskiego 2013, Kielce: Urząd Statystyczny, 2014, s. 361, ISSN 1640-0100.
  28. ↑ Stowarzyszenie Producentów Cementu.
  29. ↑ Lista 500 – woj. świętokrzyskie. polityka.pl. [dostęp 2014-12-08].
  30. ↑ Budżet województwa świętokrzyskiego na 2014. [dostęp 2014-12-08].
  31. ↑ a b c d e f g h Rocznik statystyczny województwa świętokrzyskiego 2013, Kielce: Urząd Statystyczny, 2014, s. 32, 35–37, ISSN 1640-0100.
  32. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820.
  33. ↑ a b c Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013, s. 20. ISBN 978-83-7027-536-5.
  34. ↑ GUS, Ubóstwo w Polsce w latach 2015 i 2016 [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-11-22] (pol.).
  35. ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
  36. ↑ Zabezpieczenie operacyjne województwa świętokrzyskiego. straz.kielce.pl. [dostęp 2015-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-06)].
  37. ↑ Dane statystyczne za 2013 rok. mswia.gov.pl. [dostęp 2015-01-05].
  38. ↑ Zestawienie efektów pracy w 2013. strazmiejska.kielce.pl. [dostęp 2015-01-05].
  39. ↑ a b c Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 7 października 2014 r. w sprawie utworzenia niektórych sądów rejonowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1404).
  40. ↑ Jednostki nadrzędne, jednostki podległe. kielce.so.gov.pl. [dostęp 2015-01-03].
  41. ↑ Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 5 października 2012 r. w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1121).
  42. ↑ Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 12 listopada 2014 r. w sprawie utworzenia niektórych sądów rejonowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1683).
  43. ↑ Status prawny. kielce.wsa.gov.pl. [dostęp 2015-01-03].
  44. ↑ a b c d Rocznik statystyczny województwa świętokrzyskiego 2013, Kielce: Urząd Statystyczny, 2014, s. 102–105, ISSN 1640-0100.
  45. ↑ Areszt Śledczy w Kielcach. sw.gov.pl. [dostęp 2015-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)].
  46. ↑ Zakład Karny w Pińczowie. sw.gov.pl. [dostęp 2015-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)].
  47. ↑ Jednostki podległe pod Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Rzeszowie [online] [dostęp 2023-12-10].
  48. ↑ a b Transport. Wyniki działalności w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, s. 125, 132, ISSN 1506-7998.
  49. ↑ a b c d Mapa stanu budowy dróg w woj. świętokrzyskim. gddkia.gov.pl. [dostęp 2014-12-08].
  50. ↑ Świętokrzyskie: Pierwszy profesjonalny MOP otwarty. rynekinfrastruktury.pl, 12 grudnia 2013. [dostęp 2014-12-31].
  51. ↑ Obwodnica Skarżyska otwarta – świąteczny prezent od drogowców dla kierowców [online], ProSkarżysko, 18 grudnia 2019 [dostęp 2020-09-29] (pol.).
  52. ↑ a b Plan zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego. Kielce: 2014, s. 379–380.
  53. ↑ świętokrzyskie :: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Serwis informacyjny [online], www.gddkia.gov.pl [dostęp 2021-03-14].
  54. ↑ Transport. Wyniki działalności w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, s. 94, ISSN 1506-7998.
  55. ↑ Bank Danych Lokalnych – linie kolejowe eksploatowane. stat.gov.pl. [dostęp 2014-12-10].
  56. ↑ Wykaz stacji i przystanków. przewozyregionalne.pl. [dostęp 2014-12-09].
  57. ↑ Transport kolejowy. wrota-swietokrzyskie.pl. [dostęp 2014-12-09].
  58. ↑ Paweł Terczyński. Zespoły typu 36WEa Impuls dla Południowej Grupy Zakupowej. „Świat Kolei”. 7/2015, s. 12–18. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  59. ↑ Impuls dla świętokrzyskiego oficjalnie przekazany. rynek-kolejowy.pl, 2018-10-19. [dostęp 2018-10-20]. (pol.).
  60. ↑ Nowe Impulsy i Elfy2 na regionalnych torach. 2018-12-14. [dostęp 2018-12-15]. (pol.).
  61. ↑ Świętokrzyski Acatus Plus przyjechał do Kielc. kurier-kolejowy.pl, 2016-05-09. [dostęp 2016-05-10]. (pol.).
  62. ↑ Marek Graff. Świętokrzyskie EN81. „Świat Kolei”. 3/2006, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  63. ↑ Paweł Terczyński. Elektryczne zespoły trakcyjne rodziny Elf. „Świat Kolei”. 3/2012, s. 26–33. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  64. ↑ Marcin Sztandera: Marszałek do Obic? Chce współpracować. Prezydent: Będę wychwalał pod niebiosa. kielce.gazeta.pl, 22 czerwca 2014. [dostęp 2014-12-08].
  65. ↑ Marcin Sztandera: Świętokrzyskie bez odlotu Masłów – Warszawa. „Efekt byłby propagandowy”. kielce.gazeta.pl, 6 czerwca 2014. [dostęp 2014-12-08].
  66. ↑ Zarządzenie Nr 12/2010 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 1 lutego 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Świętokrzyskiego z 2010 r., Nr 37, poz. 274).
  67. ↑ a b (art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  68. ↑ Obwieszczenie komisarza wyborczego w Kielcach z dnia 22 listopada 2014 r. o wynikach wyborów do rad na obszarze województwa świętokrzyskiego. s. 138–139.
  69. ↑ Radni sejmiku świętokrzyskiego V kadencji. sejmik.kielce.pl. [dostęp 2014-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
  70. ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-10-23].
  71. ↑ Skład zarządu województwa świętokrzyskiego. sejmik.kielce.pl. [dostęp 2014-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-01)].
  72. ↑ Skład Zarządu Województwa. swietokrzyskie.pro. [dostęp 2024-08-04].
  73. ↑ Ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy (Dz.U. z 2011 r. nr 94, poz. 550).
  74. ↑ Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_świętokrzyskie&oldid=75253943”