Aleksander Moldenhawer

Aleksander Konstanty Edward Moldenhawer (ur. 4 lutego 1840 w Warszawie, zm. 29 kwietnia 1909 w Krakowie), prawnik polski, sędzia, działacz społeczny, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Pochodził z rodziny norweskiej, przybyłej do Polski w XVIII wieku; był synem Edwarda Ludwika (urzędnika skarbowego) i Józefy Kamilli z Krzyżanowskich. Kształcił się w Instytucie Szlacheckim w Warszawie, w latach 1857-1863 studiował prawo na uniwersytetach w Petersburgu i Moskwie; na uniwersytecie petersburskim uzyskał stopień kandydata praw (1863). Pracował jako asesor Sądu Policji Poprawczej w Warszawie (1867-1874), podprokurator Sądu Apelacyjnego w Warszawie (1874-1876), sędzia rosyjskiego Sądu Okręgowego w Warszawie (od 1876). Współpracował z "Gazetą Sądową Warszawską".

Od 1908 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Należał także do Międzynarodowego Związku Prawa Karnego (od 1889), Towarzystwa Prawniczego w Warszawie (1907 członek-założyciel), Societe Generale des Prisons w Paryżu. Uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Penitencjarnym w Rzymie w 1885. Działał w organizacjach społecznych, był współzałożycielem Towarzystwa Osad Rolnych (1870) i prezesem Towarzystwa Opieki nad Dziećmi.

Synami Aleksandra Moldenhawera byli Józef (prawnik, sekretarz Zarządu Głównego Zjednoczenia Notarialnego RP) i Konstanty (profesor botaniki, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego i Poznańskiego).

Zainteresowania naukowe Moldenhawera obejmowały prawo penitencjarne i prawo karne. W obszernej publikacji O przeprowadzeniu odosobnienia w zakładach więziennych (1866-1870, 3 tomy) przedstawił uzasadnienie konieczności odosobnienia więźniów dorosłych i niepełnoletnich oraz wskazywał na zadania wychowania i kształcenia zakładów karnych. Interesował się problematyką przestępczości nieletnich. Wprowadził pojęcie "kary użyteczności publicznej" w odniesieniu do kar krótkoterminowych. Badał statystyki sądowo-karne Królestwa Polskiego. Był zdecydowanym przeciwnikiem kary śmierci i stosowania kar cielesnych. Ogłosił m.in.:

• O zakładach karnych dla nieletnich przestępców i dzieci potrzebujących opieki (1871)
• Della sorveglianza della polizia in Polonia (1881)
• O opiece u nas nad dziećmi (1890)
• Kilka uwag z powodu książek i broszur, dotyczących nieletnich (1892)
• Prawodawstwo porównawcze kryminalne (1893)
• O stowarzyszeniu generalnem więzień i jego biuletynach (1898)
• Dzieci opuszczone i występne w Hollandyi (1903)
• Metody zarządu więziennego w Stanach Zjednoczonych (1905)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt : K-O (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984