rust

Niet te verwarren met: růst

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  rust    (hulp, bestand)
• IPA: / rʏst / (1 lettergreep); /rɵst/

Woordafbreking

• rust

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands ruste van Oudnederlands raste "afstandsmaat (tussen rustplaatsen)", in de betekenis van ‘stilte, ontspanning’ aangetroffen vanaf 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rust	rusten
verkleinwoord	rustje	rustjes

Zelfstandig naamwoord

de rust v / m

1. voortdurende toestand van kalmte en beheersing die niet wordt verstoord door onverwachte bewegingen of geluiden, en die geen bedreigingen kent

   • We hadden het hele eiland voor ons alleen, wat een paradijselijke rust. 

   ▸ Helaas bracht de nacht niet de rust die ik had verwacht.

   ▸ Het boek behandelt onze relatie met de nieuwsmedia, onze ideeën over liefde en seks, onze veronderstellingen over geld en onze carrières, onze houding ten opzichte van dieren en de natuur, onze bewondering voor wetenschap en technologie, ons geloof in individualisme en secularisme - en onze verhouding tot rust en eenzaamheid.

2. tijdelijke toestand van ontspanning en herstel na arbeid, moeite of inspanning

   • Na zo'n avontuur komt men maar langzaam tot rust. 

3. periode van weinig of geen activiteit, van ontspanning, bezinning en herstel

   • Een mens heeft minstens acht uur rust per dag nodig. 

4. (sport) onderbreking van een wedstrijd voor ontspanning en herstel

   • Na de rust werden geen doelpunten gemaakt. 

5. (muziek) een moment of periode in een muziekstuk waarin één of meer instrumenten geluidloos zijn

   • In deze passage hebben de blazers het moeilijk, er komt geen tel rust in voor. 

6. (techniek) steunpunt voor hand of voet

   • De motorrijder staat tijdens de veldrit op de voetrusten. 

7. (scheepvaart) stevige klamp of brede rand die buitenboord op dekhoogte van een zeilschip is aangebracht, om er het want aan te bevestigen

   • De bevestigingspunten (puttings) voor de wanten zijn op de rust aangebracht. 

Synoniemen

• [1] gemak, kalmte, sereniteit, stilte, vredigheid
• [2] bijkomen, herstel, ontspanning
• [3] herstelperiode
• [4] pauze, rustpauze
• [6] rusting, steun, steunpunt
• [7] wantrust

Antoniemen

• [1] activiteit, beweging, drukte, kabaal, ongedurigheid, storm, stress, woede, onrust
• [2] continudienst, doorwerken, nachtwerk, overwerken
• [3] werktijd
• [5] geluid, toon

Verwante begrippen

• bedaardheid, gerustheid, kalmte, pauze, rustigheid, stilte, stilzwijgen, uitrusten, verpozing

Hyponiemen

   

ankerrust arbeidsrust bedrust bevallingsrust gemoedsrust gerust (1) grafrust handrust (6) inhaalrust kwartrust moederschapsrust nabevallingsrust nachtrust (1) ochtendrust sabbatrust sabbatsrust uitgerust (2) voetrust (6) voorbevallingsrust wantrust winterrust zielenrust zielsrust zondagsrust zwaardrust (6)

Afgeleide begrippen

   

gerust (1) geruststellen (1) met rust laten rustaltaar rustanker rustbank rustbed rustdag (3) rusteloos rusteloosheid (2) rusten (2) rustgebied rustgevend rusthuis (3) rustiek rustig (1) rustijzer rusting rustjaar rustkamer rustkoets rustkuur (3) rustlijn rustmassa rustoord (1) (3) rustpauze rustpensioen rustperiode (3) rustplaats (3) rustpotentiaal rustpunt ruststadium ruststand (2) ruststoel ruststroom (2) rustteken (5) rusttijd (3) rustuur

Verwante begrippen

• [1] kerkhof, paradijs
• [2] bijkomen, dutje, inactiviteit, onbelast, slaap, stand-by, uitblazen
• [3] adempauze, emeritaat, herstelperiode, middagpauze, pensioen, vakantie
• [4] onderbreking
• [6] handgreep, handsteun, leuning, leunspaan, step, voetsteun
• [7] boord, doodshoofd, jufferblok, putting, puttingijzer, talreep, want, wantspanner

Typische woordcombinaties

• [1]: met rust laten

laten betijen, z'n gang laten gaan

• [2]: tot rust komen

bedaren

• [2]: eeuwige rust

dood

• [3]: in rust

passief zijn, stand-by zijn

• [3]: in ruste

niet meer werkzaam zijn

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: rust noch duur hebben

• [2]: rust roest

Vertalingen

    1. voortdurende toestand van kalmte   

Deens: stilhed (da) g Duits: Stille (de) v Engels: tranquillity (en), tranquility (en) Frans: tranquillité (fr) v

Italiaans: tranquillità (it) v Portugees: tranquilidade (pt) v Spaans: tranquilidad (es) v Zweeds: stillhet (sv) g

    2. tijdelijke toestand van ontspanning na arbeid, moeite of inspanning   

Duits: Ruhe (de) v, Ruhepause (de) v Engels: rest (en) Frans: repos (fr) m Noors: pause (no) m, ro (no) m/v

Nynorsk: pause (nn) m, ro (nn) v

    3. periode van weinig of geen activiteit   

Engels: rest (en)

Frans: repos (fr) m

    4. pauze in een wedstrijd   

Duits: Halbzeit (de) v, Halbzeitpause (de) v Engels: half-time (en)

Frans: pause (fr) v, mi-temps (fr) v

    5. moment van stilte in muziek   

Duits: Pause (de) v Engels: rest (en)

Frans: pause (fr) v, tacet (fr) m

    6. steunpunt   

Duits: Stützpunkt (de) m Engels: rest (en), support (en) Frans: point d'appui (fr) m

    7. bevestigingspunt voor het want   

Duits: Rüste (de)v Frans: porte-hauban(s) (fr) m

Werkwoord

vervoeging van
rusten

rust

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van rusten
2. gebiedende wijs van rusten

Gangbaarheid

• Het woord rust staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rust" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Werkwoord

rust

1. roesten