Базалт

Базалт

Базалт во Русија

Базалт во форма на перници, Хаваи

Базалтни столбови во Стаза на дивовите во северна Ирска

Базалт — магматска карпа, со темна или црна боја, која се одликува со својата тврдост. Оваа карпа е потврда од гранитот. Базалтот го сочинува дното на длабоките мориња и служи како многу добар градежен материјал, особено за градење на патишта.

Обично е ситнозрнест поради долгото ладење на лавата на површината од земјата. Може да биде со порфирна структура, т.е. да содржи поголеми кристали во матрична форма. Може да има везикуларна или флуидална текстура. Базалтот обично е црн или сив. Базалтните магми се оформуваат со декомпресивно топење на Земјината кора. Повеќе од 90% од сите вулкански карпи на Земјата се базалт.

Плиниј Постариот го користел зборот базалт.

Типови на базалт

• толеитски базалт има релативно малку силициум и сиромашен е со натриум. Најголем дел од базалтот од океанското дно е од овој тип.
• високоалуминиумски базалт кој содржи повеќе од 17% (Al₂O₃)
• алкален базалт има релативно малку силициум, а богат е со натриум. Може да содржи алкален фелдспат и флогопит.
• бонинит е андезит богат со магнезиум.

Петролошки одлики

Базалтот е карактеристичен по калцитниот плагиокласен фелдспат и пироксенот. Оливин исто така може да се најде во значајна мерка. Во базалтот може да се најдат и оксиди на железо или оксиди на железо и титан, како што се магнетит, улвоспинел и илменит. Поради присуството на тие материјали, базалтот има силни магнетни својства.

Во теолеитичкиот базалт има пироксени и калциум богат со плагиоклас. Матрицата на карпата често содржи кварц, тридимит или кристобалит. Во високоалуминиумскиот базалт присутни се фенокристали на фелдспат. Алкалниот базалт е без ортопироксени. Базалтот има високотемпаратурна течна и цврста фаза. Блиску до Земјината површина има 1200 °C. Повеќето телеолити се создаваат на околу 50-100 километри под површината, а алкалниот базалт се создава веројатно на 150-200 километри под површината.

Геохемија

Базалтот е богат со MgO и CaO, а сиромашен со SiO₂ и Na₂O. Базалтот најчесто има ваков состав: 45-55% SiO₂, 2-6% алкали, 0,5-2,0% TiO₂, 5-14% FeO и 14% или повеќе Al₂O₃. Составот на CaO вообичаено е околу 10%, а MgO има од 5 до 12%.

Високо алуминиумскиот базалт има 17-19% Al₂O₃.

Морфологија и текстура

Базалтни столбови во Касел, Германија (старост: 60 мил. год.)

Формата, структурата и текстурата на базалтот покажуваат на кој начин излегол на површината, дали тоа било во море, со експлозивна ерупција или приерупција на лава. Кога базалтот излегува под вода, водата го лади и се создаваат карпи во форма на перници, низ кои се пробива лавата и создава нова површина.

Надворешни врски

• Lava - water interface
• Pillow lava USGS
• Petrology of Lunar Rocks and Mare Basalts
• Basalt in Northern Ireland Архивирано на 24 февруари 2021 г.
• Basalt Columns
• PetDB, the Petrological Database Архивирано на 20 август 2008 г.
• Pillow lava USGS