„1990“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá

← Eldri breyting Nýrri breyting →

Efni eytt Efni bætt við

MyndræntWiki-texti

Innfellt

Útgáfa síðunnar 13. október 2016 kl. 13:11

Ár

1987 1988 1989 – 1990 – 1991 1992 1993

Áratugir

1971-1980 – 1981-1990 – 1991-2000

Aldir

19. öldin – 20. öldin – 21. öldin

Árið 1990 (MCMXC í rómverskum tölum) var 90. ár 20. aldar sem byrjaði á mánudegi. Lokaár Kalda stríðsins er ýmist talið vera þetta ár eða árið 1991.

Atburðir

Janúar

1. janúar - Fyrsti Mr. Bean-þátturinn var sýndur á ITV í Bretlandi.
1. janúar - Virðisaukaskattur var tekinn upp í stað söluskatts á Íslandi.
1. janúar - Pólland sagði sig frá Varsjárbandalaginu.
3. janúar - Manuel Noriega, forseti Panama, gaf sig fram við innrásarlið Bandaríkjanna.
3. janúar - Íslandsbanki hinn síðari hóf starfsemi sína. Hann var stofnaður 1. janúar með sameiningu Alþýðubankans, Útvegsbankans og Verslunarbankans.
4. janúar - Hundruð létust þegar tvær lestar skullu saman í Sangi í Pakistan.
7. janúar - Almenningi var meinaður aðgangur að skakka turninum í Pisa af öryggisástæðum.
9. janúar - Aðskilnaðardómurinn svokallaði féll í Hæstarétti Íslands.
9. janúar - Mikið stormflóð olli stórskemmdum á Stokkseyri, Eyrarbakka og í Grindavík.
11. janúar - Söngvabyltingin: 300.000 komu saman og mótmæltu í Litháen.
13. janúar - 132 armenar létu lífið í þjóðernisofsóknum í Bakú í Aserbaídsjan.
13. janúar - Fyrsta díselknúna IC3-lestin var tekin í notkun í Kaupmannahöfn.
15. janúar - Búlgarska þingið samþykkti að afnema flokksræði Búlgarska kommúnistaflokksins.
15. janúar - Þúsundir manna réðust inn í höfuðstöðvar austurþýsku leyniþjónustunnar, Stasi, til að skoða skjöl um sig.
20. janúar - Yfir 130 mótmælendur voru drepnir af Rauða hernum í Bakú í Aserbaídsjan.
20. janúar - Herforingjastjórn Prosper Avril á Haítí lýsti yfir neyðarástandi og afnam borgararéttindi.
22. janúar - Samband kommúnista í Júgóslavíu samþykkti að leysa sjálft sig upp.
25. janúar - Avianca flug 52 hrapaði á Long Island í New York með þeim afleiðingum að 73 fórust.
25. janúar - Skógrækt ríkisins var flutt til Egilsstaða, fyrsta ríkisstofnunin, sem var flutt út á land.
25. janúar - Stefán Hörður Grímsson hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin, sem veitt voru í fyrsta sinn.
25. janúar - 97 létust þegar Burnsdagsstormurinn gekk yfir norðvesturhluta Evrópu.
25. janúar - Jóhannes Páll 2. páfi hóf opinbera heimsókn sína til Grænhöfðaeyja, Gíneu-Bissá, Malí, Búrkína Fasó og Tsjad.
27. janúar - Borgin Tíraspol í Moldavíu lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum.
31. janúar - Fyrsti rússneski McDonaldsstaðurinn var opnaður í Moskvu.
31. janúar - Hófsami músliminn Rashad Khalifa var myrtur í Tucson, Arisóna. Talið er að morðingi hans hafi verið meðlimur í Al-Kaída.

Febrúar

2. febrúar - F.W. de Klerk, forseti Suður-Afríku, lofaði að láta Nelson Mandela lausan.
2. febrúar - Þjóðarsátt um kaup og kjör gekk í gildi með það að markmiði að ná niður verðbólgu og tryggja atvinnuöryggi.
2. febrúar - Enrico De Pedis, leiðtogi mafíunnar Banda della Magliana, var skotinn til bana á miðri götu í Róm.
3. febrúar - 200 verðmætum fornminjum var stolið úr safni muna frá Herculaneum í Napólí.
7. febrúar – Hrun Sovétríkjanna: Miðstjórn kommúnistaflokksins samþykkti að aðrir flokkar gætu tekið þátt í stjórn landsins.
11. febrúar - Nelson Mandela var sleppt úr fangelsi í Suður-Afríku eftir að hafa verið pólitískur fangi í 27 ár.
12. febrúar - Fulltrúar NATO og Varsjárbandalagsins hittust á ráðstefnu um opna lofthelgi í Kanada. Þeir náðu meðal annars samkomulagi um herafla í Evrópu og endursameiningu Þýskalands.
12. febrúar - Óeirðirnar í Dúshanbe gegn aðfluttum Armenum brutust út í Tadjikistan.
14. febrúar - Geimfarið Voyager 1 sendi ljósmynd af jörðu, Föli blái punkturinn, aftur til jarðar, yfir 5,6 milljarða kílómetra leið.
15. febrúar - Siðmennt, samtök áhugafólks um borgaralegar athafnir, voru stofnuð í Reykjavík.
15. febrúar - Breski blaðamaðurinn Farzad Bazoft var hengdur fyrir njósnir í Írak.
23. febrúar - Ný lög um stjórnarráð Íslands voru samþykkt og umhverfisráðuneyti Íslands komið á fót. Fyrsti umhverfisráðherrann var Júlíus Sólnes.
26. febrúar - Sandínistar biðu ósigur í kosningum í Níkaragva. Violeta Chamorro var kjörin forseti.
27. febrúar - Fáni Lettlands aftur tekinn í notkun í Lettlandi.
28. febrúar - Daniel Ortega lýsti yfir vopnahléi í baráttunni gegn Kontraskæruliðum í Níkaragva.

Mars

8. mars - Samtökin Stígamót voru stofnuð.
11. mars - Litháen varð sjálfstætt ríki með Vytautas Landsbergis sem forseta.
16. mars - Söngkeppni framhaldsskólanna fór fram í fyrsta sinn.
20. mars - Hundrað bílar lentu í árekstrum í Reykjavík vegna blindbylja sem gengu yfir.
21. mars - Namibía fékk sjálfstæði frá Suður-Afríku.
25. mars - Fyrstu lýðræðislegu kosningarnar í Ungverjalandi fóru fram.
27. mars - Bandarísk stjórnvöld hófu sjónvarpsútsendingar í áróðursskyni til Kúbu. Sjónvarpsstöðin heitir TV Martí.

Apríl

1. apríl - Seyðisfjarðarkaupstaður og Seyðisfjarðarhreppur vou sameinaðir undir merkjum Seyðsfjarðarkaupstaðar.
10. apríl - Kvikmyndin The Juniper Tree var frumsýnd í Bandaríkjunum.
15. apríl - Mikið hættuástand skapaðist þegar eldur kom upp í ammoníakstanki Áburðarverksmiðjunnar í Gufunesi. Eldurinn var fljótlega slökktur.
23. apríl - Neslistinn, fyrsta bæjarmálafélag á Íslandi, var stofnaður á Seltjarnarnesi.

Maí

4. maí - Stöð 2, Sýn og Bylgjan-Stjarnan ákváðu að sameina rekstur sinn sem gekk í gildi 1. ágúst sama ár.
4. maí - Lettland lýsti yfir sjálfstæði.
5. maí - Ísland náði fjórða sæti í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva með laginu „Eitt lag enn“, sem flutt var af Stjórninni.
12. maí - Ásgeir Sigurvinsson lauk ferli sínum sem atvinnuknattspyrnumaður, en hann hófst 1973.
19. maí - Í Laugardal í Reykjavík var opnaður nýr fjölskyldu- og húsdýragarður með tuttugu tegundir húsdýra, sjávardýra og villtra dýra. Meira en tíu þúsund gestir komu í garðinn fyrsta daginn.
22. maí - Norður-Jemen og Suður-Jemen á Arabíuskaganum sameinuðust í Jemen.
26. maí - Sveitarstjórnarkosningar voru haldnar á Íslandi.
31. maí - Karmelítaklaustrið í Hafnarfirði varð 50 ára. Í tilefni þess var klaustrið opnað fyrir forseta Íslands, biskupi og fleiri gestum.

Júní

1. júní - George H. W. Bush, forseti Bandaríkjanna, og Mikhaíl Gorbatsjev, leiðtogi Sovétríkjanna, skrifuðu undir samkomulag um að hætta framleiðslu á efnavopnum. Um leið hófu ríkin að eyða birgðum sínum.
8. júní - Fyrstu lýðræðislegu kosningarnar í Tékkóslóvakíu frá 1945 fóru fram.
19. júní - Konur fjölmenntu í Alþingishúsið til að halda upp á 75 ára afmæli kosningaréttar kvenna á Íslandi.
27. júní - Bob Dylan hélt tónleika í Laugardalshöll á vegum Listahátíðar.
30. júní - Efnahagskerfi Austur- og Vestur-Þýskalands voru sameinuð.
30. júní - Kvennahlaup ÍSÍ var haldið í fyrsta sinn og var hlaupið á sex stöðum.

Júlí

1. júlí - Innleiðing Efnahags- og myntbandalags Evrópu hófst.
4. júlí - Bandaríska kvikmyndin Die Hard 2 var frumsýnd.
10. júlí - Hið íslenska biblíufélag varð 175 ára og gáfu þá bankarnir á Íslandi félaginu Guðbrandsbiblíu, sem verið hafði í eigu Halldóru, dóttur Guðbrands Þorlákssonar biskups á Hólum, en hann stóð fyrir fyrstu útgáfu biblíunnar á íslensku.
16. júlí - Yfir 1600 manns létust í jarðskjálfta á Filippseyjum.
24. júlí - Fyrra Persaflóastríðið: Írakar hófu liðssafnað við landamærin að Kúveit.
27. júlí - Hvíta-Rússland lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum.

Ágúst

2. ágúst - Fyrra Persaflóastríðið: Írak réðist inn í Kúveit.
18. ágúst - Listaverkið Sólfar eftir Jón Gunnar Árnason var afhjúpað við Sæbraut í Reykjavík.
30. ágúst - Aserbaídsjan lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum.

September

29. september - Nesjavallavirkjun í Grafningi var gangsett. Fyrsti áfangi hennar var 100 megawött.

Október

1. október - Borgarastyrjöldin í Rúanda hófst með innrás tútsa úr Úgandaher yfir landamærin við Kagitumba.
3. október - Sameining Þýskalands (Wiedervereinigung). Þýska alþýðulýðveldið lagt niður og sameinað Sambandslýðveldinu Þýskalandi.
11. október - Útvarpsþátturinn Party Zone hóf göngu sína á útvarpsstöðinni Útrás.
13. október - Sýrlandsher réðist inn í Líbanon og batt enda á borgarastyrjöldina þar.
17. október - Internet Movie Database var stofnuð á Usenet.

Nóvember

10. nóvember - Pétur Guðmundsson kastaði kúlu 21,26 metra og bætti með því þrettán ára gamalt Íslandsmet Hreins Halldórssonar.
15. nóvember - Samþykkt var í borgarstjórn Reykjavíkur að gefa afgreiðslutíma verslana frjálsan.
23. nóvember - Örn og Örlygur gáfu út Íslensku alfræðiorðabókina, en hún var með 37 þúsund uppflettiorðum.

Desember

3. desember - Miðneshreppur fékk kaupstaðaréttindi og nefndist þá Sandgerðisbær.
9. desember - Lech Wałęsa varð fyrsti lýðræðislega kjörni forseti Póllands.
12. desember - Gísli Sigurðsson, læknir, sem verið hafði gísl í Kúveit í 4 mánuði kom aftur heim.
21. desember - Skipafélagið Samskip var stofnað um skiparekstur Sambands íslenskra samvinnufélaga.
22. desember - Löggjafarþing Króatíu samþykkti núverandi stjórnarskrá Króatíu.
31. desember - Rússinn Garrí Kasparov varði titill sinn í heimsmeistaramótinu í skák þegar hann lagði landa sinn Anatolíj Karpov að velli.
31. desember - Útvarpsþátturinn Kryddsíld var sendur út í fyrsta sinn á Bylgjunni.

Ódagsettir atburðir

Sinfóníuhljómsveit áhugamanna var stofnuð.
Hljómsveitin D12 var stofnuð.
Hljómsveitin Fear Factory var stofnuð.
Hljómsveitin Bikini Kill var stofnuð.
Vísitala um þróun lífsgæða var þróuð af pakistanska hagfræðingnum Mahbub ul Haq.
Tim Berners-Lee lauk við alla þætti Veraldarvefsins: HTTP-staðalinn, HTML-ívafsmálið, fyrsta vafrann og fyrsta vefþjóninn.

Fædd

3. febrúar - Sean Kingston, jamaísk-bandarískur tónlistarmaður.
4. febrúar - Karen Knútsdóttir, íslensk handknattleikskona.
30. mars - Stella Sigurðardóttir, íslensk handknattleikskona.
15. apríl - Emma Watson, ensk leikkona.
19. júlí - Aron Pálmarsson, íslenskur handknattleiksmaður.
15. ágúst - Jennifer Lawrence, bandarisk leikkona.
29. ágúst - Davíð Hildiberg Aðalsteinsson, íslenskur sundmaður.
29. september - Sara Björk Gunnarsdóttir, íslensk knattspyrnukona.
16. október - Jóhanna Guðrún Jónsdóttir, íslensk söngkona.

Dáin

6. janúar - Pavel Alekseyevich Čerenkov, rússneskur eðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1904).
21. janúar - Mariano Rumor, ítalskur stjórnmálamaður og fyrrum forseti Ítalíu (f. 1915).
6. febrúar - Guðmundur Daníelsson, íslenskur rithöfundur (f. 1910).
11. apríl - Ivar Lo-Johansson, sænskur rithöfundur (f. 1901).
15. apríl - Greta Garbo, sænsk leikkona (f. 1905).
2. maí - Sigursveinn D. Kristinsson, tónskáld (f. 1911).
16. maí - Sammy Davis yngri, bandarískur tónlistarmaður (f. 1925).
10. júní - Ludvig Holm-Olsen, norskur textafræðingur (f. 1914).
4. júlí - Hesturinn Milton sem keppti í hindrunarstökki (f. 1977).
25. júlí - Óskar Gíslason, íslenskur kvikmyndagerðarmaður (f. 1901).
1. ágúst - Norbert Elias, þýskur félagsfræðingur (f. 1897).
4. ágúst - Norman Malcolm, bandarískur heimspekingur (f. 1911).
18. ágúst – B.F. Skinner, bandarískur atferlisfræðingur (f. 1904).
27. ágúst - Stevie Ray Vaughan, bandarískur gítarleikari (f. 1954).
1. september - Geir Hallgrímsson, íslenskur stjórnmálamaður (f. 1925).
30. september - Patrick White, ástralskur rithöfundur (f. 1912).
23. nóvember - Roald Dahl, breskur rithöfundur (f. 1916).

Nóbelsverðlaunin

@@ Lína 36: / Lína 36: @@
 ===Febrúar===
+[[Mynd:RIAN_archive_699865_Dushanbe_riots,_February_1990.jpg|thumb|right|Óeirðirnar í Dúshanbe.]]
 * [[2. febrúar]] - [[F.W. de Klerk]], forseti [[Suður-Afríka|Suður-Afríku]], lofaði að láta [[Nelson Mandela]] lausan.
 * [[2. febrúar]] - [[Þjóðarsáttin|Þjóðarsátt]] um kaup og kjör gekk í gildi með það að markmiði að ná niður [[verðbólga|verðbólgu]] og tryggja [[atvinnuöryggi]].
+* [[2. febrúar]] - [[Enrico De Pedis]], leiðtogi mafíunnar [[Banda della Magliana]], var skotinn til bana á miðri götu í Róm.
+* [[3. febrúar]] - 200 verðmætum fornminjum var stolið úr safni muna frá [[Herculaneum]] í Napólí.
 * [[7. febrúar]] – [[Hrun Sovétríkjanna]]: Miðstjórn kommúnistaflokksins samþykkti að aðrir flokkar gætu tekið þátt í stjórn landsins.
-* [[11. febrúar]] - [[Nelson Mandela]] var sleppt úr [[fangelsi]] í [[Suður-Afríka|Suður-Afríku]] eftir að hafa verið [[pólitískur fangi]] í 27 ár.
+* [[11. febrúar]] - [[Nelson Mandela]] var sleppt úr fangelsi í [[Suður-Afríka|Suður-Afríku]] eftir að hafa verið [[pólitískur fangi]] í 27 ár.
+* [[12. febrúar]] - Fulltrúar [[NATO]] og [[Varsjárbandalagið|Varsjárbandalagsins]] hittust á ráðstefnu um [[Samningur um opna lofthelgi|opna lofthelgi]] í Kanada. Þeir náðu meðal annars samkomulagi um herafla í Evrópu og [[endursameining Þýskalands|endursameiningu Þýskalands]].
+* [[12. febrúar]] - [[Óeirðirnar í Dúshanbe]] gegn aðfluttum Armenum brutust út í Tadjikistan.
+* [[14. febrúar]] - Geimfarið ''[[Voyager 1]]'' sendi ljósmynd af jörðu, ''[[Föli blái punkturinn]]'', aftur til jarðar, yfir 5,6 milljarða kílómetra leið.
 * [[15. febrúar]] - [[Siðmennt]], samtök áhugafólks um borgaralegar athafnir, voru stofnuð í Reykjavík.
+* [[15. febrúar]] - Breski blaðamaðurinn [[Farzad Bazoft]] var hengdur fyrir njósnir í Írak.
 * [[23. febrúar]] - Ný lög um [[stjórnarráð Íslands]] voru samþykkt og [[umhverfisráðuneyti Íslands]] komið á fót. Fyrsti umhverfisráðherrann var [[Júlíus Sólnes]].
+* [[26. febrúar]] - [[Sandínistar]] biðu ósigur í kosningum í [[Níkaragva]]. [[Violeta Chamorro]] var kjörin forseti.
+* [[27. febrúar]] - [[Fáni Lettlands]] aftur tekinn í notkun í Lettlandi.
+* [[28. febrúar]] - [[Daniel Ortega]] lýsti yfir vopnahléi í baráttunni gegn [[Kontraskæruliðar|Kontraskæruliðum]] í Níkaragva.
 ===Mars===
 * [[8. mars]] - Samtökin [[Stígamót]] voru stofnuð.