Jump to content

Վարդան Վարդանով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վարդան Վարդանով
Ծնվել էհունվարի 12, 1853(1853-01-12)
Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[1]
Մահացել էհունվարի 26, 1919(1919-01-26)[1] (66 տարեկան)
Պետրոգրադ, Խորհրդային Ռուսաստան
բռնի մահ[1]
Մասնագիտությունգիտնական
Հաստատություն(ներ)Ս. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա[1] և Սանկտ Պետերբուրգի կանանց բժշկական ինստիտուտ[1]
ԱնդամակցությունPavlov Russian Physiological Society?[1]
Ալմա մատերՍ. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա (1876)[1]
Գիտական աստիճանբժշկության դոկտոր[1]

Վարդանով (Վարդանյան) Վարդան Իվանի (ծնվել է 1853 թվականի հունվարի 12-ին Թիֆլիսում - մահացել է 1919 թվականին, Պետրոգրաֆում), հայ ֆիզիոլոգ։ Իվան Պավլովի առաջին հայ աշխատակիցը, Պետերբուրգի բժշկական բարձրագույն դպրոցների առաջին հայ պրոֆեսորը։ 1871 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի դասական գիմնազիան, ընդունվել Պետերբուրգի բժշկավիրաբուժական ակադեմիա։ 1877—1878 թվականներին ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ ծառայել է Բալկանյան ռազմաճակատում։ 1898 թվականից Վարդանովը ֆիզիոլոգիա է դասավանդել Պետերբուրգի կանանց բժշկական համալսարանում, 1904 թվականից՝ նույն համալսարանի օրդինար պրոֆեսոր, կյանքի վերջին տարիներին՝ տնօրենի գիտական գծով տեղակալ։

Այդտեղ Վարդանովը հիմնել է ֆիզիոլոգիայի ամբիոնը և լաբորատորիան։ 1895 թվականից մինչև կյանքի վերջը Իվան Պավլովի ասիստենտն էր Պետերբուրգի ռազմաբժշկական ակադեմիայում։ Վարդանովը ֆիզիոլոգիա է դասավանդել նաև Պետերբուրգի նյարդահոգեբուժական համալսարանում, մանկավարժական ակադեմիայում և այլ ուսումնական հաստատություններում։

Վարդանովի գիտական աշխատանքները վերաբերում են դեպրեսոր և թափառող նյարդերի փոխհարաբերության, օրգանիզմի գազափոխանակության, ջերմակարգավորման հարցերին։ Վարդանովը 1892 թվականին դոկտորական դիսերտացիա է պաշտպանել «Գալվանական երևույթներ գորտի մաշկում» թեմայով։ Վարդանովը «Ֆիզիոլոգիայի դասընթաց» (1906) և «Նոթեր ֆիզիոլոգիայի վերաբերյալ (1915) ձեռնարկների հեղինակ է։ 1908 թվականին Վարդանովը ընտրվել է Պետերբուրգի ռուս բժիշկների ընկերության իսկական անդամ, 1911 թվականին՝ փորձառական մանկավարժության ընկերության պատվավոր անդամ։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Լալայան Ա. Ա., Նշանավոր հայ ֆիզիոլոգ Վ. Ի. Վարդանովը, Երևան, 1969։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 324
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Лопатина Е. В., Пасатецкая Н. А., Колбанов В. В., Коробкова А. М. Профессор В.И. Вартанов — к 170-летию со дня рождения, Professor V.I. Vartanov — to the 170th anniversary of his birth (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2023. — Т. 15, вып. 3. — С. 170—177. — ISSN 2076-8176; 2500-1221doi:10.24412/2076-8176-2023-3-170-177