Ավարներ (ցեղեր)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ավարներ (այլ կիրառումներ)
Ավարներ (հուն․՝ Άβαροι, Ουαρχωννιται, լատին․՝ Avari; հին-ռուս.՝ О́бры), քոչվորական ցեղեր։
Էթնիկ պատկանելություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավարների ծագման հարցը վիճելի է։ Հոներից հետո, մինչև 6-րդ դար, նրանք թափառում էին Դոնի և Ազովի ափերին։ Ապա, արևելքից եկած ցեղերի ճնշման տակ, անցան մերձդանուբյան շրջանները և 558 թվականին իրենց ծառայությունն առաջարկեցին Բյուզանդիայի կայսր Հուստինիանոս I։ Վերջինս Ավարների հրոսախմբերին հանեց բուլղարների և ստորին դանուբյան սլավոնների դեմ, որոնք ներխուժում էին կայսրության հյուսիսարևելյան սահմանները։ Ավարները հաղթեցին նրանց և 560-ական թվականներին Պանոնիայում հիմնեցին մի հզոր թագավորություն՝ Ավարական խականաթը (կահանաթը), որի սահմանները երբեմն ձգվում էին Դանուբից մինչև Ալպերը։
Քաղաքական պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռազմակայաններում ամրացած Ավարների միակ եկամտամիջոցը հափշտակողական պատերազմներն էին։ Նրանք ավերիչ արշավանքներ էին կատարում Բյուզանդիայի (581), ֆրանկների թագավորության (571, 596), Լոմբարդիայի (610) և այլ երկրների վրա։ 619 թվականին Ավարները նույնիսկ պաշարեցին Կոստանդնուպոլիսը։ Ավարական խականաթը քայքայվեց իր հիմնադիր Բայան խանի մահից (630) հետո։ Սակայն մինչև 8-րդ դարի վերջերը Ավարները պատուհաս էին հարևան ժողովուրդևերի համար։ Ավարներին կարողացավ հնազանդեցնել ֆրանկների թագավոր Կարլոս Մեծը։ Նրա որդի Պիպին Կարճահասակր 796 թվականին ոչնչացրեց Ավարների ռազմակայանները։ Ավարների մնացորդները ձուլվեցին հարևան ժողովուրդներին և 827 թվականից հետո այլևս չեև հիշվում պատմության մեջ։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- История Венгрии / Отв. ред. В. П. Шушарин. — М.: Наука, 1971. — Т. I. С. 75—80.
- Кёррер, Николай . «Погибоша аки обре…» — газета «История», № 19’2001 (одна из версий происхождения аварских племён).
- Эрдели И. Исчезнувшие народы. Авары // Природа, 1980, № 11.
- Эрдели И. Авары // Исчезнувшие народы: Сборник статей (по материалам журнала «Природа») / Сост. канд. филос. наук С. С. Неретина; Под ред. д-ра ист. наук П. И. Пучкова; Худож. оформл. Е. Л. Гольдина. — М.: Наука, 1988. — С. 99-110. — 176 с. — 25 000 экз. — ISBN 5-02-023568-7 (обл.)
- Breuer, Eric: Byzanz an der Donau. Eine Einführung in Chronologie und Fundmaterial zur Archäologie im Frühmittelalter im mittleren Donau Raum. Tettnang, 2005. — ISBN 3-88812-198-1 (Neue Standardchronologie zur awarischen Archäologie, Standardwerk)
- Die Awaren am Rand der byzantinischen Welt. Studien zu Diplomatie, Handel und Technologietransfer im Frühmittelalter. Innsbruck 2000. — ISBN 3-7030-0349-9 (Sammelband mit kurzen Aufsätzen verschiedener Autoren zu geographisch, formenkundlichen Zusammenhängen, insbesondere byzantinischem Einfluß)
- Lovorka Bara, Marijana Perii, Irena Martinovi Klari, Siiri Rootsi, Branka Janiijevi, Toomas Kivisild, Jüri Parik, Igor Rudan, Richard Villems and Pavao Rudan: Y chromosomal heritage of Croatian population and its island isolates, European Journal of Human Genetics (2003) 11, 535—542. (Medizinische Studie zu Genvergleichen, von Fachleuten eher kritisch beurteilt)
- Nikolajev S. L., Starostin S. A. A North Caucasian Ethymological Dictionary. — Moscow, 1994
- Pohl, Walter: Die Awaren, Ein Steppenvolk in Mitteleuropa 567—822 n.Chr. München 2002. — ISBN 3-406-48969-9, (Publikation zu den frühmittelalterlichen Awaren aus der Sicht eines der angesehensten Historiker auf diesem Gebiet. Standardwerk!)
- Rasonyi, Laszlo. Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1971
- Reitervölker aus dem Osten. Hunnen + Awaren. Burgenländische Landesausstellung 1996, Schloß Halbturn. Eisenstadt 1996. (Ausstellungskat., behandelt alle archäologischen Themenbereiche, besonders für Laien als Einstieg)
- Sinor, Denis: The Cambridge History of Early Inner Asia. Cambridge 1990.(Publikation zu reiternomadischen Völkern in Mittel-und Innerasien)
- Szentpéteri, József (Hrsg.): Archäologische Denkmäler der Awarenzeit in Mitteleuropa. Varia archaeologica Hungarica 13. Budapest 2002. — ISBN 963-7391-78-9, ISBN 963-7391-79-7 (Lexikonartige, kurze Zusammenstellung tausender archäologischer awarenzeitlicher frühmittelalterlicher Fundorte, meist Gräberfelder, wichtig als Literaturnachweis)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Менандр Византиец Արխիվացված 2007-09-26 Wayback Machine
- Аварские доспехи
- Карта Аварского каганата Avarok. In the Empire of the Avars
- Карта расселения аваров в 6-9 вв.
- HUN-AVAR-MAGYAR AZONOSSAG ES FOLYTONOSSAG
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 608)։ 
|