مسجد شاه بروجرد
مسجد شاه بروجرد | |
---|---|
نام | مسجد شاه بروجرد |
کشور | ایران |
استان | استان لرستان |
شهرستان | بروجرد |
اطلاعات اثر | |
نام محلی | مچد شاه، مچد امام |
نامهای قدیمی | مسجد سلطانی مسجد شاه مسجد امام خمینی ره |
نوع بنا | آجری |
کاربری | مذهبی |
دیرینگی | دوره صفویه |
دورهٔ ساخت اثر | دوره صفوی |
اطلاعات ثبتی | |
تاریخ ثبت ملی | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |
اطلاعات بازدید | |
امکان بازدید | وجود دارد |
مسجد شاه اسماعیل بروجرد که بهاختصار مسجد شاه نامیده میشود و نام رسمی آن بعد از انقلاب اسلامی به مسجد امام خمینی تغییر کرد، یکی از بناهای تاریخی دیدنی شهر بروجرد است که در مرکز شهر و در کنار راسته بازار بروجرد بنا نهاده شدهاست. این مسجد در زمان شاه اسماعیل صفوی بر روی ویرانههای یک مسجد بسیار قدیمی ساخته شد و یکی از بزرگترین مسجدهای تاریخی کشور میباشد. دو نمونه نسبتاً مشابه در همان زمان در شهرهای قزوین و اصفهان ساخته شدند که هر سه این مسجدها تا قبل از انقلاب اسلامی تحت نام مسجد شاه شناخته میشدند. معماری مسجد شاه بروجرد برگرفته از معماری مسجد جامع اصفهان است.[۱] مسجد شاه بروجرد به لحاظ فرم معماری از نوع مساجد چهار ایوانی است و پلان آن همانند مسجد امام تهران و مسجد النبی قزوین است اما از آنها بزرگتر و قدیمیتر است.[۲] مسجد شاه بروجرد با بیش از ۷۰۰۰ متر مربع وسعت، بزرگترین مسجد تاریخی غرب ایران است[۳]
تاریخچه
[ویرایش]بروجرد بر اساس کتابهای تاریخی دارای دو مسجد جامع عتیق و حدیث بودهاست. یکی از آنها (جامع عتیق) مسجد جامع فعلی است که تاریخی طولانی دارد و پیش از اسلام آتشکده بودهاست. مسجد جامع حدیث نیز به احتمال زیاد در محل مسجد سلطانی قرار داشتهاست. در دوره صفوی بنای مسجد جامع حدیث تخریب و مسجد جدیدی بر روی آن پایهگذاری شد که نهایتاً این مسجد در زمان شاه عباس به پایان رسید و به همین دلیل نام سلطانی بر آن نهاده شد و در دوره حکومت پهلوی به مسجد شاه نامگذاری گردید و بعد از انقلاب اسلامی نیز به مسجد امام خمینی ره نامگذاری شد. بنابر کتیبه ایوان غربی، دو ایوان غربی و شرقی مسجد در سال ۱۲۰۹ قمری تکمیل شدهاند.[۴]
مشخصات مسجد
[ویرایش]مسجد شاه بروجرد متشکل از بخشهای متعددی است که مهمترین آنها عبارتند از: گنبدخانه، شبستان جنوب غربی، شبستان جنوب شرقی، شبستان شمال غربی، شبستان شمال شرقی، شبستان زمستانی در زیر شبستان جنوب غربی، حجرههای فوقانی محل اسکان و تحصیل طلاب علوم دینی، برفانداز، قاضی شرف و شبستان جدید غربی که با عنوان مصللای بروجرد ساخته شدهاست و دارای دو طبقه است[۴] مسجد شاه دارای چهار طاق و ایوان بزرگ در چهارگوشه است. صحن بزرگ مسجد دارای ابعاد ۶۱ در ۴۷ متر است و حوض بزرگی در وسط آن صحن قرار دارد. مسجد دارای سه درب است که درب غربی به خیابان صفا، درب شمالی به خیابان جعفری و درب شرقی به بازار دواتگرها باز میشود. در اطراف صحن، حجرههایی برای طلاب علوم دینی ساخته شدهاست که تعداد آنها به ۶۱ حجره میرسد. مسجد شاه از مدرسههای و حوزههای معتبر دینی است و بهویژه در زمان سکونت آیتالله بروجردی در این شهر از رونق بسیاری برخوردار بودهاست.[۵]
کتیبهها
[ویرایش]مسجد شاه بروجرد دارای کتبیههای متعدد گچی، سنگی و چوبی است. در ایوان غربی این مسجد کتیبهای قرار دارد که بیان میدارد فتحعلی شاه این مسجد را وقف و دوباره بازسازی کردهاست. درب شمالی مسجد از جنس چوب است و تاریخ ۱۲۹۱ هجری روی آن حک شده است.
تخریب
[ویرایش]مسجد شاه در زمینلرزۀ فروردین ۱۳۸۵ خسارت زیادی دید و بخشهای زیادی از ایوانهای جنوبی و شمالی آن فرو ریخت.
نگارخانه
[ویرایش]-
سنگ نگاره بازسازی شده قسمت از مسجد سلطانی توسط علی جمال پور
جستارهای وابسته
[ویرایش]- مسجد سلطانی تهران
- مسجد سلطانی قزوین
- مسجد جامع بروجرد
- خانه سلطانی
- تاریخ بروجرد
- سهگانه تاریخی فرهنگی بروجرد
- بافت تاریخی بروجرد
منابع
[ویرایش]- ↑ مسجد امام بروجرد. وبگاه تبیان لرستان بایگانیشده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، بازدید ۲۶/۳/۱۳۸۷.
- ↑ «مسجد امام خمینی (ره) (سلطانی) بروجرد». اداره میراث فرهنگی بروجرد. دریافتشده در 2 آذر 1391.. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] - ↑ «گزارش تصویری از خرابیهای مسجد امام خمینی بروجرد». خبرگزاری مهر. ۳۰ خرداد ۱۳۹۱. دریافتشده در ۱۳۹۱/۰۹/۱۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «مسجد امام (ره) بروجرد بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور». خبرگزاری ایسنا. ۲۸ مرداد ۱۳۹۱. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۱.
- ↑ «boroujerd.info - de beste bron van informatie over boroujerd. Deze website is te koop!». بایگانیشده از اصلی در ۲۸ مه ۲۰۰۷. دریافتشده در ۲۷ آوریل ۲۰۰۷.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- گزارش تصویری/ ترکها امان مسجد تاریخی امام (ره) بروجرد را بریدند! خبرگزاری مهر۱۳۹۱/۰۳/۳۰، تاریخ بازبینی ۱۳۹۱/۰۹/۱۳