ادیب بیضایی آرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: تلخص⟸تخلص، دیانب⟸دیانت، تفریظ⟸تقریظ |
|||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
میرزا علی‌محمد بیضایی آرانی فرزند ملا محمدرضا متخلص به [[ابن روح]]، در سال ۱۲۹۹ قمری در قریهٔ [[آران]] دیده به جهان گشود. وی خواندن و نوشتن فارسی و خواندن قرآن را نزد پدرش و مقدمات فقه و اصول را نزد ملا محمدباقر آرانی آموخت. سپس به [[مدرسه سلطانی (کاشان)]] رفت و در درس میرزا فخرالدین نراقی دانش‌آموزی نمود. |
میرزا علی‌محمد بیضایی آرانی فرزند ملا محمدرضا متخلص به [[ابن روح]]، در سال ۱۲۹۹ قمری در قریهٔ [[آران]] دیده به جهان گشود. وی خواندن و نوشتن فارسی و خواندن قرآن را نزد پدرش و مقدمات فقه و اصول را نزد ملا محمدباقر آرانی آموخت. سپس به [[مدرسه سلطانی (کاشان)]] رفت و در درس میرزا فخرالدین نراقی دانش‌آموزی نمود. |
||
ادیب بیضایی اولین فرد از خانواده ی بیضایی بود که [[بهائیت|بهایی]] شد. پس از او برخی از برادرهایش از جمله [[ذکایی بیضایی آرانی|نعمت الله ذکایی بیضایی]] به |
ادیب بیضایی اولین فرد از خانواده ی بیضایی بود که [[بهائیت|بهایی]] شد. پس از او برخی از برادرهایش از جمله [[ذکایی بیضایی آرانی|نعمت الله ذکایی بیضایی]] به دیانت [[بهائیت|بهایی]] گرویدند. در اوایل پیدایش [[مشروطیت]]، در نتیجه تحرکات اهالی آران و هم دسیسه متنفذین محلی، ناگزیر با خانواده به [[کاشان]] کوچید. سپس در [[عدلیه]] کاشان مشغول خدمت شد و از آنجا به اداره دارایی منتقل شد و تا پایان زندگی در آن اداره به سر برد. |
||
او از اوایل جوانی شعر می‌سرود و |
او از اوایل جوانی شعر می‌سرود و تخلص خود را ''شاهر'' نامیده بود، ولی سپس‌تر به سفارش ملا محمدباقر آرانی تخلص ''بیضائی'' را برگزید. او در گفتن انواع شعر توانا بوده، ولی در سرودن [[ماده تاریخ]] و [[قصیده]] بسیار هنرمند بوده‌است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/178414/«فر-جوانی-گرفت-طفل-رضیع-بهار» مجله ''حافظ'' اسفند ۱۳۸۴ - شماره ۲۶]</ref> |
||
بخشی از دیوان بیست‌هزار بیتی او با نام ''دیوان ادیب بیضائی کاشانی'' با اهتمام فرزندش [[پرتو بیضایی]] و کمک برادرش [[ذکایی بیضایی آرانی|میرزا نعمت‌الله ذکایی آرانی]] در سال ۱۳۲۸ در تهران به چاپ رسید. وی با اکثر بزرگان ادب و شعرای هم عصر خود مانند [[سعید نفیسی]] و [[ملک‌الشعرای بهار]] مکاتبه، مراوده و دوستی داشته‌است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/861813/یادی-از-دو-استاد-ادیب-بیضایی-و-سعید-نفیسی مجله ''حافظ''، بهمن ۱۳۹۰، شماره ۹۰]</ref> |
بخشی از دیوان بیست‌هزار بیتی او با نام ''دیوان ادیب بیضائی کاشانی'' با اهتمام فرزندش [[پرتو بیضایی]] و کمک برادرش [[ذکایی بیضایی آرانی|میرزا نعمت‌الله ذکایی آرانی]] در سال ۱۳۲۸ در تهران به چاپ رسید. وی با اکثر بزرگان ادب و شعرای هم عصر خود مانند [[سعید نفیسی]] و [[ملک‌الشعرای بهار]] مکاتبه، مراوده و دوستی داشته‌است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/861813/یادی-از-دو-استاد-ادیب-بیضایی-و-سعید-نفیسی مجله ''حافظ''، بهمن ۱۳۹۰، شماره ۹۰]</ref> |
||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
[[تسدیس]] قصیده ایوان مداین خاقانی سروده ادیب بیضایی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به مسابقه گذاشته شد که در میان نام‌آوران ادب فارسی رتبه اول آورد.{{نیازمند منبع}} |
[[تسدیس]] قصیده ایوان مداین خاقانی سروده ادیب بیضایی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به مسابقه گذاشته شد که در میان نام‌آوران ادب فارسی رتبه اول آورد.{{نیازمند منبع}} |
||
مجموعه اشعار وی بیش از بیست هزار بیت است که قسمتی از آن با نام ''دیوان ادیب بیضائی کاشانی'' به سال ۱۳۲۷ با |
مجموعه اشعار وی بیش از بیست هزار بیت است که قسمتی از آن با نام ''دیوان ادیب بیضائی کاشانی'' به سال ۱۳۲۷ با تقریظ [[عباس اقبال آشتیانی]] به چاپ رسیده‌است.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/582316/%20ادیب%20بیضایی،%20علی%20محمد/ راسخون (ادیب بیضایی آرانی)]</ref> |
||
== اجرا == |
== اجرا == |
||
نسخهٔ ۲ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۱۹
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (سپتامبر ۲۰۱۵) |
ادیب بیضایی آرانی | |
|---|---|
| نام اصلی | علی‌محمّد روح الامین |
| زاده | ۱۲۶۰ (خورشیدی) آران |
| درگذشته | ۱۳۱۲ (خورشیدی) آران و بیدگل |
| آرامگاه | قبرستان قدمگاه کاشان |
| لقب | ادیب |
| تخلص | بیضائی |
| پیشه | شاعر |
| ملیت |  ایران |
| دیوان اشعار | دیوان ادیب بیضائی کاشانی (۱۳۲۷) |
| همسر(ها) | رضیه |
| فرزند(ان) | پرتو بیضایی آرانی، حسن بیضایی، عباس بیضایی |
| پدر و مادر | ملا محمدرضا، متخلّص به ابن روح |
میرزا علی‌محمد (۱۳۱۲–۱۲۶۰ خورشیدی) اهلِ آران، متخلّص به بیضائی و شهره به ادیب، که با اسم ادیب بیضائی شناخته می‌شود، شاعر ایرانی اواخر سدهٔ ۱۳ و اوایل سدهٔ ۱۴ خورشیدی است. تذکرهٔ او را شیخ آقا بزرگ تهرانی و ذکائی بیضائی و محمّدباقر برقعی نوشته‌اند و در لغت‌نامهٔ دهخدا نیز آمده‌است. بزرگانی چون محمّدتقی بهار و سعید نفیسی و عباس اقبال آشتیانی بیضائی را ستوده و بزرگ داشته‌اند. با این همه شعرش کمتر منتشر شده‌است. در واقع قصاید و مراثی ادیب که بخش بزرگ‌تر دیوانش بوده هنوز منتشر نشده‌است.
ادیب بیضائی، که تخلّصش شد نام خانوادگی بازماندگانش، برادر ذکایی بیضایی آرانی (شاعر)، پدر پرتو بیضایی آرانی (شاعر و پژوهشگر)، عموی ادب بیضایی (شاعر) و بهرام بیضایی (نویسنده و کارگردان)، عموی پدری نیلوفر بیضایی (نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر) و پدربزرگ سیاوش بیضایی (موسیقیدان) است.
زندگی
میرزا علی‌محمد بیضایی آرانی فرزند ملا محمدرضا متخلص به ابن روح، در سال ۱۲۹۹ قمری در قریهٔ آران دیده به جهان گشود. وی خواندن و نوشتن فارسی و خواندن قرآن را نزد پدرش و مقدمات فقه و اصول را نزد ملا محمدباقر آرانی آموخت. سپس به مدرسه سلطانی (کاشان) رفت و در درس میرزا فخرالدین نراقی دانش‌آموزی نمود.
ادیب بیضایی اولین فرد از خانواده ی بیضایی بود که بهایی شد. پس از او برخی از برادرهایش از جمله نعمت الله ذکایی بیضایی به دیانت بهایی گرویدند. در اوایل پیدایش مشروطیت، در نتیجه تحرکات اهالی آران و هم دسیسه متنفذین محلی، ناگزیر با خانواده به کاشان کوچید. سپس در عدلیه کاشان مشغول خدمت شد و از آنجا به اداره دارایی منتقل شد و تا پایان زندگی در آن اداره به سر برد.
او از اوایل جوانی شعر می‌سرود و تخلص خود را شاهر نامیده بود، ولی سپس‌تر به سفارش ملا محمدباقر آرانی تخلص بیضائی را برگزید. او در گفتن انواع شعر توانا بوده، ولی در سرودن ماده تاریخ و قصیده بسیار هنرمند بوده‌است.[۱]
بخشی از دیوان بیست‌هزار بیتی او با نام دیوان ادیب بیضائی کاشانی با اهتمام فرزندش پرتو بیضایی و کمک برادرش میرزا نعمت‌الله ذکایی آرانی در سال ۱۳۲۸ در تهران به چاپ رسید. وی با اکثر بزرگان ادب و شعرای هم عصر خود مانند سعید نفیسی و ملک‌الشعرای بهار مکاتبه، مراوده و دوستی داشته‌است.[۲]
ادیب بیضائی در نیمه اسفند سال ۱۳۱۲ خورشیدی (۱۳۵۲ قمری) درگذشت و در قبرستان قدمگاه کاشان به خاک سپرده شد.[۳][۴]
ابیات زیر از ایشان می‌باشد:
| دوش از پیر عقل پرسیدم | کای تو دانا به رازهای نهفت | |
| رفت بسیار از علی و عمر | در میان صحابه گفت و شنفت | |
| که سزد جانشین پیغمبر؟ | هین بگو فاش در جوابم گفت | |
| که نشنید به جایش از پس مرگ | آن که در زندگی به جایش خفت |
غزلی را نیز چنین به پایان می‌برد که:
| جهان نمی‌برد از یاد نام بیضائی | هنوز بوی محبّت ز بیستون آید |
آثار ادبی
ملک‌الشعرای بهار در قصیده‌ای[۵] که در پاسخ سؤال پرتو بیضایی آرانی (دربارهٔ کاشانی یا خراسانی بودن ملک‌الشعرا) سروده بوده‌است از ادیب بیضایی به نیکی یاد کرده و درجه شاعری وی را ستوده‌است.[۶]
تسدیس قصیده ایوان مداین خاقانی سروده ادیب بیضایی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به مسابقه گذاشته شد که در میان نام‌آوران ادب فارسی رتبه اول آورد.[نیازمند منبع]
مجموعه اشعار وی بیش از بیست هزار بیت است که قسمتی از آن با نام دیوان ادیب بیضائی کاشانی به سال ۱۳۲۷ با تقریظ عباس اقبال آشتیانی به چاپ رسیده‌است.[۷]
اجرا
شعر بیضائی کمتر شناخته شده و خوانندگان نیز کمتر به اجرایش پرداخته‌اند. امین‌الله رشیدی، نوهٔ دختری شاعر، غزل با مطلع «گرفتم آن که به رویم در قفس باز است / پر شکسته کجا در هوای پرواز است» را در مایهٔ دشتی خوانده‌است.
جستارهای وابسته
منابع
- الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد ۹ صفحهٔ ۱۵۴
- سلمانی آرانی، حبیب‌الله (۱۳۷۷). نگاهی به آران و بیدگل. انجمن اهل قلم آران و بیدگل. شابک ۹۶۴-۳۳۰-۱۸۳-۴.
- یادواره شاعران آران، چاپ ۱۳۷۰، صفحهٔ ۱۴
- تشکری، علی (۱۳۷۴). تاریخچه علم و ادب در آران و بیدگل. انجمن اهل قلم آران و بیدگل.، صفحهٔ ۴۵
- برقعی، سید محمدباقر (۱۳۷۳). سخنوران نامی معاصر ایران. قم: خرم. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۹۷۲-۷۳-۲.، جلد ۱، صفحهٔ ۶۵۱
پانویس
- ↑ مجله حافظ اسفند ۱۳۸۴ - شماره ۲۶
- ↑ مجله حافظ، بهمن ۱۳۹۰، شماره ۹۰
- ↑ بنیاد فرهنگ کاشان
- ↑ پرتال جامع علوم انسانی مجله وحید، دی ۱۳۵۶، شماره ۲۲۴، صفحهٔ ۱۴
- ↑ گنجور، شماره ۱۰۰، نسب‌نامه بهار
- ↑ در محضر مشفق، روزنامه اطلاعات،۱۲ اسفند ۱۳۹۳
- ↑ راسخون (ادیب بیضایی آرانی)