گیاه دارویی

چکیده:

این تحقیق با هدف ایجاد دستورالعملی برای القای ریشه نابجا و بررسی اثرات اسید سالیسیلیک (0 ، 160 و 320 میلی گرم در لیتر) و عصاره مخمر (0، 0/75 و 1/5 گرم در لیتر) بر تولید مشتقات کافییک اسید (اسید شیکوریک، اسید کلروژنیک، اسید کافتاریک، اکیناکوزید و سینارین) در ریشه های نابجای سرخارگل انجام شد. همچنین اثر نیترات آمونیم 0، 0/25 ، 0/75 و 1 برابر غلظت محیط MS همراه با دو غلظت ایندول استیک اسید (1 و 3 میلی گرم در لیتر) بر القای ریشه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که القای ریشه نابجا در سرخارگل به طور معنی داری تحت تاثیر میزان نیترات آمونیم و غلظت IAA قرار گرفت (p<0 1)="" بیشترین="" القای="" ریشه="" (100%)="" و="" میانگین="" تعداد="" ریشه="" های="" نابجا="" در="" ریزنمونه="" های="" کشت="" شده="" (14/3="" ریشه)="" در="" تیمار="" 1="" میلیگرم="" در="" لیتر="" iaa="" در="" محیط="" کشت="" ms="" با="" یک="" چهارم="" نیترات="" آمونیم="" مشاهده="" شد.="" اثرات="" اصلی="" و="" متقابل="" اسید="" سالیسیلیک="" و="" عصاره="" مخمر="" با="" مدت="" زمان="" بر="" صفات="" اندازه="" گیری="" شده="" (به="" استثناء="" اکیناکوزید)="" معنی="" دار="" بود=""><0 1)="" نتایج="" نشان="" داد="" کاربرد="" 1/5="" گرم="" در="" لیتر="" عصاره="" مخمر="" و="" 160="" میلی="" گرم="" در="" لیتر="" سالیسیلیک="" اسید="" به="" مدت="" زمان="" 96="" ساعت="" بهترین="" تیمارها="" برای="" تحریک="" میزان="" مشتقات="" کافییک="" اسید="" می="" باشد.="" بیشترین="" میزان="" تولید="" اسید="" کافتاریک،="" اسید="" شیکوریک،="" اسید="" کلروژنیک="" و="" سینارین="" در="" ریشه="" های="" نابجا،="" پس="" از="" 96="" ساعت="" تیمار="" با="" غلظت="" 160="" میلیگرم="" در="" لیتر="" سالیسیلیک="" اسید="" بدست="" آمد="" که="" در="" مقایسه="" با="" شاهد="" 2/13،="" 1/83،="" 2/39،="" 2/97="" برابر="" بیشتر="" بود.="" نمودار="" حرارتی="" (هیت="" مپ)="" نشان="" داد="" که="" میزان="" مشتقات="" کافییک="" اسید="" در="" تیمارهای="" عصاره="" مخمر="" و="" سالیسیلیک="" اسید="" در="" گروه="" های="" مجزایی="" از="" هم="" و="" شاهد="" قرار="">

چکیده:

این پژوهش، اثر 14 تیمار شامل عصاره مخمر (0 ،5/0 ،1 ،5/1 و 2 گرم در لیتر)، اسید سالیسیلیک (0 ،40 ،80 ،160 ،320 میلی گرم در لیتر) و اثر توام عصاره مخمر (1 و 5/1 گرم در لیتر) با اسید سالیسیلیک (80 و 160 میلی گرم در لیتر) را بر میزان و ترکیبات اسانس بادرنجبویه مورد بررسی قرار داد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. در مجموع، 39 ترکیب توسط دستگاه MS/GC در اسانس بادرنجبویه شناسایی شد که اجزای اصلی آن به ترتیب سیترونلول، ترنس کارول، گاما-3-کارن، لینالول، سیترال و استات کارواکرول بودند  مجموعا 8/42 تا 48 . %سیترونلول با 05/11 درصد، ترکیب اصلی اسانس بود. اسید سالیسیلیک و عصاره مخمر مقدار 23 ترکیب و میزان اسانس بادرنجبویه را به طور معنیداری در سطح احتمال 1 درصد تغییر دادند. بیشترین میزان تولید سیترونلول، لینالول و سیترال (به ترتیب 50/14 ،9/7 و 8 درصد) در گیاهان تیمار شده با 5/1 گرم در لیتر عصاره مخمر+160 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به دست آمد که به ترتیب 103 ،88 و 203 درصد بیشتر از گیاهان شاهد بودند. بیشترین مقدار اسانس (336/0 (%که 49 درصد بیشتر از شاهد بود، با تیمارهای 1 و 5/1 گرم در لیتر عصاره مخمر+160 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک بدست آمد. تجزیه مولفه اصلی و نمودار حرارتی نشان داد که مقدار ترکیبات در تیمارهای مختلف، تفاوت دارند و شاهد و سایر تیمارها در گروه های مجزایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که محرک های اسید سالیسیلیک، عصاره مخمر و اثر توام آنها توانایی زیادی در تحریک تولید ترکیباتی مانند سیترونلول، سیترال و لینالول در بادرنجبویه دارند.

چکیده:

کنگرفرنگی(Cynara scolymus L.) گیاهیدارویی ازتیره Asteraceae است. این گیاه بومی جنوب مدیترانه و شمال آفریقا می باشد و امروزه در بسیاری از مناطق دنیا جهت مصارف دارویی و غذایی کشت می شود. کاپیتول ها بخش خوراکی گیاه هستند و برگ‏های آن در صنایع داروسازی مورد استفاده قرار می‏گیرند. کنگر فرنگی به‏دلیل داشتن ترکیبات پلی‏فنلی و فلاونوئیدی مختلف با اهمیت دارویی وآنتی‏اکسیدانی، درصنایع دارویی و طب سنتی جایگاه خاصی دارد. برگ کنگرفرنگی دارای خواص آنتی اکسیداتیو، آنتی باکتریال، تخلیه کننده صفرا و نیز خاصیت مدری می باشد. بعلاوه، عصاره کنگرفرنگی بدلیل مهار بیوسنتز کلسترول منجر به کاهش کلسترول و چربی خون می شود. اسیدکلروژنیک و سینارین ترکیبات عمده گیاه محسوب می شوند که خواص دارویی این گیاه عمدتا به آنها مربوط می باشد. مطالعه حاضر به بررسی جنبه های مختلف این گیاه پرداخته است.

 گیاه کنگر فرنگی دارای فیتوکمیکال های مختلف در مقادیر بالا است و می توان از آن داروهایی با منشاء گیاهی تولید کرد. همچنین انجام مطالعات بیشتر در مورد خواص مفید و ناشناخته دیگر این گیاه چند منظوره ضروری به نظر می رسد.

چکیده: کشت ریشه های موئین روش جدید و سیستمی پایدار بافتی می باشد که برای دخیره نمودن انواع سلول های تخصص یافته که در سنتز و نگهداری مولکول های فعال ثانویه و همچنین نقش مهمی در تحقیق آلکالوئیدها در کشت بافت ایفا می کند. برگ های Atropa komarovii خراش داده شدو توسط باکتری گرم منفی Agrobacterium rhizogenes ATCC15834 آلوده گردید. بعد از سه هفته ریشه های تراریخت و ریشه های شاهد بدون آلودگی ظاهر شدند و برای تصدیق تراریختی و انتفال ناحیه T-DNA از پلاسمید Ri به ژنوم گیاه تکثیر ناحیه ژن rol B توسطPCR صورت گرفت سپس سنتز دو تروپان آلکالوئید اسکوپولامین (هیوسین) و اتروپین (هیوسیامین) در ریشه های موئین و ریشه شاهد و برگ و ریشه حاصل از رشد گیاهچه توسط HPLC ارزیابی گردید. طلاعات بیان می دارد که تمام ریشه های تراریخت شده حضور ژن rol B 500kbp را نشان دادند. محتوای اسکوپولامین در ریشه های موئین نسبت به ریشه های شاهد به طور قابل ملاحظه ای بالاتر یود و بیشترین میزان آتروپین (هیوسیامین) در ریشه های شاهد دیده شد.
بررسی FW,DW و طول ریشه در دو تیمار ریشه موئین و شاهد نشان داد که میزان وزن تر و وزن خشک همچنین طول ریشه در ریشه های موئین بیشتر یود. تحقیق حاضر نشان می دهد که امروزه در دنیا تولید متابولیت های ثانویه از گیاهان دارویی بسیار قابل توجه بوده و کشت ریشه های موئین روش مفید برای تولید تروپان آلکالوئیدها در تیره سیب زمینی می باشد.

چکیده:

زیره سبز (.Cuminum cyminum L) یکی از قدیمی ترین گیاهان معطر و ادویه ای جهان است که از نظر دارویی به عنوان دومین گیاه دارویی اهلی در ایران شناخته شده است. تنش خشکی به عنوان یک تنش اکسیداتیو بر پاسخ های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه تاثیرگذار است. یکی از راهکارهای افزایش مقاومت گیاهان به تنش های غیرزیستی ازجمله خشکی، استفاده از براسینواسترویید و ملاتونین است که با دامنه گسترده ای از فعالیت ها در گیاه، دارای تاثیرات بیولوژیکی منحصربه فردی در رشد و نمو گیاه می باشد و عملکرد گیاه را از راه تغییرات متابولیسمی آن و حفاظت گیاه در برابر تنش های محیطی، افزایش می دهد. هورمون های رشد گیاهی، با تاثیر بر متابولیت های گیاه، تحریک بیوسنتز فیتوهورمون ها، افزایش میزان جذب عناصر غذایی، بهبود سازوکارهای دفاعی، تحریک رشد ریشه و بهبود تبادلات گازی موجب بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه در شرایط تنش و غیر تنش می گردند. اگرچه نتایج برخی تحقیق ها بیان کننده آنست که استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی براسینواسترویید و ملاتونین که منشا طبیعی دارند و نیز سازگار با محیط زیست هستند، تاثیر بسزایی در کاهش اثرهای سوء ناشی از تنش های محیطی دارند، اما استفاده ترکیبی از این هورمون های گیاهی و نیز کاربرد این هورمون ها در زیره سبز، کمتر گزارش شده است. بنابراین، این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر محلول پاشی براسینواسترویید و ملاتونین بر عملکرد کمی و کیفی زیره سبز در شرایط تنش خشکی اجرا شد.

این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار در سال 1401 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش خشکی (100% و 50% ظرفیت زراعی مزرعه)، ملاتونین (صفر و 100 میکرومولار) و براسینواسترویید (0 و 75/0 میکرومولار) بودند.

نتایج نشان داد در رویارویی با تنش خشکی میزان مالون دی آلدیید، پراکسیدهیدروژن، نشت یونی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (پراکسیداز (POD)، کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX) و سوپراکسیددیسموتاز (SOD))، غلظت کربوهیدرات ها و پرولین در گیاه زیره سبز افزایش یافت. همچنین محلول پاشی براسینواسترویید و ملاتونین به طور قابل ملاحظه ای فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و تجمع اسمولیت ها را افزایش و سطح مالون دی آلدیید، پراکسیدهیدروژن و نشت یونی گیاهان رشد کرده در شرایط تنش را کاهش داد. تنش خشکی موجب کاهش عملکرد دانه زیره سبز شد و در مقابل، تحت این شرایط درصد اسانس بذر زیره افزایش یافت. کاربرد براسینواسترویید و ملاتونین در هر دو شرایط تنش و عدم تنش، موجب افزایش عملکرد کمی و کیفی زیره سبز شد.

درمجموع می توان بیان کرد که کاربرد براسینواسترویید و ملاتونین، مقاومت زیره سبز در برابر تنش خشکی را از طریق افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، افزایش تجمع اسمولیت های سازگار پرولین و کربوهیدرات ها و نیز حفظ پایداری غشاء افزایش داد و درنهایت افزایش عملکرد دانه را به همراه داشت. استفاده از ملاتونین و براسینواسترویید کیفیت محصول تولیدی را نیز تحت تاثیر قرار داد و موجب افزایش درصد اسانس گردید. قابل توجه است که تاثیر مثبت استفاده توام از ملاتونین و براسینواسترویید بر روی کمیت و کیفیت محصول تولیدی زیره سبز در مقایسه با کاربرد هر یک از این هورمون های گیاهی به تنهایی، بسیار قابل ملاحظه تر و مشهودتر بود. در مجموع، با توجه به سازگار با محیط زیست بودن براسینواسترویید و ملاتونین و تاثیر مثبت کاربرد آنها بر بهبود کمیت و کیفیت محصول تولیدی، کاربرد براسینواسترویید و ملاتونین می تواند راهکاری مناسب برای افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی و اقتصادی ارزشمند زیره سبز در شرایط معمول و تنش خشکی باشد.

چکیده:

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر نوع محیط های کشت مختلف شامل MS، WPM و B5 و هورمون بنزیل آمینوپورین بر خصوصیات پرآوری و هم چنین اثر غلظت های مختلف هورمون های ایندول بوتیریک اسید و ایندول استیک اسید بر ریشه زایی گیاه زوفا انجام شد.

روش پژوهش:

 آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت دانشکده کشاورزی دانشگاه جیرفت انجام شد. به منظور تولید گیاهچه های استریل بذرهای جمع آوری شده از مناطق کوهستانی استان کرمان بر روی محیط کشت MS کاشته شد. ریزنمونه های تک گره بر روی محیط های کشت MS، WPM و B5 با ترکیب هورمونی بنزیل آمینوپورین با غلظت های صفر، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر قرار گرفتند. برای تولید ریشه شاخساره های تولیدشده بر روی محیط کشت MS با ترکیب هورمونی ایندول بوتیریک اسید و ایندول استیک اسید با غلظت های 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر قرار گرفتند. در نهایت معماری ریشه های تولیدشده با استفاده از نرم افزار GiaRoots مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

طبق نتایج پژوهش بهترین ضریب پرآوری در محیط کشت MS به همراه غلظت 2 میلی گرم بر لیتر از هورمون بنزیل آمینوپورین به دست آمد. هم چنین نتایج مربوط به آنالیز معماری ریشه نیز نشان داد بهترین تیمار ریشه زایی استفاده از هورمون ایندول بوتیریک اسید با غلظت 1 میلی گرم بر لیتر بود.

نتایج مربوط به سازگاری نشان داد که 85 درصد از گیاهان منتقل شده به گلخانه زنده ماندند.

چکیده:

در این مطالعه پاسخ چهار اکوتیپ گیاه خارمریم (اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان- امیدیه و مجارستان) به سه سطح 40، 60 و 80 درصد از حداکثر تخلیه مجاز رطوبت قابل استفاده گیاه در خاک در پنج تاریخ کاشت شامل شش مهر، 26 مهر، 16 آبان، شش آذر و 20 اسفند سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش به صورت تجزیه مرکب اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد؛ به طوری که ترکیب تاریخ کاشت و آبیاری به عنوان تیمارهای اصلی و رقم به عنوان تیمار فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه و وزن خشک اندام هوایی گیاه خارمریم به ترتیب در تاریخ های کاشت 26 مهر و 20 اسفند حاصل شد. تنش کم آبی در هر دو سطح خود باعث کاهش عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، تعداد طبق در بوته، ارتفاع بوته، درجه روز رشد تا مراحل گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک ولی موجب افزایش کارآیی مصرف آب دانه و اندام هوایی شد. اکوتیپ "کهگیلویه و بویراحمد" بیشترین عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، کارآیی مصرف آب دانه، کارآیی مصرف آب اندام هوایی و شاخص برداشت را به خود اختصاص داد که می توان از این اکوتیپ، جهت برنامه های اصلاحی گیاه خارمریم و ایجاد ارقام سازگار این گیاه استفاده کرد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، گیاه خارمریم در شرایط آب و هوایی مشابه منطقه اصفهان باید در پاییز و در اواخر مهرماه تا اواسط آبان ماه کشت شود.

چکیده: گیاه دارویی کبر (Capparis spinosa) مصارف دارویی،خوراکی، و صنعتی داشته و از زمان های بسیار دور جهت درمان بیماری های کلیوی، طحال، کبد، فلج، نقرس، و روماتیسم استفاده می شده است. خواب ناشی از پوسته سخت بذر از جمله مشکلات جوانه زنی بذر در این گیاه می باشد، به منظور ارزیابی روش‏های بهبود جوانه زنی و بررسی ویژگی‏های فیتوشیمیایی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. در این آزمایش، جهت بهبود جوانه‏زنی، بذور چهار جمعیت (تهران، تربت جام، فیروزآباد، و برازجان) و شش تیمار بذری (شاهد، فراصوت، پتاسیم نیترات، جیبرلیک اسید، سرمادهی، و خراش دهی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، خصوصیات فیتوشیمیایی جمعیت‏های ذکر شده مقایسه شد. نتایج بررسی صفات فیتوشیمیایی نشان داد که جمعیت تربت جام بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی را با IC50 برابر با 4/26 داشت. بیشترین میزان فنل کل برابر 03/227 میلی گرم معادل گالیک اسید بر گرم عصاره خشک و فلاونویید کل برابر با 54/71 میلی گرم کویرستین بر گرم عصاره خشک از جمعیت تهران به دست آمد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه‏زنی با 62 درصد و بیشترین سرعت جوانه‏زنی با 5/3 درصد در روز در تیمار جمعیت فیروزآباد در شرایط خراش‏دهی مشاهد شد. علاوه بر این، نتایج این پژوهش نشان داد که در جمعیت تهران، تربت جام، فیروزآباد، و برازجان به ترتیب 55/6، 25/7، 44/3، و 25/11 برابر نسبت به شاهد افزایش درصد جوانه‏زنی نشان داد. با توجه به نتایج این تحقیق، جهت افزایش میزان جوانه‏زنی گیاه دارویی با ارزش کبر، استفاده از خراش‏دهی توصیه می‏گردد.

چکیده: بررسی خواص فارماکولوژیک زعفران ومواد موثره آن باتوجه به کاربردهای بالینی و بهداشتی که در انسان می تواند داشته باشد، حایزاهمیت است. دیابت بیماری مزمنی است که با کاهش ترشح انسولین ناشی از اختلال در عملکرد سلول های بتا در پانکراس یا افزایش مقاومتبه انسولین مشخص می شود. گرایش به درمان دیابت توسط داروهای گیاهی که دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی هستند،روز به روز گسترش می یابد. این مطالعه برای اولین بار با هدف بررسی تاثیرعصاره آبی بنه زعفران بر میزان گلوکز خون و آنزیم های کبدی در موش های صحرایی دیابتیانجام شد. موش های صحرایی نر به طور تصادفی به گروه های سالم و بیمار بدون درمان و تحتدرمان با دوز های 100، 200 و 300 میلی گرم بر کیلو گرمعصاره آبی بنه زعفران تقسیم شدند. برای القای دیابت از استرپتوزوتوسین استفاده شد. به دنبال تزریق عصاره بنه زعفران میزان مرگ و میر به صورت چشمگیری کاهش یافت. دوزهای 200 و 300 میلی گرم برکیلو گرماز عصاره آبی بنه زعفران سبب کنترل کاهش وزن موش های دیابتی گردیدند به گونه ای که دوز 300 میلی گرم بر کیلوگرم نسبت به تیمار کنترل بدون دیابت معنی دار نبود. نتایج نشان داد که تزریق عصاره آبی بنه زعفران سبب کاهش معنی دار گلوکز ناشتا خون شد. دوز 300 میلی گرم در روز 15 بعد از القا دیابت، سبب کاهش چشمگیری در سطح گلوکز خون گردید به نظر می رسد یکی از مکانیسم های اثرهیپوگلیسمیک عصاره زعفران که موجب افزایش ترشح انسولین از سلول هایبتای پانکراس می شودباعث این اتفاق بوده است. دوز 300 میلی گرم بر کیلوگرم سبب کاهش آنزیم های کبدی AST و ALT درسرم خونی گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره آبی بنه زعفران علاوه بر بر کاهش قند خون و کنترل بیماری دیابت باعث تنظیم فعالیت آنزیم های کبدی می شود.

چکیده: کاربرد محرک های زیستی در راستای تولید فرآورده های بیولوژیکی سازگار با محیط زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می تواند سبب افزایش رشد کیفی و کمی گیاهان و کاهش اثرات تنش های محیطی بر آن ها شود. به منظور بررسی اثر محرک های زیستی تریکودرما هارزانیوم، کاراگینان و عصاره زعفران محتوی نانو ذرات نقره بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی بادرنجبویه در سال 1399 به صورت بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان فریدونکنار اجرا شد. این پژوهش شامل ده تیمار شامل: کاراگینان 100 پی پی ام، کاراگینان 300 پی پی ام، کاراگینان 600 پی پی ام، عصاره زعفران محتوی نانو ذرات نقره 125 پی پی ام، عصاره زعفران محتوی نانو ذرات نقره 250 پی پی ام، عصاره زعفران محتوی نانو ذرات نقره 500 پی پی ام، تریکودرما هارزانیوم 100 پی پی ام، تریکودرما هارزانیوم 200 پی پی ام، تریکودرما هارزانیوم 400 پی پی ام و آب مقطر (شاهد) بودند که در مراحل 4، 8 و 12 برگی استفاده شدند. ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی در مرحله شروع گلدهی ارزیابی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین طول برگ (3/6 سانتی متر) و عرض برگ (3/4 سانتی متر) از تیمار عصاره زعفران محتوی نانو ذرات نقره با غلظت 125پی پی ام به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 61 درصد افزایش داشت. همچنین بیشترین وزن خشک بوته از تیمار کاراگینان در غلظت 600 پی پی ام (59 گرم) حاصل شد که نسبت به تیمار شاهد 9/4 برابر افزایش داشت. بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (1/78 درصد) و بیشترین مقادیر آنتوسیانین (4/80 میلی گرم در گرم وزن تر) از تیمار تریکودرما هارزانیوم در غلظت 400 پی پی ام به دست آمد.