Κοτυληδόνα
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η κοτυληδόνα ή κοτυληδώνας (ο), εκ του αρχαίου κοτυληδών (ο) (με τη σειρά του από το αρχ. κοτύλη = κύπελο, κοίλο) αποτελεί σημαντικό μέρος του εμβρύου, το οποίο περιλαμβάνεται στον σπόρο των φυτών. Κατά τη βλάστηση του φυτού η κοτυληδόνα εξελίσεται στα πρώτα (εμβρυακά) φύλλα από το μετέπειτα βλαστάρι. Ο αριθμός των κοτυληδώνων καθορίζει μεταξύ άλλων την ταξινόμηση του κάθε αγγειόσπερμου φυτού, με κύριες τάξεις αυτές των μονοκοτυλήδονων (ή μονοκότυλα) και δικοτυλήδονων (ή δικότυλα).
Ικανότητα φωτοσύνθεσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην περίπτωση που οι κοτυληδόνες έχουν φωτοσυνθετική ικανότητα, αποτελούν κατ' ουσίαν τα πρώτα φύλλα του φυτού, χωρίς ωστόσο να ταυτίζονται με τα πραγματικά φύλλα, που αναπτύσσονται αργότερα μέσω διαφορετικής διαδικασίας. Όπως η ρίζα και τα μεριστώματα, οι κοτυληδόνες διαμορφώνονται κατά την εμβρυογέννεση και είναι παρούσες στον σπόρο κατά τη βλάστηση. Τα φύλλα από την άλλη πλευρά αναπτύσσονται από τα μεριστώματα, κατόπιν της βλάστησης.
Στα αγρωστώδη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κοτυληδόνα στα Αγρωστώδη καθώς και άλλα μονοκοτυλήδονα αποτελεί ένα είδος τροποποιημένου φύλλου, το οποίο συντίθεται από το σκύτελλο (scutellum ) και το κολεόπτιλο· το μεν σκύτελλο είναι ένας ιστός στο εσωτερικό του σπόρου, ο οποίος απορροφά θρεπτικά στοιχεία από το παρακείμενο ενδόσπερμα, ενώ το δε κολεόπτιλο είναι μια προστατευτική μεμβράνη, που καλύπτει την επικοτύλη (το πρώιμο στάδιο του βλαστού).
Στα γυμνόσπερμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα γυμνόσπερμα φυτά επίσης έχουν κοτυληδόνες, ο αριθμός των οποίων είναι συχνά μεταβλητός, και γι' αυτό ονομάζονται και πολυκοτυλήδονα· 2 έως 24 κοτυληδόνες σχηματίζουν μια δέσμη στην κορυφή της υποκοτύλης (εμβρυακός μίσχος), η οποία περικλείει την επικοτύλη. Ο αριθμός των κοτύλων ποικίλει σε κάθε είδος, με ορισμένα μόνο να παρουσιάζουν σταθερό αριθμό, όπως π.χ. το Μεσογειακό Κυπαρίσσι, το οποίο έχει πάντα ένα ζεύγος κοτύλων. Ο μεγαλύτερος αριθμός κοτύλων που έχει καταγραφεί ανήκει στο είδος Pinus maximartinezii (είδος πεύκου που απαντάται στο Μεξικό), το οποίο διαθέτει 24 κοτύλους.
Χρόνος ζωής & ανάπτυξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κοτυληδόνες μπορεί να είναι βραχύβιες, με ζωή λίγων μόνο ημερών από την βλάστηση, ή και μακρόβιες, παρούσες για έναν χρόνο ή και περισσότερο. Αναπτύσσονται καθώς απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία του ίδιου του σπόρου· όταν τα αποθέματα αρχίσουν να εξαντλούνται οι κοτυληδόνες μπορεί να πρασινίσουν και να αρχίσουν να φωτοσυνθέτουν, ή να μαραίνονται, παραδίδοντας τη σκυτάλη στα πρώτα φύλλα, τα οποία με τη σειρά τους θα αρχίσουν να φωτοσυνθέτουν και κατ' επέκταση να τρέφουν το φυτό.