Κλεόβουλος

Για το μυθικό πρόσωπο, δείτε: Κλεόβουλος (μυθολογία).

Κλεόβουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Κλεόβουλος Εὐαγόρου Λίνδιος (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	630 π.Χ. (περίπου) Αρχαία Λίνδος
Θάνατος	560 π.Χ. (περίπου)
Θρησκεία	Αρχαία ελληνική θρησκεία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	αρχαία ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος ποιητής τύραννος
Περίοδος ακμής	6ος αιώνας π.Χ.
Οικογένεια
Τέκνα	Κλεοβουλίνη
Σχετικά πολυμέσα

Ο Κλεόβουλος (6ος αιώνας π.Χ. - βρισκόταν στη ζωή τουλάχιστον έως το 560 π.Χ.) ήταν τύραννος της Λίνδου στο νησί της Ρόδου, ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Το απόφθεγμά του «μέτρον ἄριστον», συγκαταλέγεται στα γνωστότερα αρχαιοελληνικά ρητά.

Ο Κλεόβουλος ως ένας από τους επτά σοφούς, σε μια απεικόνιση του Liber Chronicarum

Βιογραφία

Ήταν γιος του Ευαγόρα από τη Λίνδο και ξεχώριζε για τη ρώμη και το κάλλος του. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, όπου ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία.

Ως ποιητής, ο Κλεόβουλος συνέθεσε άσματα και αινίγματα, που αριθμούσαν συνολικά ως 3.000 στίχους. Ο Διογένης Λαέρτιος στο έργο του «Βίοι φιλοσόφων» του αποδίδει ένα επίγραμμα του τάφου του Μίδα:

Χαλκῆ παρθένος εἰμί, Μίδα δ' ἐπὶ σήματι κεῖμαι. Ἔστ' ἂν ὕδωρ τε νάῃ καὶ δένδρεα μακρὰ τεθήλῃ, Ἠέλιός τ' ἀνιὼν λάμπῃ, λαμπρά τε σελήνη, καὶ ποταμοί γε ῥέωσιν, ἀνακλύζῃ δὲ θάλασσα, αὐτοῦ τῇδε μένουσα πολυκλαύτῳ ἐπὶ τύμβῳ, ἀγγελέω παριοῦσι, Μίδας ὅτι τῇδε τέθαπται.		Είμαι μια χάλκινη κόρη, εδώ στον τάφο του Μίδα. Και όσο ρέει το νερό, όσο τα φύλλα πρασινίζουν τα δέντρα, όσο ο ήλιος λάμπει και φαίνεται το ασημένιο φεγγάρι, όσο τρέχουν τα ποτάμια και τα κύματα ροχθούν, τόσο θα λέω πάνω σ' αυτό το πολύκλαφτο μνήμα, στους διαβάτες «ο Μίδας κείται θαμμένος εδώ».

Επίσης, αναφέρει ως δικό του, το παρακάτω αίνιγμα , από τα «Υπομνήματα» της Παμφίλη η Επιδαυρίας:

Εἷς ὁ πατήρ, παῖδες δυοκαίδεκα. Τῶν δὲ ἑκάστῳ παῖδες δὶς τριάκοντα διάνδιχα εἶδος ἔχουσαι· αἱ μὲν λευκαὶ ἔασιν ἰδεῖν, αἱ δ' αὖτε μέλαιναι· ἀθάνατοι δέ τ' ἐοῦσαι, ἀποφθινύθουσιν ἅπασαι.		Ένας ο πατέρας, δώδεκα οι γιοι. Καθένας τους έχει δυο φορές τριάντα κόρες· Οι μισές είναι λευκές, οι άλλες μαύρες· Αθάνατες είναι, τελειώνουν όμως όλες τους.

Τέλος, αναφέρει το πιο δημοφιλές από τα άσματά του:

Ἀμουσία τὸ πλέον μέρος ἐν βροτοῖσι λόγων τε πλῆθος· ἀλλ' ὁ καιρὸς ἀρκέσει. Φρόνει τι κεδνόν· μὴ μάταιος ἄχαρις γινέσθω.

Στην πολιτική του δράση αναφέρεται πως αναστήλωσε τον ναό της Αθηνάς, που κατά τον μύθο είχε χτίσει ο Δαναός στη Λίνδο. Παρότι οι αρχαίες πηγές τον αναφέρουν ως τύραννο, φαίνεται πως ανήκει στις περιπτώσεις που η διακυβέρνησή του ωφέλησε την πόλη του. Λέγεται μάλιστα, ότι απέστειλε ένα μήνυμα στον Σόλωνα, όταν εκείνος βρισκόταν σε εξορία, στο οποίο τον καλούσε να επισκεφθεί τη δημοκρατική Λίνδο:

Πολλοὶ μέν τιν ἔασιν ἕταροι καὶ οἶκος πάντη· φαμὶ δὲ ἐγὼν ποτανεστάταν ἐσεῖσθαι Σόλωνι τὰν Λίνδον δαμοκρατεομέναν. Καὶ ἁ νᾶσος πελαγία, ἔνθα οἰκέοντι οὐδὲν δεινὸν ἐκ Πεισιστράτω. Καὶ τοὶ ἕταροι δὲ ἑκάστοθεν πὰρ τὺ βασοῦνται.

Ο Κλεόβουλος απέκτησε μία κόρη, την Κλεοβουλίνη, που συνέθετε αινίγματα σε εξάμετρο στίχο, φημιζόμενα ως ισάξια εκείνων του πατέρα της. Πέθανε στη, σχετικά μεγάλη για την εποχή, ηλικία των 70 ετών και στον τάφο του υπήρχε η επιγραφή:

Ἄνδρα σοφὸν Κλεόβουλον ἀποφθίμενον καταπενθεῖ ἥδε πάτρα Λίνδος πόντῳ ἀγαλλομένη.

Αποφθέγματα

• «μέτρον ἄριστον»
• «ἡδονῆς κρατεῖν»
• «τέκνα παιδεύειν»
• «εὖ τὸ σῶμα ἀσκεῖν»
• «βίᾳ μηδὲν πράττειν»
• «ἀδικίαν φεύγειν»
• «ἐχθρὰν διαλύειν»
• «πόλει τὰ βέλτιστα συμβουλεύειν»
• «γλῶσσαν εὔφημον ἴσχειν»
• «φιλομαθῆ μᾶλλον ἢ ἀμαθῆ»
• «φιλήκοον εἶναι μᾶλλον ἢ φιλόλαλον»
• «ἀρετῆς οἰκεῖον εἶναι, κακίας ἀλλότριον»
• «Πρέπει να παντρεύεις την κόρη σου, νεαρή σε ηλικία, (ώριμη) γυναίκα όμως στο μυαλό» - θεωρείται υπόδειξη πως πρέπει να εκπαιδεύονται και τα κορίτσια.
• «Να ευεργετείς το φίλο, για να γίνει πιο στενός φίλος και να κάνεις τον εχθρό σου φίλο. Διότι πρέπει να φυλάγεσαι από τον φθόνο των φίλων και το μίσος των εχθρών.»
• «Όταν βγαίνεις από το σπίτι, να αναρωτιέσαι πρώτα τι θέλεις να κάνεις· και όταν επιστρέφεις πίσω, να αναρωτιέσαι τι έκανες.»
• «Μπροστά σε άλλους να μη φιλοφρονείς τη γυναίκα σου, ούτε να λογομαχείς μαζί της. Διότι το πρώτο δείχνει απερισκεψία, το δεύτερο μανία (τρέλα).»
• «Μην κακομεταχειρίζεσαι αυτόν που σου φέρνει το κρασί, διότι θα σκεφτούν ότι είναι το κρασί που σε παρακινεί.»
• «Να παντρεύεσαι ένα άτομο από την τάξη σου. Διότι αν πάρεις κάποιο άτομο ανώτερό σου, οι συγγενείς του θα γίνουν αφέντες σου.»
• «Μην περιγελάς αυτούς που τους χλευάζουν, διότι θα σε μισήσουν.»
• «Όταν έχεις καλή τύχη να μην υπερηφανεύεσαι· όταν έχεις κακή τύχη να μην ταπεινώνεσαι. Να δέχεσαι τη μεταβολή της τύχης σου με γενναιότητα.»

Υστεροφημία

• Στη γενέτειρά του, τη Λίνδο, υπάρχει ένας τύμβος που ονομάζεται «Τάφος του Κλεόβουλου».
• Ο αστεροειδής 4503 Κλεόβουλος, που ανακαλύφθηκε το 1989, πήρε το όνομά του από τον Κλεόβουλο.
• Ο Κλεόβουλος και η συνεισφορά του στη φιλοσοφία αποτέλεσαν έμπνευση για πολυάριθμους φοιτητές και συγκεκριμένα για έναν φοιτητή του ΕΜΠ εν έτει 2023 που αποφάσισε να φτιάξει ένα ολόκληρο misc challenge βασισμένο σε μία από τις ρήσεις του.

Παραπομπές

• Διογένους Λαερτίου: «Βίοι φιλοσόφων» (Ελληνικά: [1] Αγγλικά: [2])
• Pierre Waltz, ‘’Anthologie Grecque’’, ed. Les Belles Lettres, Paris, 1960, v.IV, pp. 119.
• Felix Buffiere, ‘’Anthologie Grecque’’, ed. Les Belles Lettres, Paris, 1960, v.XII, pp. 82.