Διογένης ο Λαέρτιος

Διογένης ο Λαέρτιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη; μητρική γλώσσα	Διογένης ὁ Λαέρτιος (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	180;
Θάνατος	240;
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός; βιογράφος; φιλόσοφος; ιστορικός της φιλοσοφίας
Αξιοσημείωτο έργο	Βίοι φιλοσόφων
Περίοδος ακμής	2ος αιώνας - 3ος αιώνας
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Ο Διογένης ο Λαέρτιος (3ος αιώνας μ.Χ.) ήταν ιστοριογράφος της φιλοσοφίας της αρχαιότητας, συγγραφέας του έργου Βίοι φιλοσόφων και της χαμένης συλλογής επιγραμμάτων την οποία την ονόμαζε Πάμμετρο. Ήταν ελληνικής καταγωγής, γεννημένος μάλλον στην πόλη Λαέρτη της Κιλικίας.Στο έργο του βίοι φιλοσόφων παρουσιάζονται πληροφορίες για την ελληνική φιλοσοφία και τον βίο των Ελλήνων φιλοσόφων όπου δεν υπάρχουν πουθενά αλλού,ήτανε συλλέκτης βιβλίων και είχε στην κατοχή του βιβλία του Πυθαγόρας τα οποία στην σήμερον ημέρα είναι άγνωστα.

Βιογραφικά στοιχεία

Πιθανολογείται πως έζησε στις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα, όμως για τη ζωή του, την καταγωγή του, τη μόρφωση του, το σύνολο του έργου του, την προσωπικότητα του, δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε, ενώ δεν υπάρχουν και αντίστοιχα σοβαρά αποδεικτικά στοιχεία, καθώς οι αρχαίοι συγγραφείς δεν δίνουν σχετικές πληροφορίες. Για τον λόγο αυτό, οι ερευνητές δεν μπορούν παρά να τον αναζητήσουν μέσα από το έργο του, από στοιχεία που σίγουρα είναι αποσπασματικά και δύσκολο να επαληθευτούν.

Βεβαιότητα δεν υπάρχει ούτε για το όνομα του αφού τα χειρόγραφα άλλες φορές δίνουν το όνομα Διογένης Λαέρτιος και άλλες Διογένης ο Λαερτιεύς. Μια εικασία περιγράφει πως το Λαέρτιος ίσως προέρχεται από κάποιον πρόγονό του που λεγόταν Διογένης Λαερτιάδης.

Εξίσου δύσκολο είναι να τοποθετηθεί με ακρίβεια το πότε έζησε, αφού το στοιχείο που θα μπορούσε να βοηθήσει και συνάγεται από την ταυτοποίηση της περιόδου της τελευταίας φιλοσοφικής σχολής που περιγράφει δεν είναι ασφαλές, καθώς η κριτική του κειμένου δεν έχει καταλήξει αν στο έργο του δεν υπάρχουν μεταγενέστερες προσθήκες ή αν υπήρξε κάποιο σύγγραμμα το οποίο αντέγραψε ο Διογένης Λαέρτιος. Τα επιχειρήματα που τοποθετούν τη ζωή του στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. έχουν να κάνουν με την διερεύνηση της σκεπτικής σχολής στο βιβλίο Θ του έργου του, έως τον διάδοχό του Σέξτο Εμπειρικό στο τέλος του 2ου αιώνα μ.Χ., όπως επίσης με την διαπίστωση ότι δεν κάνει λόγο για τον νεοπλατωνισμό. Πάντως, σύμφωνα με τα πιο ασφαλή όρια που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν, ο Λαέρτιος δεν έζησε πριν το 200 μ.Χ. και με βάση τη μαρτυρία του Στέφανου Βυζαντίου που τον αναφέρει ως έναν αρκετά παλαιό συγγραφέα, μάλλον έζησε πολύ πριν το 500 μ.Χ. με πιθανή χρονολογία για τους περισσότερους ερευνητές τις αρχές του 3ου αιώνα.

Το έργο του

Το κυριότερο έργο του, που σώθηκε ολόκληρο, συνήθως ονομάζεται Βίοι φιλοσόφων, αλλά στην πραγματικότητα έχει τον τίτλο: Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία ευδοκιμησάντων και των εκάστη αιρέσει αρεσκόντων εν επιτόμω συναγωγή. Περιέχει τους βίους των αρχαίων φιλοσόφων και αποτελείται από 10 βιβλία. Κάποιοι θεωρούν ότι το έργο αυτό κυκλοφόρησε την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Σεβήρου (222-235 μ.Χ.).

Στο προοίμιο του έργου του, ο συγγραφέας αναζητά την καταγωγή της φιλοσοφίας, και αναλύει τις ανατολικές επιδράσεις στους Έλληνες φιλοσόφους. Δίνει τον ορισμό της φιλοσοφίας και παρά τη μετριότητα των κριτικών και αξιολογικών στοιχείων, προσφέρει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη βιογραφία και τη διδασκαλία γνωστών φιλοσόφων της αρχαιότητας. Ο ίδιος δεν προβαίνει σε κρίσεις, γιατί δεν ήταν οπαδός καμιάς φιλοσοφικής σχολής ούτε είχε λάβει συστηματική φιλοσοφική παιδεία. Ήταν όμως φιλομαθής και πρέπει να είχε διαβάσει τα περισσότερα σχετικά φιλοσοφικά συγγράμματα, από τα οποία άντλησε τεράστιο υλικό γνώσεων.

Αν κάποιος θα ήθελε να βρει σε ένα μόνο αρχαίο έργο μια περίληψη των ελληνικών ηθικών συστημάτων, αναμφισβήτητα το έργο αυτό θα ήταν οι Βίοι Φιλοσόφων του Διογένη Λαέρτιου.

Στην Παλατινή Ανθολογία, στο έβδομο βιβλιό της, υπάρχουν τριάντα έξι δικά του επιτύμβια επιγράμματα φιλοσόφων, παρμένα όλα από τους Βίους, που ο Διογένης αναφέρει ότι προέρχονταν από το έργο του που αποκαλούσε Επιγράμματα ή Πάμμετρο. Η Πάμμετρος περιείχε επιγράμματα που μιλούσαν για χαρακτηριστικά διασήμων ανδρών. Εκτός από τα επιγράμματα της Παμμέτρου, στην Παλατινή Ανθολογία βρέθηκαν και επιγράμματα άλλων τα οποία αναφέρονται στους Βίους του Διογένη, με την ίδια σειρά (7.615-619) για τους Μουσαίο, Λίνο, Ορφέα, Κλεόβουλο και Περίανδρο.^[4]

Οι πηγές του

Καταρχάς, χρησιμοποίησε πρωτότυπα στοιχεία από διαθήκες, επιστολές (όχι πάντα γνήσιες) και δικαστικά κείμενα. Κατά δεύτερο λόγο, χρησιμοποίησε λογοτεχνικά στοιχεία, όπως αναφορές από κωμωδίες εναντίον φιλοσόφων και στίχους από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Τέλος, άντλησε πληροφορίες από φιλοσοφικές πηγές, όπως επιμέρους συγγραφές για τους φιλοσόφους, τις αιρέσεις τους, τους καταλόγους μελών και ηγετών τους ή δοξογραφικές συλλογές που περιείχαν τα ουσιώδη σημεία της διδασκαλίας κάθε αιρέσεως.

Περιεχόμενα του έργου Βίοι Φιλοσόφων

Η έκθεση της αρχαίας φιλοσοφίας, που επιχείρησε ο Διογένης Λαέρτιος αποτελεί πολύτιμη πηγή για τον σύγχρονο ιστορικό τής φιλοσοφίας, που μπορεί να φτάσει σε μια σχετικά πιστή εικόνα της πραγματικότητας όταν ελέγξει τα δεδομένα αυτά και τα συνδυάσει με άλλες συναφείς πληροφορίες. Το έργο του περιέχει συνολικά τα παρακάτω βιβλία:

Βιβλίο Α

Θαλής, Σόλων, Χίλων, Πιττακός, Βίας, Κλεόβουλος, Περίανδρος, Ανάχαρσις, Μύσων, Επιμενίδης, Φερεκύδης

Βιβλίο Β